Kafedra: halq tibbiyoti, reabilitologiya va jismoniy tarbiya fan: vrach nazaroti tibbiy profilaktika fakulteti

2.2. YANGIPEDAGOGIKTEXNOLOGIYA
«Dumalok stol»o’yinnio’tkazishmetodi:
Topshirikyozibqo’yilganqog`ozvarag`idavrabo’ylabo’tkazilada.Harbirtalabao’ziningjavobvariantiniyozibkuyadivavarakniboshkatalabagauzatadi.Xammatalabalaro’zjavoblariniyozibqo’yishadi,keyinmuxokamabo’ladi: noto’g`rijavoblaro’chiriladi, to’g`rijavoblarningsonigaqarabtalabaningbilimlarigabahoberiladi.Bumetodningfaqatyozmashakldaemas,balkiog`zakishakldaxamkullanishmumkin.Bumetodikadao’rgatuvchi-nazoratqiluvchiprogrammalardanfoydalanishmumkin.Shuniesdatutishkerakki,yaxshiqo’yilgansavol,bu –javobniyarmisiniuzigajoqilgansavoldir.
Savol:1Sportchiorganizmiga sinamalar roli?

Javob:Sinamalaryordamidaorganizmningfunktsionalrezervimqoniyatlarinivaumumiyjismoniyishbajarishqobiliyatinianiqlashimqoniyatiniberadi.

Savol:2Doimiybajariladiganjismoniyyuklamalarta`siridashug`ullanuvchiorganizmidabo’ladigano’zgarishlarniayting?

Javob:Miokardgipertrofiyasi,bradikardiya vadilyatatsiya.
Savol:3 Jaroxat turlari vasportjaroxatidaprofilaktikasi?
Javob:Lateyish,chiqishlar vasinishlar.


Baholashmezoni

Maksimalball 20-19	18-17 ball	16-15 ball	14-13 ball	12 ball
a`lo	yaxshi	o’rta	qoniqarsiz	yomon
100%-86%	85%-73%	72-56%	55%-46%	45% vaundankam

3.TAHLILIYQISM

3.1.Klaster, organayzer

Klasternito’zishqoidasi
1. Aqlingizganimakelsa, barchasiniyozing. G`oyalarisifatinimuhokamaqilmangfaqatularniyozing.

2. Xatnito’xtatadiganimloxatolarigavaboshqaomillargae`tiborbermang.

3. Ajratilganvaqttugagunchayozishnito’xtatmang. Agardaaqlingizdag`oyalarkelishibirdanto’xtasa, uholdaqachonkiyangig`oyalarkelmagunchaqog`ozgarasmchizibturing.

Harbirguruhboshqaguruhlarnibaholaydi. Harbirtalabbo’yichato’liqbajarilsa– 15 ball

Guruh №	Tushunarlivaaniqjavob (5)	Ko’rgazma-lilik (5)	Reglamentgaamalqilish (2,5)	Guruhfaolligi (2,5)	Jamiball
1.
2.

Baholashmezoni:

Maksimalball 15	13-12 ball	11-10 ball	9-8 ball	7-6ball
100%-86%	85%-73%	72-56%	55%-46%	45% vaundankam

Sport jarohatlari

Surunkali jarohatlar

O’rta og’irlikdagi jarohatlar

O’tkir jarohatlar

Yengil jarohatlar

Og’ir jarohatlar

3.1.1. Klaster tuzilmasi

Klastertuzilmasi

II синф

Iсинф

III синф

Блэк буйича таснифи

Jarohatturlari	Ta`rifi	O’zigaxosbelgilari	Birinchiyordamko’rsatish
Lateyish	Umumiytanaqoplamibutunligibuzilmaganholdayumshoqto’qimalarningzararlanishi	Og`riq, shish, qonquyilishinatijasidaterirangio’zgarishi, bo’g`imlarfaoliyatibuzilishi	Harakatsizliknita`minlash, yodningspirtlieritmasibilanishlovberish, gematomanioldiniolishuchunsovuqjismqo’yibbosibturish, sovuqsuvdaho’llangansochiqbilanbosibturuvchibog`lamqo’yish
CHiqishlar	Suyaklarbo’g`imyuzalariningbo’g`imfunktsiyasinibuzilishigaolibkeladigandarajadajoyidansiljishi	Bo’g`imdeformatsiyalanadi, og`riq, faolvanofaolharakatlarningchegaralanishi	Bo’g`imniimmobilizatsiyaqilish, qo’lnikosinkagaosibqo’yish, oyoqsingandashinaqo’yish
Sinishlar	Suyakbutunliginingto’liqyokiqismanbuzilishi	Og`riq, shish, qonquyilishi, harakatningkeskinravishdachegaralanishi, siniqlarsiljiganbo’lsaqo’l-oyoqlarningkaltalashibqolishi, ochiqsinishlardateributunliginingbuzilishi	Qo’ldayasalgan (fanerdan, chizg`ich, taxtadan) yokistandartshinaldarqo’yish, shuqismniharakatsizlantirish, ochiqsinishbo’lsa, sterilbog`lamqo’yish

3.2.Vaziyatlimasalalarningkompleksi

1 MASALA

Sportchimastersport – «marofonchi»" ( doimiy 3 yilstajgaega.) shikoyatiyo’q. YUklamalardankeyin “ o’zliksizton ” simtomianiqlandi. YUqoridigaholatbo’yichasizningfikringizvatavsiyangiz.

Javob: Bu xolat sportchilarga xos bo’lib,normada uzluksiz ton simptomi 1 daqiqa ichida kuzatiladi.

2 MASALA

Sportningchangiuchishturibilanshugillanuvchisportchimashg`ulotdanoldinundanafashajmi 700ml, qo’shimchahavo1800ml, rezervhavo 1850mlekanligianiqlandi. Mashg`ulotpaytidauningnafashajmi 300mlga, qo’shimchahavo 1400mlga,rezervhavo 1300mlgaortdi. Busportchidamashg`ulotpaytidagiupkaningtirikliksig`imianiqlang. JismoniyyuklamadankeyinUTSnechamartaortgan?

Javob: Bu sportchida mashg`ulotpaytidagio’pkaningtirikliksig`imi 7350ml ni tashkil etdi.Jismoniyyuklamadankeyin O’TS 1,7 martaortgan.

3MASALA

5yildavomidayugurishsportibilanshugillangansportchisportbilanshugillanishnitashladi. 6 oy utgandan keyin sportchida bradikardiya, qon bosimi tushib ketgani kuzatilmokda. Sportchiga qanday tavsiya berasiz?

Javob: YUqoridagi xolatlar sportni birdan tashlagani sababli paydo bo’ldi.Tavsiya: Davolashjismoniy tarbiya bilan shug`ullanish kerak.

Testlar

1.Dozalanganjismoniyyuklamabilanfunktsionalsinamabajarilgandayurak-qontomirsistemasidabo’ladigano’zgarishniko’rsating?

5. 
   *pulsningtezlashishi
   
6. 
   pulsningpasayishi
   
7. 
   maksimalarterialbosimningpasayishi
   
8. 
   pulsbosiminingpasayishi
   

2.Sportchilarning yurak-qon tomir sistemasining funktsional holatidagi harakterli belgini ko’rsating?

5. 
   *bradikardiya
   
6. 
   taxikardiya
   
7. 
   arterialgipertenziya
   
8. 
   miokarddistrofiyasi
   

3.Miokardgiperfunktsiyasinichaqiruvchiasosiysababniko’rsating?

1. 
   *intensivjismoniyyuklama
   
2. 
   kundalikshug`ullanishlar
   
3. 
   1 yilda 10 danortiqmusobaqa
   
4. 
   sportchiningyoshi 28 yoshdanyuqori
   

4.Sportchilarmiokardiningpatologikgipertrofiyasiningrivojlanishigata`siretuvchiasosiyomilniko’rsating?

1. 
   *kasallikholatidamusobaqavamashg`ulotlargaqatnashishi
   
2. 
   kundalikshug`ullanishlar
   
3. 
   yoshning 30 yoshdanoshishi
   
4. 
   1 yilda 10 danortiqmusobaqa
   

5.Sog`lomodamningsportbilannoratsionalshug`ullanishita`siridayuzagakeladiganyurak-qontomirkasalliginingturiniayting?

1. 
   *gipertonikvagipotonikholat
   
2. 
   yurakporogi
   
3. 
   neyrotsirkulyatordistoniya
   
4. 
   miokarSgipoksiyasi
   

6.Vrach nazoratida qo’llaniladigan standart yuklamani ayting?

1. 
   *veloergometriya
   
2. 
   Martinesinamasi
   
3. 
   Serkinsinamasi
   
4. 
   Letunovsinamasi
   

7.YUrak-qon tomir sistemasining funktsional holatini baholovchi funktsional diagnostik usulni ko’rsating?

5. 
   *elektrogardiografiya,fonokardiografiya
   
6. 
   rentgenografiya
   
7. 
   Letunovsinamasi
   
8. 
   GTSOLIFKsinamasi
   

Baholashmezoni:

Maksimalball 15	13-12 ball	11-10 ball	9-8 ball	7-6ball
20-16-a`lo	15-12-yaxshi	11-7-o’rta	6-4-qoniqarsiz	3 vaundankam-yomon
100%-86%	85%-73%	72-56%	55%-46%	45% vaundankam

4. Amaliyqism

Mustaqilravishdabajariladiganjismoniyyuklamalarta`siridashug`ullanuvchiorganizmidabo’ladigano’zgarishlarnianiqlash, jismoniyyuklamalardannoratsionalfoydalangandasportturlarigaxosravishdayuzagakeladiganpatologikholatlarnibilish,sportjaroxatlarini ajrata olishvaularnibaholash,sportjaroxatidaprofilaktikaniqo’llash.

5.Malaka, ko’nikma va bilimni tekshirish usullari

- og`zaki;

• 
  yozma;
  
• 
  organayzerlar;
  
• 
  test;
  
• 
  vaziyatlimasalalarechish;
  
• 
  egallanganamaliyko’nikmalarninamoyishetish;
  

5.1.Talabalarbilmi, ko’nikmavamaxoratinibaholashdaqo’llaniladigannazoratmezonlari

№	Baho	a`lo	yaxshi	o’rta	qoniqarsiz	yomon
	O’zlashtirish % hisobida	100%-86%	85%-71%	70-55%	54%-37%	36% vaundankam
1	Nazariyqism	20-19 ball	18-17 ball	16-15 ball	14-13 ball	12 ball
2	Analitikqism: organayzer	15-14 ball	13-12 ball	11-10 ball	9-8 ball	7-6ball
3	Test	15-14 ball	13-12 ball	11-10 ball	9-8 ball	7-6ball
4	Amaliyqism	40-34,4-ball	34-28,4ball	28-22ball	21,6-14,8 ball	14,4 ball
5	Nazoratsavollari	10-7,9	7,75-5,6	5,5-4,25	4,1-2,5	2,4 ball

5.2.Joriynazoratnibaholashmezoni.

№	O’zlashtirish %	Baho	Talabaningbilimdarajasi
1	96-100	A`lo «5»	Mavzubo’yichao’zfikrinito’liqbayonetadi, barchaberilgansavollargato’liq to’g`ijavobberadi, tahlilqiladivaxulosachiqaradi, ijodiyfikrlaydi, auditoriyadamavzunimuhokamaqilishdafaolqatnashadi.Mavzubo’yichavaziyatlimasalalarniechadi, testsavollarigato’liqvato’g`rijavobberadi. Erkintasavvurgaegabo’lib, kerakbo’lgandao’qituvchibilano’zfikrinialmashaoladi.
2	91-95		Mavzubo’yichao’zfikrinito’liqbayonetadi,barchaberilgansavollargato’liqto’g`rijavobberadi, tahlilqiladivaxulosachiqaradi,ijodiyfikrlaydi, auditoriyadamavzunimuhokamaqilishdafaolqatnashadi, mustaqilmushohadayuritadi. Mavzumohiyatinitushuntiraoladi, erkintasavvurgaegabo’ladi, o’qituvchibilanbemalolfikralmashaoladi.
3.	86-90		Mavzubo’yichao’zfikrinietarlidarajadabayonetadi, barchaberilgansavollargato’g`rijavobberadi, tahlilqiladivaxulosachiqaradi, ijodiyfikrlaydi, auditoriyadamavzunimuhokamaqilishdaqatnashadi. Mavzubo’yichaamaliyishnatijalaribo’yichamustaqiltekshirishbayonnomasinito’ldiradi.
4	81-85	Yaxshi «4»	Mavzubo’yichao’zfikrinietarlidarajadabayonetadi, barchaberilgansavollargato’g`rijavobberadi, tahlilqiladivaxulosachiqaradi, ijodiy fikrlaydi, auditoriyadamavzunimuhokamaqilishdaqatnashadi.
5	76-80		Javoblarto’g`ri,ammoto’liqemas, o’qituvchiningqo’shimchasavollaribo’yichakamchiliknito’ldiradi, mavzunimuhokamaqilishdaetarlichafaol. Auditoriyadagitopshiriklarnibajarishdakatnashadi.
6.	71-75		Mavzunimuhokamaqilishdaetarlichafaol, ammoxatoliklargayo’lqo’yadi, Auditoriyaishlarinibajarishdaqatnashadi, kerakliyozishlarniamalgaoshiradi.
7.	66-70	Qoniqarli «3»	Javoblar 50% gato’g`ri, ammoberilgansavolningmohiyatinitushunadi; topshiriqlarnibajaraoladi,biroqunda 2-3 xatoliklargayo’lqo’yadi.
8	61-65		Javoblar 50%gato’g`ri, savolmohiyatinihammavaqthamto’g`ritushunmaydi, topshiriqlarnio’qituvchiyordamidabajaradivashundaham 2-3 taxatogayo’lqo’yadi.
9	55-60		Javoblar 40% gato’g`ri,javobberishdayanglishibketadi, savolmohiyatinihammavaqtto’g`ritushunmaydi, topshiriqlarniboshqatalabayokio’qituvchiyordamidabajaradi.
10	54-30	Qoniqarsiz «2»	40% gachato’g`rijavobberaoladi, javoblaraniqemas, topshiriqlarnibajaraolmaydi. Uyvazifasibajarilmagan.
11	20-30		Amaliymashg`ulotgaqatnashadi, formada, daftaribor. Uygaberilganvazifabajarilmagan.

6. Nazoratsavollari
1. Sportjaroxatlanishihakidatushuncha, klassifikatsiyasi, sababi, mexanizmi.

2. Sportjaroxatiprofilaktikasi.

3. Jismoniyyuklamalarta`siridashug`ullanuvchiorganizmidabuladigano’zgarishlarnisanabuting?

4. Sportchilardako’puchraydiganpatologikholatlar.

Baholashmezoni:

100%-86%	85%-71%	70-55%	54%-37%	36% vaundankam
10-7,9-a`lo	7,75-5,6-yaxshi	5,5-4,25-o’rta	4,1-2,5-qoniqarsiz	2,4 vaundankam-yomon

7.Tavsiyaetilganadabietlar

Asosiy

1.Epifanov V.A., Apanasenko G.L. «Lechebnaya fizkultura i vrachebnыy qontrol» M., 1990

Ko’shimchaadabiyotlar
1.Epifanov V.A. «Lechebnaya fizkultura i sportivnaya meditsina» M., 2000

2.Popov V.I. CHogovadze V.G. « Fizicheskaya reabilitatsiya» Rostov naDonu 2001

3.EpifanovV.A. “ Lechebnayafizicheskayakultura” M. 2003

4.DubrovskiyV.A. “ Lechebnayafizkultura” M. 2004

5.Lektsionnыe materialы i uchebno-metodicheskie razrabotki

6.Epifanov V.A. «Lechebnaya fizkultura i sportivnaya meditsina» M., 2000

7.Rixsieva O.A. «Massaj» T. 1996

8.EvdokimovaT.A. MilyukovaI.V. Noveyshiyspravochnik“ Lechebnayafizkultura” M. 2004

9.«Meditsinskie osnovы fizicheskogo vospitaniya i formirovaniya zdorovya i garmonichnogo razvitiya detey i podrostkov» prof. Nazirov F.G. prof. Axmedova D.M. prof. Suyumov F.A. dots. Vasilev V.D, prof. Shayxova G.I. Tashkent 2003

10.Karpman V.L. «Serdtse i sport» M., 1999

11.Edvard T. Xouli, B. Don-Frenks « Rukovodstvo instruktoraozdorovitel-nogo fitnessa» Kiev 2004

12.BetShou “YogafitTreningdlyazdorovya” M. 2005

13.MilyukovaI.V.EvdokimovaT.A. “ Gimnastikadlyadetey” M. 2004

14.A. BokovS. Sergeev “ Yogadlyadetey” M. 2004

15.Epifanov V.A., Moshkov V.N. «Lechebnaya fizkultura (spravochnik)» M.1997

16.M., Aulik I.V. «Opredelenie fizicheskoy rabotosposobnosti v klinike i sporte» M., 1990

17.YUldashev K.YU. «Nemedikamentoznыe metodы lecheniya profilaktiki i meditsinskoy reabilitatsii». Sb. nauch. trudov. T.-1994

18. CHeteladabieti:

Teylor S.B., Miller N.H. “ Basic physiologic principils relatied to

Group exirsise programs” Filadelphiya 1988

Tehaxton L. “ Phithiological and psythological effects of short term exirsise

eddiction on habitual runners.” 1992

19.Internetistochniki:

www.doktor.ru, www. medinfo. home.ml.org

http://www.restart-med.ru

http://www.mirmed.ru

http://micropolarization.narod.ru

http://skolioz.mccinet.ru

http://www.sportpsy.cz

Child in motion /cf/ (Rada Pisot)- http://www.zrs-kp.si/projekti/otrokvgibanju/Otrok%20v%20gibanju.pdf

www. aapmr.org, www.alhealth.com, www.docguide.com, www.healthweb.com, www.acsm.org, www.apta.org, www.sportsmed.org.

www.jphysiol.org, www.physsportmed.com

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI SOG`LIQNI SAQLASh VAZIRLIGI

TOShKENT TIBBIYOT AKADEMIYASI
“TASDIQLAYMAN

O’quvishlaribo’yichaprorektor

prof. ..........................TeshaevO.R.

“_____”_________________2012 yil

Kafedra: Xalqtibbiyoti, Reabilitologiyavajismoniytarbiya
Fan: Shifokor nazorati

TIBBIYPROFILAKTIKAFAKULTETI 3-KURS

TALABALARIUCHUN

YAGONAUSLUBIYTIZIM

MAVZU:“Sportamaliyotidatiklanishvositalarinikompleksqo’llash (sportrejimi, sportchilarovkatlanishi, sportchinishaxsiygigienasi). Sportchilarnimedikamentozta`minlanishi. Dopinghaqidatushuncha.”
Mavzusibo’yichaamaliymashg`ulot№12

TA`LIMTEXNOLOGIYASI

Toshkent–2012

Tuzuvchi: katta o’qituvchi Mirbabaeva D.B.


O’quv texnologiyasi tasdiqlangan:

kafedra yig`ilishida protokol №______ ____________12 y.
Fanning ta`limtexnologiyasi Toshkent tibbiyot akademiyasi Ilmiy-uslubiy kengashi “Ichki kasalliklar” sektsiyasida 2012 yil «____»dagi «_____»-son majlis bayoni bilan ma`qullangan.
Rayis: Professor,t.f.d. Karimov M.Sh.

O’quvmashg`ulotidata`limtexnologiyasimodeli

Mavzu№ 12 Sportamaliyotidatiklanishvositalarinikompleksqo’llash (sportrejimi, sportchilarovkatlanishi, sportchinishaxsiygigienasi). Sportchilarnimedikamentozta`minlanishi. Dopinghaqidatushuncha.
Ta`lim berish texnologiyasi (amaliy mashg`ulot)

Vaqt: 90 dakika	Talabalarsoni:8-10
O’quv mashg`ulotining shakli va turi	Amaliymashg`ulot
O’quvmashg`ulotiningtuzilishi	1.Kirish qism.. 2. Nazariy qism 3.Analitik qism: -organayzer -Test va vaziyatli masalalarlar 4. Amaliy qism
O’quvmashg`ulotimaqsadi:	Sportamaliyotidatiklanishvositalarinikompleksqo’llash (sportrejimi, sportchilarovqatlanishi, sportchinishaxsiygigienasi). Sporchilarnimedikamentozta`minlanishi. Doping,turlarihaqidatushuncha. Sportdunyosidakengtarqalganvaqo’llaniladigandopinglarhaqidatushunchaberish.
Talababilishikerak:	Sportamaliyotidatiklanishvositalarinikompleksqo’llashni (sportrejimi, sportchilarovqatlanishi, sportchinishaxsiygigienasi). Sporchilarnimedikamentozta`minlanishini. Sportdunyosidakengtarqalganvaqo’llaniladigandopingturlarihaqida.
Talababajaraolishilozim:	Mustaqilravishdasportamaliyotidatiklanishvositalarinikompleksqo’llashni (sportrejimi, sportchilarovqatlanishi, sportchinishaxsiygigienasi). Sporchilarnimedikamentozta`minlanishini. Sportdunyosidakengtarqalganvaqo’llaniladigandopingturlarini.
Pedagogikvazifalar: Sportamaliyotidatiklanishvositalarinikompleksqo’llash (sportrejimi, sportchilarovqatlanishi, sportchinishaxsiygigienasi). Sporchilarnimedikamentozta`minlanishi. Doping,turlarihaqidatushuncha. Sportdunyosidakengtarqalganvaqo’llaniladigandopinglarhaqidatushunchaberish.	O’quvfaoliyatinatijalari: Mustaqilravishdasportamaliyotidatiklanishvositalarinikompleksqo’llashni (sportrejimi, sportchilarovqatlanishi, sportchinishaxsiygigienasi). Sporchilarnimedikamentozta`minlanishini. Sportdunyosidakengtarqalganvaqo’llaniladigandopingturlarini.
Ta`limusullari	Ma`ruza, aqliyhujum, hikoya, amaliyishusuli, kitobbilanishlash, suhbat, ta`limiyo’yin, organayzer.
Ta`limshakli	Jamoaviy, guruhlardaishlash («Birgalikdao’qiymiz», «O’ylang-Juftlikdaishlang-Fikralmashing»), yakkatartibli
Ta`limvositalari	Doska-stend, yozuv taxtasi, eslatma, nazorat varag`i, matnlar, nazorat savollari, testlar, vaziyatli masalalar
Ta`limberishsharoiti	Maxsus texnika vositalari bilan jihozlangan, guruhli shakllarda ishlashga mo’ljallangan xonalar.
Monitoringvabaholash	Og`zakiso’rov: tezkor-so’rov,yozmaso’rov: test