Kafedra: halq tibbiyoti, reabilitologiya va jismoniy tarbiya fan: vrach nazaroti tibbiy profilaktika fakulteti



Download 2,15 Mb.
bet28/37
Sana29.03.2017
Hajmi2,15 Mb.
#5583
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   37

Baholashmezoni:



Maksimalball15

13-12 ball

11-10 ball

9-8 ball

7-6ball

20-16-a`lo

15-12-yaxshi

11-7-o’rta

6-4-qoniqarsiz

3 vaundankam-yomon


100%-86%

85%-73%

72-56%

55%-46%

45% vaundankam


4. Amaliyqism

MustaqilravishdabemorlargadavolashdaDJTvazifalariga asoslanibharakattartibotlarinito’g`ritanlashvavazifalarinito’g`riqo’yish. CHiniqishasosiyprintsiplari qo’llash.



5. Malaka, ko’nikmavabilimnitekshirishusullari

- og`zaki;



  • yozma;

  • organayzerlar;

  • test;

  • vaziyatlimasalalarechish;

  • egallanganamaliyko’nikmalarninamoyishetish;

5.1.Talabalarbilmi, ko’nikmavamaxoratinibaholashdaqo’llaniladigannazoratmezonlari




Baho

a`lo

yaxshi

o’rta

qoniqarsiz

yomon




O’zlashtirish % hisobida

100%-86%

85%-71%

70-55%

54%-37%

36% vaundankam

1

Nazariyqism

20-19

ball


18-17 ball

16-15 ball

14-13 ball

12 ball

2

Analitikqism:

organayzer

15-14 ball

13-12 ball

11-10 ball

9-8 ball

7-6ball

3

Test

15-14 ball

13-12 ball

11-10 ball

9-8 ball

7-6ball

4

Amaliyqism

40-34,4-ball

34-28,4ball

28-22ball

21,6-14,8 ball

14,4 ball

5

Nazoratsavollari

10-7,9

7,75-5,6

5,5-4,25

4,1-2,5

2,4 ball



5.2.Joriynazoratnibaholashmezoni.



O’zlashtirish %


Baho

Talabaningbilimdarajasi


1

96-100


A`lo


«5»

Mavzubo’yichao’zfikrinito’liqbayonetadi, barchaberilgansavollargato’liq to’g`ijavobberadi, tahlilqiladivaxulosachiqaradi, ijodiyfikrlaydi, auditoriyadamavzunimuhokamaqilishdafaolqatnashadi.Mavzubo’yichavaziyatlimasalalarniechadi, testsavollarigato’liqvato’g`rijavobberadi. Erkintasavvurgaegabo’lib, kerakbo’lgandao’qituvchibilano’zfikrinialmashaoladi.

2

91-95

Mavzubo’yichao’zfikrinito’liqbayonetadi,barchaberilgansavollargato’liqto’g`rijavobberadi, tahlilqiladivaxulosachiqaradi,ijodiyfikrlaydi, auditoriyadamavzunimuhokamaqilishdafaolqatnashadi, mustaqilmushohadayuritadi. Mavzumohiyatinitushuntiraoladi, erkintasavvurgaegabo’ladi, o’qituvchibilanbemalolfikralmashaoladi.

3.

86-90


Mavzubo’yichao’zfikrinietarlidarajadabayonetadi, barchaberilgansavollargato’g`rijavobberadi, tahlilqiladivaxulosachiqaradi, ijodiyfikrlaydi, auditoriyadamavzunimuhokamaqilishdaqatnashadi. Mavzubo’yichaamaliyishnatijalaribo’yichamustaqiltekshirishbayonnomasinito’ldiradi.

4

81-85


Yaxshi


«4»

Mavzubo’yichao’zfikrinietarlidarajadabayonetadi, barchaberilgansavollargato’g`rijavobberadi, tahlilqiladivaxulosachiqaradi, ijodiy fikrlaydi, auditoriyadamavzunimuhokamaqilishdaqatnashadi.

5

76-80

Javoblarto’g`ri,ammoto’liqemas, o’qituvchiningqo’shimchasavollaribo’yichakamchiliknito’ldiradi, mavzunimuhokamaqilishdaetarlichafaol. Auditoriyadagitopshiriklarnibajarishdakatnashadi.

6.

71-75


Mavzunimuhokamaqilishdaetarlichafaol, ammoxatoliklargayo’lqo’yadi, Auditoriyaishlarinibajarishdaqatnashadi, kerakliyozishlarniamalgaoshiradi.

7.

66-70


Qoniqarli

«3»


Javoblar 50% gato’g`ri, ammoberilgansavolningmohiyatinitushunadi; topshiriqlarnibajaraoladi,biroqunda 2-3 xatoliklargayo’lqo’yadi.

8

61-65



Javoblar 50%gato’g`ri, savolmohiyatinihammavaqthamto’g`ritushunmaydi, topshiriqlarnio’qituvchiyordamidabajaradivashundaham 2-3 taxatogayo’lqo’yadi.

9

55-60


Javoblar 40% gato’g`ri,javobberishdayanglishibketadi, savolmohiyatinihammavaqtto’g`ritushunmaydi, topshiriqlarniboshqatalabayokio’qituvchiyordamidabajaradi.

10

54-30

Qoniqarsiz

«2»


40% gachato’g`rijavobberaoladi, javoblaraniqemas, topshiriqlarnibajaraolmaydi. Uyvazifasibajarilmagan.

11

20-30


Amaliymashg`ulotgaqatnashadi, formada, daftaribor. Uygaberilganvazifabajarilmagan.



6.Nazoratsavollari.

1.Davolash-reabilitatsiyakompleksidaShJTqandaymaqsaddaqo’llaniladi?

2.DJTningusullarivaularningafzalliklari?

3.Harakattartibotinikengaytirishqachonvakimbilanxaletiladi?

4. StatsionardavasanatoriylardaHarakattartibotlarivaularningvazifalariqanday?

5.Shifobaxshgimnastikamuolajasinito’zishdanimagae`tiborberishkerak?

6 DJTvazifalari?

7 CHiniqishasosiyprintsiplari.

8 Insonhayotidachiniqishningahamiyati?

Baholash mezoni:


100%-86%

85%-71%

70-55%

54%-37%

36% vaundankam

10-7,9-a`lo

7,75-5,6-yaxshi

5,5-4,25-o’rta

4,1-2,5-qoniqarsiz

2,4 vaundankam-yomon




7.Tavsiyaetilganadabietlar

Asosiy

1.Epifanov V.A., Apanasenko G.L. «Lechebnaya fizkultura i vrachebnыy qontrol» M., 1990



Ko’shimchaadabiyotlar

1.Epifanov V.A. «Lechebnaya fizkultura i sportivnaya meditsina» M., 2000

2.Popov V.I. CHogovadze V.G. « Fizicheskaya reabilitatsiya» Rostov naDonu 2001

3.EpifanovV.A. “ Lechebnayafizicheskayakultura” M. 2003

4.DubrovskiyV.A. “ Lechebnayafizkultura” M. 2004

5.Lektsionnыe materialы i uchebno-metodicheskie razrabotki

6.Epifanov V.A. «Lechebnaya fizkultura i sportivnaya meditsina» M., 2000

7.Rixsieva O.A. «Massaj» T. 1996

8.EvdokimovaT.A. MilyukovaI.V. Noveyshiyspravochnik“ Lechebnayafizkultura” M. 2004

9.«Meditsinskie osnovы fizicheskogo vospitaniya i formirovaniya zdorovya i garmonichnogo razvitiya detey i podrostkov» prof. Nazirov F.G. prof. Axmedova D.M. prof. Suyumov F.A. dots. Vasilev V.D, prof. Shayxova G.I. Tashkent 2003

10.Karpman V.L. «Serdtse i sport» M., 1999

11.Edvard T. Xouli, B. Don-Frenks « Rukovodstvo instruktoraozdorovitel-nogo fitnessa» Kiev 2004

12.BetShou “YogafitTreningdlyazdorovya” M. 2005

13.MilyukovaI.V.EvdokimovaT.A. “ Gimnastikadlyadetey” M. 2004

14.A. BokovS. Sergeev “ Yogadlyadetey” M. 2004

15.Epifanov V.A., Moshkov V.N. «Lechebnaya fizkultura (spravochnik)» M.1997

16.M., Aulik I.V. «Opredelenie fizicheskoy rabotosposobnosti v klinike i sporte» M., 1990

17.YUldashev K.YU. «Nemedikamentoznыe metodы lecheniya profilaktiki i meditsinskoy reabilitatsii». Sb. nauch. trudov. T.-1994

18. CHeteladabieti:

Teylor S.B., Miller N.H. “ Basic physiologic principils relatied to

Group exirsise programs” Filadelphiya 1988

Tehaxton L. “ Phithiological and psythological effects of short term exirsise

eddiction on habitual runners.” 1992

19.Internetistochniki:

www.doktor.ru, www. medinfo. home.ml.org

http://www.restart-med.ru

http://www.mirmed.ru

http://micropolarization.narod.ru

http://skolioz.mccinet.ru

http://www.sportpsy.cz

Child in motion /cf/ (Rada Pisot)- http://www.zrs-kp.si/projekti/otrokvgibanju/Otrok%20v%20gibanju.pdf

www. aapmr.org, www.alhealth.com, www.docguide.com, www.healthweb.com, www.acsm.org, www.apta.org, www.sportsmed.org.

www.jphysiol.org, www.physsportmed.com
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI SOG`LIQNI SAQLASH VAZIRLIGI

TOSHKENT TIBBIYOT AKADEMIYASI
TASDIQLAYMAN

O’quvishlaribo’yichaprorektor

prof. ___________TeshaevO.R.

“_____”_________________2012 yil
Kafedra: Xalqtibbiyoti, Reabilitologiyavajismoniytarbiya
Fan: Shifokor nazorati

TIBBIYPROFILAKTIKAFAKULTETI 3-KURS

TALABALARIUCHUN

YAGONAUSLUBIYTIZIM

MAVZU: “Massaj (organizmgata`sirmexanizmi, texnikavametodikasi). Gigienik, profilaktik, davolovchi, kosmetikmassaj.”
Mavzusibo’yichaamaliymashg`ulot№15

TA`LIMTEXNOLOGIYASI

Toshkent–2012

uzuvchi: katta o’qituvchi Mirbabaeva D.B.


O’quv texnologiyasi tasdiqlangan:

kafedra yig`ilishida protokol №______ ____________12 y.

Fanning ta`limtexnologiyasi Toshkent tibbiyot akademiyasi Ilmiy-uslubiy kengashi “Ichki kasalliklar” sektsiyasida 2012 yil «____»dagi «_____»-son majlis bayoni bilan ma`qullangan.
Rayis: Professor,t.f.d. Karimov M.Sh.

O’quv mashg`ulotida ta`lim texnologiyasi modeli

Mavzu № 15 Massaj (organizmgata`sirmexanizmi, texnikavametodikasi). Gigienik, profilaktik, davolovchi, kosmetikmassaj.

Ta`lim berish texnologiyasi (amaliy mashg`ulot)

Vaqt: 90 daqiqa

Talabalarsoni:8-10

O’quv mashg`ulotining shakli va turi

Amaliymashg`ulot

O’quvmashg`ulotiningtuzilishi

1.Kirish qism..

2. Nazariy qism

3.Analitik qism:

-organayzer

-Test va vaziyatli masalalarlar

4. Amaliy qism



O’quvmashg`ulotimaqsadi:

Massajturlari,texnikavametodika, ta`siretishmexanizmi, ko’rsatmavaqarshiko’rsatmalarbilantanishtirishvatushunchaberish. Turlikasalliklardashifobaxshmassajniko’llashni. Bemorlarnidavolashdamassajahamiyatinitushuntirish.

Talababilishikerak:

Massajturlarini,texnikavametodikalarni, ta`siretishmexanizmini, ko’rsatmavaqarshiko’rsatmalarni. Turlikasalliklardashifobaxshmassajniko’llashni. Bemorlarnidavolashdamassajahamiyatinibilishikerak.

Talababajaraolishilozim:

mustaqilravishdamassajturlarini,texnikavametodikalarniqo’llashni, ko’rsatmavaqarshiko’rsatmalargatushunchaberishni. Turlikasalliklardashifobaxshmassajniko’llashni.

Pedagogikvazifalar:

Massajturlari,texnikavametodika, ta`siretishmexanizmi, ko’rsatmavaqarshiko’rsatmalarbilantanishtirishvatushunchaberish. Turlikasalliklardashifobaxshmassajniko’llashni. Shifobaxshmassaj. Bemorlarnidavolashdamassajahamiyatinitushuntirish.



O’quvfaoliyatinatijalari:

mustaqilravishdamassajturlarini,texnikavametodikalarniqo’llashni, ko’rsatmavaqarshiko’rsatmalargatushunchaberishni. Turlikasalliklardashifobaxshmassajniko’llashni.




Ta`limusullari

Ma`ruza, aqliyhujum, hikoya, namoyish, videousul, amaliyishusuli, kitobbilanishlash, suhbat, ta`limiyo’yin, organayzer.

Ta`limshakli

Jamoaviy, guruhlardaishlash («Birgalikdao’qiymiz», «O’ylang-Juftlikdaishlang-Fikralmashing»), yakkatartibli

Ta`limvositalari

Doska-stend, videofilmlar, yozuvtaxtasi, sxema, eslatma, nazoratvarag`i, matnlar, nazoratsavollari, testlar, vaziyatlimasalalar, mavzugaoidbemorlar

Ta`limberishsharoiti

Maxsus texnika vositalari bilan jihozlangan,

guruhli shakllarda ishlashga mo’ljallangan xonalar (massaj muolajasi kabineti, kushetka,stol,stul).



Monitoringvabaholash

Og`zakiso’rov: tezkor-so’rov,yozmaso’rov: test


O’quvmashg`ulotiningtexnologikharitasi

Ish bosqichlari va vaqti

(90 daqiqa)



Faoliyat

ta`limberuvchi

ta`limoluvchilar

1-bosqich.

5 daqiqa


15 daqiqa


Nazariy qism

1.1. Daftarlar va davomatnitekshirish


1.2 Mavzuning nomi, maqsad va kutilayotgan

natijalarni etkazadi. Mashg`ulot rejasi

bilan tanishtiradi.

1.3. Mavzu bo’yicha asosiy tushunchalarni;

mustaqil ishlash uchun adabiyotlar

ro’yxatini aytadi (ilova №.8)

1.4. O’quv mashg`ulotida o’quv ishlarini

baholash mezonlari bilan tanishtiradi (ilova№6)



Tinglaydilar, yozib

oladilar.

Aniqlashtiradilar,

savollar beradilar


2-bosqich.

5daqiqa
10 daqiqa


10daqiqa

15 daqiqa



Analitik qism

2.1. Tezkor-so’rov/ savol-javob/ aqliy

hujum orqali bilimlarni faollashtiradi.

2.2. Amaliy mashg`ulotning rejasi va tuzilishiga

muvofiq ta`lim jarayonini tashqil etish

bo’yicha harakatlar tartibini bayon qiladi («Aylanma stol ishbilarmon o’yini) (ilova №3)

2.3. Klaster va kontseptual jadval organayzerlarni ishlash tartibini tushuntiradi va talabalarni guruhlarga ajratadi (ilova №4)

2.4.Tanafus

2.5.Talabalargamavzunio’zlashtirishuchunbelgilanganko’rgazmaliqurollar (testvavaziyatlimasala, kompyuterdasturlari, )nitaqdimetish, ulardanfoydalanishbo’yichako’rsatmalarvatushuntirishberish(ilova №4)


Javob beradilar

YOzadilar.

Guruhlarda

ishlaydilar,

taqdimotqiladilar

vabosh.


3-bosqich.
10daqiqa

5daqiqa


10daqiqa

5daqiqa



Amaliy qism
3.1. Amaliy ko’nikmalarni bajarish (ilova№5)
3.2.Mavzu bo’yicha yakun qiladi, qilingan

ishlarni kelgusida kasbiy faoliyatlarida

ahamiyatga ega ekanligi muhimligiga

talabalar e`tiborini qaratadi.

3.3. Guruhlar ishini baholaydilar, o’quv

mashg`ulotining maqsadga erishish

darajasini taxlil qiladi. Qontrol savollar taxlili (ilova №7)

3.4. Mustaqil ish uchun topshiriq beradi va

uningbaholashmezonlarinietkazadi

Amaliy kunikmalarni bajaradilar


O’z-o’zini, o’zaro

baholashni

o’tkazadilar.

Savolberadilar

Topshiriqniyozadilar






1.Kirish

1.1. Mashg`ulotnio’tkazishjoyivajihozlanishi

Maxsus texnika vositalari bilan jihozlangan,



guruhli shakllarda ishlashga mo’ljallangan xonalar (massaj muolajasi kabineti, kushetka,stol,stul).

1.2.Motivatsiya

Massajturlarini,texnikavametodikalarni, ta`siretishmexanizmini, ko’rsatmavaqarshiko’rsatmalarni,turlikasalliklardashifobaxshmassajniko’llashni,bemorlarnidavolashdamassajaxamiyatiniyaxshi bilish va qo’llash katta axamiyatga egadir.Talabatomonidano’zlashtirilganbilimvaamaliyko’nikmalarunikelajakdao’zmutaxassislikamaliyotidaishonchbilanqo’lashimkoniyatiniberadi.



1.3.Fanlararovafanlarichraaloqalar

Sporttibbiyotifanibo’yichata`limberishvertikalintegratsiyabo’yichanormalanatomiya, normalvapatologikfiziologiya, ichkikasalliklarpropedevtikasi, gorizontalintegratsiyabo’yichafakultativvagospitalterapiya, travmatologiyavaortopediya, jismoniytarbiyavaShJTfanlaribilano’zviybog`langan





2. Nazariyqism
2.1. MAShG`ULOTNINGQISQACHAMAZMUNI


Massaj – bukasalliknidavolashvaoldiniolishusulidir. Ubilantanayuzasigayokiba`ziorganlargamaxsususullarbilanta`sirtiladi. massajasosanqo’lbilanqilinadi, lekinmaxsusasboblaryordamidaapparatbilanhamo’tkaziladi. Uko’pyillardavomidaamaliyqo’llanilib, ilmiyasoslangan, odamorganizmiuchunengfiziologiksog`lomlashtirishvositasibo’libhisoblanadi. Uniprofilaktikmaqsadda, ya`niorganizmnimustaxkamlashuchunvatibbiyotningharxiltarmoqlarida, ya`nijarrohlikda, ortopediyada, ginekologiyada, terapiyada, nevrologiyadavaboshqalardakengqo’llaniladi. Shifobaxshmassajmustaqilusulsifatidaqo’llanilishimumkin, shuningdekboshqadavolashusullaribilanbirgalikdaqo’llanilishimumkin. Massajdavolashmaqsadidafaqatshifokorningtavsiyasibilanamalgaoshiriladi. Massajyordamidacharchoqniolishmumkin, shuningdekkattajismoniyyuklamalargatayyorgarlikko’rishmumkin, shuninguchunmassajsportchilarga, shubilanbirgakattajismoniyvaaqliyyuklamanitalabqiluvchikasbegallarigazarurdir. Massajgigienikvakosmetikmaqsadlaridajudakengqo’llaniladi.Massajhammasog`lominsonlargako’rsatilgan, lekinyoshigavaasabsistemasiningreaktivligigaqarabdifferentsialyondoshishkerak.YOshikattavaorganizmizaiflashganodamlargamassajqisqavaqtdavomidavaintensivo’tkazilishikerak, bundahammamassajninghammausullariqo’llanilishishartemas.Hozirgikunda 4 tamassajsistemasima`lum : rossiya, fin, shvedvasharqiy.Sharqiysistemao’tkazilishtexnikasibilanklassiksistemadanfraqqiladi. Bundauqalanayotganmushaklarvenozqonlardanozodqilinadivabo’g`imlargaharakatchanlikberadi. Sharqmassajifaqatqo’llarbilanemas, balkioyoqlarbilanhamqilinadi. Buusulko’pinchasportchilarningkuchlimushaklariniuqalashdaqo’llaniladi.Rossiya, finvashvedsistemalaribir-birigajudao’xshash, chunkiko’pyillardavomidabir-biridanmassajningyaxshitomonlariniolib, takomillashtiribborganlar.Shvedmassajsistemasiasosanbo’g`imlarniuqalashgaqaratilgan. Asosiyusullaribo’libsilash, surtishvaharakathisoblanadi; vaqtningko’pqismi (60 – 70 %) surtishgaqaratilgan. Qonaylanishinivalimfaoqiminingyaxshilashgaqaratilganklassikmassajfarqliravishda, shvedmassajiningasosiyvazifasibo’libmushaklarnivanerv-tomirbog`laminicho’zish, hamdato’qimalardahosilbo’lganbezlarnisurtishbo’libhisoblanadi. Shvedsistemasidaqo’l-oyoqlarnimassajqilishtartibiklassikmassajnikigaqarama-qarshidir (oyoqlaruchun – tovon, tizza, son; qo’llaruchun – barmoq, bilak, elka), ya`niungaso’ribolisheffektixosemas. Boshqasistemalardanyanafarqishundaki, shvedmassajidashvedgimnastikasidanfoydalaniladi.Finsistemasidamassajqilingandaasosiyusulsifatidakattabarmoqningyuzasibilanyumshatishqo’llaniladivayassimushaklarnimassajqilishdayaxshinatijalarberadi. Lekinboshqasohalardayaxshinatijabermaydi, klassikmassajningboshqahammabarmoqlarishtirokidagiusullariniqo’llashgaimqonbermaydi. Finsistemasigashvedmassajidansurtish, rossiyamassajidanyumshatishusullarikiritilgan.Rossiyasistemasishvedsistemasidanavvalpaydobo’lganvaasosiye`tiborsilashvasurtishusullarigaqaratilgan.Massajniorganizmninguqalanayotganto’qimasigafaqatmexaniqta`siretadidebtushunishmumkinemas, buta`sirmurakkabfiziologikjarayonbo’lib, undamarkaziynervsistemasimuhimrolegallaydi.Organizmgamassajningta`sirmexanizmida 3 taomilfarqlanadi : asab, gumoralvamexaniq.Birinchinavbatdamassajmarkaziyvavegetativnervsistemasigata`siretadi. Massajningboshlang`ichbosqichidaterida, mushakda, tog`ayda, bo’g`imholatida, bog`lamvatomirdevorlaridajoylashganretseptorlarningqo’zg`alishibo’ladi. So’ngrasezgiryo’llarorqalihosilbo’lganimpulslarmarkaziynervsistemasigao’zatiladivaboshmiyayarimsharipo’stlog`iningtaalluqlisohalarigaetkaziladi. Shuasosdamurakkabumumiyjarayonlaryuzagakelib, organizmdafunktsionalqo’zg`alishlarnichaqiradi. Organizmgamassajningta`siridankelibchiqadigannatijalarimarkaziynervsistemasidamassajo’tkazishvaqtidaqandayjarayonlarustunligigabog`liq, ya`niqo’zg`alishyokitormozlanish, hamdamassajningdavomiyligiga, qo’llanilayotganusullarharakterigavaboshqalargabog`liq.Massajjarayonidagumoralomilhame`tiborgaolinadi. Uqalashnatijasidateridabiologikaktivmoddalarhosilbo’ladivaqongatushadi (to’qimagormonlari), natijadatomirreaktsiyalarivaimpulsningo’zatilishiamalgaoshiriladi.D.E.AlperivaN.S.Zvonitskiylaro’zkuzatishlaridamassajta`siridagistaminvagistamingao’xshashmoddalarningtezhosilbo’lishiniisbotlashgan. Oqsilningparchalanishmaxsulotlari (aminokislotalar, polipeptidlar) bilanbirgaqonvalimfaorqaliorganizmbo’yichatarqaladivatomirlarga, ichkiorganlargavasistemalargashifobaxshta`siretadi. Gistaminbuyrakustibezigata`siretib, adrenalinningajralishiniko’paytiradi. Atsetilholinbirasabxujayrasidanikkinchisigaqo’zg`alishnio’zatuvchivositasifatidata`siretib, skeletmushaklariningfaoliyatiuchunqulaysharoityaratibberadi. Shubilanbirqatordamaydaarterniyalariningkengayishigavanafasningqo’zg`alishigasababbo’ladi. Shuningdekko’pginato’qimalarningmahalliygormonibo’libhisoblanadi.Massajta`sirining 3-chiomilibo’libmexaniqomilhisoblanadivacho’zish, joyinio’zgartirish, bosimko’rinishidanamoyonbo’lib, qon, limfa, to’qimalararosuyuqliktsirkulyatsiyasiningtezlashishiga, epidermisningajralganxujayralardantozalanishigaolibkeladi. Massajningmexaniqta`sirinatijasidaorganizmdadimlanishholatlariyo’qotiladi, uqalanayotgansohadamoddaalmashinuvivaterinafasiningtezlashishikuzatiladi.

Massajningterigata`siriquyidagicha :

1.Teriorqalimarkaziynervsistemasigaqo’zg`atisho’zatilib, organizmningvaayrimorganlariningjavobreaktsiyalarianiqlanadi.

2.Massajo’lganepidermisxujayralariniteriningyuzaqismidantozalab, tervayog`bezlariningfaoliyatiniyaxshilaydi.

3.Massajta`siridateriningqonbilanta`minlanishiyaxshilanadivavenozdimlanishyo’qotiladi.

4.Uqalanayotgansohadaharoratoshadi, bualmashinuvvafermentativjarayonlariningtezlashishigaolibkeladi.

Qonbilanta`minlanishningtezlashganligisababliuqalanayotganteriqizaradivataranglashadi. Uningmexaniqvaharoratlita`sirlarigaqarshiligioshadi. Silashnatijasidalimfatomirlaridalimfaoqimitezlashadivavenalardadimlanishyo’qotiladi. Bujarayonlarfaqatuqalanayotgansohadagitomirlardaginaemas, balkiungayaqinyotgantomirlardahamkuzatiladi. Buso’ribolishta`siriuqalanayotgantomirlardabosimningpasayishinitushuntiradi. Massajteri-mushaktonusinioshirib, teriningtashqiko’rinishigata`siretadivaunisilliqvaelastikqiladi. Terito’qimalaridamoddaalmashinuvinitezlashtirib, butunorganizmdakechadiganmoddaalmashinuvigaijobiyta`siretadi.

Massajta`siridabo’g`imvaungayaqinyotganto’qimalarningqonbilanta`minlanishiyaxshilanadi, bo’g`imichidagisinovialsuyuqligininghosilbo’lishivaharakatitezlashadi, natijadabog`lamlarningelastikligioshadi.Bajarilgankuchlijismoniyyuklamavamikrojaroxatlarnatijasidabo’g`imlardaharakatningchegaralanishi, shishishi, bo’g`imxaltasiningburishishi, sinovialsuyuqligitarkibiningo’zgarishinikuzatishimizmumkin. Massajyordamidabo’g`imto’qimalariningoziqlanishiniyaxshilab, yuqoridagikasallikbelgilariniyo’qotibginaqolmay, balkiularninghosilbo’lishiningoldinihamolishmumkin. Bundantashqarimassajningo’zvaqtidaqilinishiartrozlarniyuzagakeltiruvchitog`ayto’qimasiningzararlanishiningoldiolinadi. Massajyordamidatos-son, elka, bilak, umurtqaoralig`ibo’g`imlariningharakatamplitudasinioshirishmumkin.

Insonda 400 danortiqskeletmushaklaribo’lib, ulartanavaznining 30-40% nitashqiletadi. Mushaklarumumiyvaznining 80%niqo’l-oyoqmushaklarihosilqiladi. Hammaskeletmushaklaritana, boshvaqo’l-oyoqmushaklarigabo’linadi. Tanamushaklario’znavbatidaorqa (ensavaorqamushaklari) vaoldingi (bo’yin, ko’krakvaqorinmushaklari) mushaklargafarqlanadi. Mushaklarmushaktolalaridantashqiltopganbo’lib, ularningasosiyxususiyatiqo’zg`alishvaqisqarishdaniboratdir. Skeletmushaklario’zigaxossezuvchiorganlargaxosbo’lib, o’zidanimpulslarnimarkaziynervsistemasigao’tkazadivaqaytishidaasab-mushakoxirlariorqalio’tib, undaatsetilholinninghosilbo’lishigaolibkeladi, ya`nimushaktolalariningqo’zg`alishinichaqiradi. O’tkazilgankuzatishlarshuniko’rsatdiki, holsizlanganmushaklarmassajqilingandauningishbajarishqobiliyati 5-7 martagaoshgan. Og`irjismoniyyuklamadanso’ng 10 minutdavomidao’tkazilganmassaj, mushaklarningboshlang`ichishbajarishqobiliyatinitiklabginaqolmay, balkiunioshiradi. Massajta`siridamushaklardaqonaylanishivaoksidlanish-tiklanishjarayonlariyaxshilanadi, kislorodbilanta`minlanishivaalmashinuvmaxsulotlariningchiqaribyuborilishitezlashadi. Natijadaog`riq, mushaklarningshishishi, bo’g`imlardaharakatningchegaralanishichetlashtiriladi.Ko’krakqafasidao’tkaziladiganharxilmassaj (orqa, bo’yinvaqovurg`alararomushaklarni, diafragmaningqovurg`agabirikkansohasiniyumshatishvasurtish) nafasfunktsiyasiniyaxshilaydivanafasmushaklariningholsizlanishiniyo’qotadi.Regulyaro’tkaziladiganmassajo’pkaningsilliqmushaklarigaya`shita`siretib, shartlireflekslarninghosilbo’lishigasababbo’ladi. Ko’krakqafasidao’tkaziladiganmassajningasosiyusullari (qovurg`alararosohalarinisurtish, urish, kesish) nafasningreflektorchuqurlashishibilannamoyonbo’ladi.Shunarsama`lumki, massajsiydikajralishinikuchaytiradi, buo’znavbatidaazotningko’pmiqdordaorganizmdanajralishigasababbo’ladi. Agarmassajjismoniyyuklamadanso’ngo’tkazilsa, azotmoddalariningajratilishi 15%gaoshadi, organizmdansutkislotasiningajratilishinitezlashtiradi. Jismoniyyuklamadanoldino’tkazilganmassajgazalmashinuvini 10-20%ga, yuklamadankeyinqilinsa 96-135%gaoshiradi.Keltirilganmisollarshuniko’rsatadiki, jismoniyyuklamadankeyino’tkazilganmassajorganizmdakechayotgantiklanishjarayonlarinitezlashtiradi. Agarmassajdanoldinissiqmuolajalaro’tkazilsa (parafin, shifobaxshbalchiqliyokiissiqvannalar) tiklanishyanadatezlashadi.

Xulosaqilibshunita`kidlashmumkinki, massajyordamidaorganizmningfunktsionalholatinimaqsadgamuvofiqo’zgartirishimumkin.Organizmningfunktsionalholatigamassajning 5 xilasosiyta`sirqilishturlarifarqlanadi. Bular :



1.Organizmtonusinioshiruvchita`siri

BundamassajMNSningqo’zg`alishinikuchaytiradi. Birtomondanuqalanayotganmushaklarproprioretseptorlaridanasabimpulslariningboshmiyakattayarimsharlariningpo’stlog`igayuborilishiningoshishibilan, ikkinchitomondanboshmiyaretikulyarformatsiyasiningfunktsionalfaollashishiningortishibilantushuntiriladi. Massajningtetiklashtiruvchita`sirigipodinamiyaningsalbiybelgilariniyo’qotishuchunqo’llaniladi (majburiykamharakatlihayotkechirish, jarohatlar, ruhiybo’zilishlarvah.z.). Massajningquyidagiusullariqo’llaniladi : kuchliyumshatish, siltash, hammaurishusullari (kesish, engilurishvah.z.). Organizmningtonusinioshiruvchita`sirningmaksimaleffektivligigaerishishuchunmassajtezsur`atdaqisqavaqtdavomidao’tkazilishikerak.



2.Tinchlantiruvchita`siri

BundaMNSningfaoliyatigatormozlovchita`sirko’rsatiladi, ya`niekstero- vaproprioretseptorlargame`yoriy, ritmikvadavomiyta`sirko’rsatiladi. Tinchlantiruvchita`sirgamassajningbutuntanabo’ylabritmiksilashvasurtishusullariniqo’llaberishiladi. Iassajsekinsur`atdao’zoqvaqtdavomidaolibboriladi.



3.Trofikta`siri

Trofikta`sirqonvalimfaoqiminingtezlashishibilanbog`liqdir. Bundato’qimalargakislorodvaboshqaoziqmoddalariningolibborilishiyaxshilanadi. Mushaklarningishbajarishqobiliyatinitiklashdatrofikta`sirningahamiyatikattadir.



4.Energotropta`siri

Buta`sirnerv-mushakapparatiningishbajarishqobiliyatinioshirishgaqaratilganvaquyidagichanamayonbo’ladi :

-mushaklarbioenergiyasiningfaollashishi;

-mushaklardamoddaalmashinuviningyaxshilanishi;

-mushaktolalarigaasabiyqo’zg`alishnio’zatishnikuchaytiruvchiatsetilholinhosilbo’lishiningoshishi;

-mushaktomirlarinikengaytiruvchigistaminhosilbo’lishiningoshishi;

-mushaklarqisqarishtezliginioshirishgavafermentativjarayonlarningtezlashishigaolibkeluvchiuqalanayotganto’qimalardaharoratningoshishi.

5.Organizmfunktsiyasininormallashtiruvchita`siri

Buta`sirboshtmiyakattayarimsharlarpo’stlog`idaasabjarayonlardinamikasiningregulyatsiyasidanamayonbo’ladi. Asabsistemasidaqo’zg`alishyokitormozlanishjarayonlariningkeskinustunligidabuta`sirmuhimahamiyatgaega. Massajvaqtidaharakatanalizatorlarisohasidaqo’zg`alisho’chog`ihosilqilinadi, bumanfiyinduktsionqonunibo’yichadimlanish, boshmiyapo’stlog`idagipatologiko’choqlarnibostiradi. Massajningnormallashtiruvchita`sirijaroxatlarnidavolashdakattaahamiyatgaega, ya`nito’qimalarningtiklanishinivaatrofiyanibartarafetilishinitezlashtiradi. Harxilorganlarningfunktsiyasininormallashtirishdama`lumrefleksogensohalardasegmentarmassajo’tkaziladi.

Massajqandaymaqsaddaqo’llanilishigaqarabquyidagiturlarigabo’linadi :

1.Sportmassaji

Bumassajturisportchilarningfunktsionalholatini, sportformasiniyaxshilash, jismoniyishbajarishqobiliyatinioshirish, jarohatvatayanch-harakatapparatikasalliklariningoldiniolishuchunqo’llaniladi. Sportmassajidastlabki (mobilizatsion) vatiklovchimassajlargabo’linadi.



Dastlabkimassajtrenirovkadan (musobaqadan) oldino’tkaziladi. Bundanmaqsad – nerv-mushakapparatini, yurak-qontomirvanafassistemalarinitayyorlash, ishlabchiqarishjarayonlarinitezlashtirish, tayanch-harakatapparatijarohatlariningoldiniolishdir. Bajariladiganishharakteriga, sportturiga, sportchiningruhiyholatigaqarabtinchlantiruvchivatetiklashtiruvchimassajfarqlanadi.

Tiklovchimassajkattajismoniyvaruhiyyuklamalardanso’ngbajariladi. Uningvazifasibo’libhisoblanadi : sportchiningfunktsionalholatinitiklash, jismoniyishbajarishqobiliyatinioshirish, umumiyholsizlanishnichetlashtirish. Asosanumumiytiklovchimassaj, kamholatlardamahalliy (kurashchi, bokschi, gimnastlaruchuntanaffusvaqtida) tiklovchimassajqilinadi. Kattajismoniyyuklamalardanso’ngavaylovchiharakterdabo’ladi, damolishkunlarimassajanchachuquro’tkaziladi. Massajningqo’llanilishsoniholsizlanishdarajasiga, tayyorgarlikbosqichigavaboshqaomillargabog`liqholdaqilinadi.

2.Shifobaxshmassaj

Shifobaxshmassajharxiljaroxatlarvakasalliklarnidavolashdasamaralidavolashusulibo’libhisoblanadi. Organizmfunktsiyalariningbo’zilishharakterigaqarabmassajningmodifikatsiyasio’zgaradi, uo’zininguslublariga, ko’rsatmavaqarshiko’rsatmalarigaega. Shifobaxshmassajumumiyvamahalliyqilinadi.

Shifobaxshmassajo’tkazganda 5 taasosiyusullarqo’llaniladi : silash, siqibchiqarish. yumshatish, surtishvavibratsiya, shuningdekaktiv-passivharakatlarqo’llaniladi. O’zoqvaqtshug`ullanmagan, operatsiyao’tkazgansportchilarningjismoniyishbajarishqobiliyatinitiklashvafunktsionaldavolashdareabilitatsionmassajo’tkaziladi. Bumassajshifobaxshjismoniytarbiya, mexanoterapiyabilanbirgalikdao’tkaziladi. Massajumumiy (haftasiga 2-3 marta) vamahalliy (harkuni, davolashningbirinchibosqichidakuniga 2-3 marta) o’tkaziladi. Qontvalimfaoqimininormallashtirish, og`riqsindrominiyo’qotish, shishishni, gematomaniso’riltirish, to’qimalarregeneratsiyasivareporatsiyasi, oksidlanish-tiklanishjarayonlarininormallashtirishuchunjarohatvakasalliklardamassajniimqondarajadaertaqo’llashmaqsadgamuvofiqdir.

Davolashningbirinchibosqichidamassajsovuq, ikkinchisidaissiqmuolajalarbilanbirgalikdao’tkaziladi. JarohatningbirinchikunlaridamassajMuzbilan (aplikatsiya) qilinadi. So’ngrasovuqmassajiliqmuolajabilanalmashtiriladi. Sovuqbilanta`sirko’rsatilgandaanestiziyalovchi, gomeostatikvayallig`lanishgaqarshisamarakuzatiladi. Busovuqningnervoxirlariningsezuvchanliginipasaytirishinatijasidaog`riqningkamayishigaolibkeladi. Muzbilanmassajqilingandauqalanayotganbo’g`imdaharakatamplitudasiortadi, to’qimalardashishishkamayadi. Sovuqmassajmushakdaqonoqiminiyaxshilaydi, metabolizmmahsulotlariniorganizmdanchiqaradi, gipoksiyaniyo’qotadi, to’qimalarningregeneratsiyavareporatsiyajarayonlarinitezlashtiradi. Massajnio’tkazishuchunMuztselofanxaltagasolinadi (xaltasuvbilanto’ldirilib, MuzlatkichningMuzxonasiga 30-60 minutgaqo’yiladi). Massajtayanch-harakatapparatijarohatining 1-soatlarida, tayanch-harakatapparatiningsurunkalikasalliklaridajismoniymashqlarbilanbirgaolibboriladi. Shuningdektrenirovkalardan (musobaqalardan) so’ngquyidagichaolibboriladi : jarohatsohasi 2-3 minutdavomidaMuzbilanmassajqilinadi, so’ngrasportchibasseyndasuzadi, agarbuningimqoniyatibo’lmasabasseynyokivannalardajismoniymashqlarbajaradi. Bumuolajabirnechamartaqaytariladi.

Elka-kurakperiartritidaMuzbilanmassajdanso’ng (3-5 minut), trenajerlardaelastikbintbilanmashqbajarishmumkin. Massajningdavomiyligijarohatningjoylashishsohasigayokikasallikbosqichiga, jinsiga, yoshigavasportchiningumumiyholatigabog`liq.

YAllig`lanishkasalliklarida (bronxit, zotiljamvah.z.) birinchi 2-5-kunlardabankalimassajtavsiyaetiladi, keyinchalikperkussionmassajingalyatsiya (dorimoddalarivakislorodli) bilanbirgalikda, kechqurungaisituvchimassajtavsiyaetiladi. Bankalimassajreflektorusulgaasoslanganbo’lib, teriretseptorlarininghosilqilinganbankavakuumdaqo’zg`alishikuzatiladi. Massajdanoldinta`siretiluvchisohagaisitilganvazelinyog`ibilanishlovberiladi. Perkussionmassajbronxitvazotiljamdaqon, limfaaylanishinivao’pkaventilyatsiyasiniyaxshilashuchunqo’llaniladi. massajyotganyokio’tirgandastlabkiholatdabajariladi. Ko’krakqafasiningma`lumsohasigao’ngyokichapqo’lkaftiqo’yilib, ustidanritmikholatdabo’shqo’lbilanuriladi. So’ngrayuqoridagiharakatsimmetriksohadaqaytariladi. Perkussionmassajavvalko’krakqafasiningoldingiyuzasida, keyinorqayuzasidao’tkaziladi. Oldingiyuzasidaurishningumrovsuyaginingostidavaqovurg`aningpastkiyoyisohasida, orqayuzasidako’krakusti, kurakoralig`ivakurakostisohalaridaolibboriladi. So’ngraqo’llaryordamidako’krakqafasisiqiladi. Bundaqo’llardiafragmagayaqinbo’lganpastkiyonbo’limdajoylashadi. Nafasolgandaqo’llarumurtqapog`anasibo’ylabsirg`anadi, nafaschiqargandaqo’llarto’shsuyagitomonharakatqilib, ko’krakqafasinafaschiqarishoxiridaqisiladi. So’ngraqo’llarqo’ltiqostigaolibboriladivaharakatqaytariladi. Bundankeyinko’krakqafasidaqiyshiqmassajo’tkaziladi : massajistqo’li (o’ng) bemorningqo’ltiqostisohasida, ikkinchisi (chap) diafragmagayaqinpastkiyonyuzasidajoylashadivanafaschiqarishcho’qisidako’krakqafasiqisiladi. So’ngraqo’llaralmashtiriladi. YUqoridagiharakatlar 2-3 minutdavomidaolibboriladi. Bemornafasniushlabturmasligiuchunqo’llarumurtqapog`anasibo’ylabsirpanganda “nafasol”, to’shsuyagitomonharakatqilganda “nafaschiqar” deganbuyruqlarberilishikerak. Nafaschiqarishoxiridako’krakqafasiqisilib, nafasfaollashtiriladi.

Perkussionmassajdanafasniyaxshilovchiekstrapulmonalsharoityaratiladi. Mexaniqta`sirnafasnistimullaydivabalg`amninghaydalishigasababbo’ladi. Ko’krakqafasiningqisilishialveollalar, o’pkaildizivaplevraningretseptorlarigata`siretib,nafasmarkaziqo’zg`alishiningoshishivanafasolishningfaollashishiuchunsharoityaratibberadi.

Qovurg`alararonafasmushaklarigata`siretilgandanafasaktistimullanadi, nafasmarkazigareflektorta`siretiladi. Reanimatsiyabo’limidaog`irjarohatlarnatijasida (ko’pqonyo’qotishbilan) yurakurishivanafasto’xtashhavfibo’lsamassajo’tkazilishizarur. Agarbemoryuraginingurishito’xtasa, darholtashqimassajniqo’llashzarur, ya`niyurakritmikholatdato’shsuyagivaumurtqapog`anasioralig`idaqisiladi. Qisilishhisobigaqonchapqorinchadantomirlarorqaliboshmiyavayurakkaboradi. To’shsuyagigabosimkamaytirilgandaqonyanayurakbo’shlig`inito’ldiradi. YUrakningtashqimassajidamasalan, o’ngqo’lkaftito’shsuyaginingpastkiqismiga, chapqo’lesauningustigaqo’yilib, umurtqapog`anasitomonqisiladi. Bundaqo’llargabutuntanavaznibilanta`siretiladi, qisishmaksimalbo’lishiva 1,5 sekunddavometishikerak. Qisishningqaytarilishisekundiga 1 martadankambo’lishimumkinemas, aksholdaqonoqimietarlidarajadabo’lmaydi. Massajningsamaradorligiuyquarteriyasidagipulsi, ko’zqorachig`iningtorayishivamustaqilnafasharakatiningpaydobo’lishibilanbaholanadi. Shuningdekteriranginingo’zgarishigahame`tiborqaratiladi. YUrakningtashqimassajio’pkagahavopuflash (sun`iynafas) bilanbirvaqtdaolibboriladi. Agarbemornijonlashtirishnibirkishiolibborsa, o’pkagahavopuflashningharikkitezharakatioralig`ida 15 sekunddavomidato’shsuyagini 15 martabosishkerak. Bemorningboshiorqagabuqiladi. Muolajapulsningo’z-o’zidanpaydobo’lguncha (sun`iynafas – o’z-o’zidannafaspaydobo’lguncha) olibboriladi.



3.Gigienikmassaj

Undankasalliklarningolidiniolish, organizmningnormalfunktsionalholatinisaqlashuchuntananiparvarishlash, sog`liqnimustahkamlashmaqsadidafoydalaniladi. Massajnatijasidaorganizmningqarshiligioshadi, immunitetiko’tariladi. Gigienikmassajumumiyvamahalliybo’lib, alohidayokiertalabkibadantarbiyabilanbirgalikda, hamdasaunada, rushammomidaqo’llaniladi. Uko’phollardao’zini-o’zimassajqilishqo’rinishidaqo’llaniladi. Univannavadushqabulqilishdaqo’llashmumkin. Bundaasosiybo’lgansilash, surtish, siqibchiqarish, yumshatish, vibratsionusullaridanfoydalaniladi.



4.Kosmetikmassaj

Bumassajfaqatmahalliyholdao’tkaziladi. Uqarishnioldiniolishuchunnormalteriparvarishida, harxilkosmetikkamchiliklarida, kasalliklardaqo’llaniladi. Kosmetikmassajuchxilbo’ladi : gigiepnik (profilaktik), shifobaxshvaplastik.

Profilaktikmassajteriqovjirashiningoldiniolish, qurishiniyo’qotish, ko’rinishiniyaxshilashgaqaratilgan.

Shifobaxshmassajajin, burishish, shishish, ko’payganyog`qatlamlariniyo’qotishdafoydalaniladi.

Plastikmassajteriturgorikeskinpasayganyoshikattalarga, hamdamimikajin, chuqurburishishpaydobo’lganyoshlargamo’ljallangan.

Massajshakllari

1.Umumiymassaj

Bundabutuntanayuzasimassajqilinadi. Massajningdavomiyligiuningturiga, massajolayotgantanavazniga, yoshiga, jinsigavabashqalargabog`liqdir. Umumiymassajqilinayotgandamassajusullariningketma-ketligiinobatgaolinadi. Avvalsilash, siqibchiqarish, surtishkeyinyumshatishvavibratsionusullariqilinadi. massajsilashbilantugatiladi. Oddatdamassajtananingkattayuzalisohasidavayirikmushaklaridanboshlanadi, shuninguchunumumiymassajniorqadanboshlaganma`qul. So’ngrabo’yinvaqo’llargao’tiladi. Birtomondanikkinchisio’tiborqavabo’yinsohalarinialohidamassajqiladi. Shuningdeko’ngvachapqo’llarnialohidamassajqilinadi. Keyinchaliktossohasi, dumbavasonmassajqilinadi, so’ngratizzabo’g`imi, boldir, axillpayi, tovonuqalanadi. Keyingibosqichdaoyoqpanjalari, tovonbo’g`imiorqadayotgandastlabkiholatdao’tkaziladi, so’ngratizzabo’g`imivasongao’tiladi. Avvalo’zoqdayotganko’krakuqalanadivayaqinyotganqo’llargao’tiladi. Massajistboshqatomongao’tib, yuqoridagiharakatlarniqarama-qarshitomondao’tkazadi. Massajso’ngidaqorinuqalanadi.



2.Mahalliymassaj

Bundatananingalohidabirbo’lagimassajqilinadi, masalan : bo’yin, orqa, oyoqvah.z. Zaruriyattug`ilgandama`lumbirmushak, bo’g`im, bog`lamvaboshqalarmassajqilinadi. Massajningdavomiyligitananingqaysiqismiuqalanishigabog`liq. Oddatdamahalliymassaj 3 minutdankam, lekin 25 minutdanko’pqilinmaydi. Massajusullariningketma-ketligixuddiumumiymassajnikidek. Uqalashniyuqorisohadanboshlashkerak, masalan : qo’lmassajielkadanboshlanib (avvalichkiyuzasi, so’ngratashqiyuzasi) bilakbo’g`imiga, bilakka, kaftga, qo’lbarmoqlarigao’tiladi. Kaftmassajio’tkazilayotgandaavvalbilaksohasidanboshlashkerak. Mahalliymassajasosanbirmassajisttomonidan, ba`zihollardajuftmassaj, hamdao’zini-o’zimassajqilishlardanfoydalaniladi.



3.O’zini-o’zimassajqilish

Bundainsono’zini-o’zimassajqiladi. Uko’pinchaertalabkibadantarbiyadanso’ng, hamomda, jarohatvakasalliklarda, sportdakengqo’llaniladi.



4.Juftmassaj

Bumassajturiertalabkibadantarbiyadanso’ng, saunada, sportmusobaqalaridanoldinvakeyin, sportmashg`ulotlaridanoldinvakeyinqo’llaniladi. Juftmassajba`zikasallikvajarohatlarda, umurtqapog`anasijarohatlarida, bel-dumg`azaradikulitida, qo’l-oyoqparalichida, bronxialastmada, surunkalizotiljamvao’pkaningboshqakasalliklarida, gastritda, kolitda, holetsistitdavah.z.lardaqo’llanilmaydi.

Juftmassajikkitamassajisttomonidano’tkaziladi. Ko’phollardabumassajturivakuumyokivibratsionapparatyordamidao’tkaziladi. Birinchimassajistorqaniuqalayotganda, ikkinchisioyoqlarningorqasohasiniuqalaydi. Biriko’krakvaqo’llarniuqalayotganda, ikkinchisioyoqlarningoldingiyuzasiniuqalaydi. So’ngrabirinchimassajistko’krakvaqo’llarniuqalabbo’lganidankeyin, qorinsohasigamassajqilishgao’tiladi. Juftmassajningdavomiyligimassajolayotganningjinsga, yoshga, tanavaznigavaorganizminingfunktsionalholatigabog`liqdir. Oddatdamassajningdavomiyligi 5-8 minutnitashqiletadi.

5.O’zaromassaj

O’zaromassajsaunada, maishiyhayotda, ishlabchiqarishdavah.z.lardaqo’llaniladi. Bundaikkikishibir-birinimassajqilib, massajningasosiyusullariniqo’llaydilar. O’zaromassajqo’lvaapparatyordamidaumumiyvamahalliyko’rinishdao’tkazilishimumkin. Mahalliymassajdako’proqtananingholsizlanganqismivamushaklariuqalanadi. Kuchlijismoniyyuklamadanso’ngumumiytiklovchimassajo’tkazishmumkin. O’zaromassajningdavomiyligi 10-15 minutdir. O’zilibo’tkaziladiganvibratsionusuli, ya`niurish, chapakchalish, kesishvenozbosiminivamushaktonusinioshirishgaolibkeladi, shuninguchuno’zarotiklovchimassajdaularqo’llanilmaydi.

Massajo’tkazilishigaqarabquyidagilargabo’linadi :

1.Qo’lmassaji

Massajningan`anaviyusulidir. Qo’lmassajiyordamidamassajninghammausullariniqo’llashmumkin, hattokilozimbo’lgandaularnikambinatsiyalashvaketma-ketliginio’zgartirishmumkin. Bumassajningsalbiytomonimassajistningcharchashidir.



2.Apparatlimassaj

Buusulningkamchiligishundaki, massajistuqalanayotgansohanisezmaydi, ba`zimassajusullariniqo’llabbo’lmaydi. Shuninguchunapparatlimassajqo’llimassajgaqo’shimchavositasifatidaqo’llaniladi. Amaliyotdako’phollardavibriomassaj, pnevmomassaj (vakuumli) vagidromassajqo’llaniladi.



3.Kombinatsiyalanganmassaj

Buapparatlimassajningklassikyokisegmentarmassajningbirgalikdao’tkazilishidir. Kombinatsiyalanganmassajorganizmgafiziologikta`sirinikuchaytiradi, massajmuddatiniqisqartiradivako’pchilikkao’tkazishimqoniyatiniberadi. Bumassajsportamaliyotidakengqo’llaniladi. Shuningdekjarohatlarda, tayanch-harakatapparatiningkasalliklaridavaasabsistemasikasalliklaridakengqo’llaniladi. Massajklassikmassajningtayyorlovqismibilanboshlanadi.

Orqasohasiningmassajisilashbilanboshlanadi, so’ngrasiqibchiqarishusuliqo’llaniladi. Keyindumg`azasohasi, qovurg`alararosoha, trapetsiyasimonmushak, elkabo’g`imi, kurakostisohasidasurtishusullariqo’llaniladi. Keyingibosqichdaorqaningkengmushaklariningbirvaikkiharakatliaylanasimonyumshatishusulibajariladi. Qo’lbilanmassajtugatilganidanso’ngapparatlimassajgao’tishmumkin. Apparatlimassajasosanorqaningkeng, o’zunvatrapetsiyasimonmushaklarigaqaratiladi. Birinchinavbatdaumurtqapog`anasiningikkitomoniuqalanadi, keyindumg`azadanbo’yingachao’zunmushakbo’ylabmassajqilinadi. O’zunmushaklardanasta-sekinkengmushaklargao’tiladi. So’ngratrapetsiyasimonmushakkurakningpastkiqismidanyuqorigavayontomongaharakatqilishbilanuqalanadi. Orqaningqiyshiqmushaklarikuchsizbosimvaqisqavaqtuqalanadi. Orqaningmassajiqo’lmassajibilantugatiladi, bundabirqanchasilashdanso’ng, 2-3 martasiqibchiqarishusuliqo’llaniladi, keyino’zunmushaklarqisqichsimonusulibilanyumshatiladi. Buusullardanso’ngkurakostisohasivaorqaningkengmushaklariyumshatiladiyuKeyinmushaklardasilkitishusuliqo’llaniladi. Orqamassajisilashbilantugatiladi.

Qo’lningtashqiyuzasiningmassajisilashvaikkiharakatliaylanasimonyumshatishusullaribilanboshlanadi. So’ngraapparatlimassajgao’tishmumkin, massajikkivauchboshlimushaklargaqaratilgan. Elkaningo’rtasohasidannervtomirlario’tganligisababliapparatyordamidaextiyotlikbilanmassajolibboriladi. Apparatmassajitugatilganidanso’ngqo’llaryordamidasilashvayumshatishusullariniqo’llab, massajtugatiladi.

Qo’lningichkiyuzasixuddishundaytartibdaamalgaoshiriladi.

Qo’llarmassajidanso’ngtossohasiningmassajio’tkaziladi. Massajsilashvasiqibchiqarishbilanboshlanadi. Kattadumbamushagibirikkansohadasurtishusuliqo’llaniladi. So’ngradumg`aza, tos-sonbo’g`imivadumbamushagidasurtishusulio’tkaziladi. Tosdaapparatyordamidamassajdumg`azasohasidanyontomongaqarabboshlanadi, keyinyonboshsuyaginingqirralari, so’ngradumbamushagiuqalanadi. Massajqo’llaryordamidasilash, siqibchiqarish, surtishusullariniqo’llabtugatiladi.

Sonningorqayuzasidamassajsilash, siqibchiqarishvayumshatishusullaribilano’tkaziladi. Keyinapparatyordamidamassajgao’tiladi. Sonningichkiyuzasidaapparatbilanmassajqilinmaydi. Massajqo’llaryordamidasilash, siqibchiqarishvayumshatishusullariniqo’llabtugatiladi.

Tizzabo’g`iminingorqayuzasidamassajqo’lbilanboshlanib, so’ngraapparatlimassajgao’tiladi. Massajaylanasimonsilashbilantugatiladi. Tizzaorqachuqurchasimassajqilinmaydi, balkiuningatrofidaolibboriladi.

Tizzasohasidaqo’lmassajiboldirmushagivaaxillpayidao’tkaziladi. Apparatmassajidanso’ngqo’lyordamidamassajtugatiladi.

Sonningoldingiyuzasiqo’llaryordamidasilashvasiqibchiqarishusullariniqo’llashbilanboshlanadi. Keyinyumshatishusuliqo’llaniladivaapparatmassajigao’tiladi. Massajqo’llaryordamidasilash, yumshatishvasilkitishusullaribilantugatiladi.

Tizzabo’g`iminingoldingiyuzasidamassajaylanasimonvaqisqichsimonsurtishusulini 4 tabarmoqningyostiqchasohasibilanhamdakaftasosiyordamidaaylanasimonsurtishusulibilano’tkaziladi. So’ngraapparatyordamidaharxilyo’nalishlardamassajqilinadi. Massajaylanasimonsilashbilantugatiladi.

Tizzaningoldingiyuzasidamassajto’g`riyokitizzabo’g`imidabuqilganoyoqlardao’tkaziladi. Massajsilash, siqibchiqarishvaqisqichsimonyumshatishusullariniqo’llabo’tkaziladivaapparatmassajigao’tiladi. Massajqo’llaryordamidatugatiladi.

Tovonbo’g`imidamassajqisqichsimonvaaylanasimonsurtishusullaribilanboshlanadi, so’ngraapparatmassajigao’tib, qo’llaryordamidasilashbilantugatiladi.

Ko’kraksohasidamassajsilashbilanboshlanib, so’ngrato’g`rivaaylanasimonyo’nalishlardaqovurg`alararomushaklardasiqibchiqishvasurtishusullario’tkaziladi. 4 tabarmoqningyostiqchalariyordamidato’shsuyagivaungabirikkanko’krakmushaklaridaaylanasimonsurtishusuliamalgaoshiriladi. KattamushaklaridabirvaikkiXalqaliyumshatishusuliqo’llaniladi. So’ngraapparatmassajigao’tiladi. To’shsuyagimassajidanso’ngqo’ltiqostigayo’nalishbo’yichako’krakso’rg`ichiniaylanibo’tganholdakattako’krakmushaklarimassajqilinadi. Massajqo’llaryordamidatugatiladi.

Shuniesdasaqlashkerakki, kombinatsiyalanganmassajo’tkazishdaurishusullariniqo’llashtavsiyaetilmaydi. Massajo’tkazishvaqtiquyidagichataqsimlanishimaqsadgamuvofiqdir, ya`niqo’lmassajiumumiyvaqtningtaxminan 70 %, apparatmassaji 30%nihosilqilishikerak.

Apparatlimassajklassikmassajningma`lumusullariningo’rnigaqo’llanilishimumkin. Agarkombinatsiyalanganmassajvibriomassajbilanqo’llanilsa, uvibratsion, silashvayumshatishusullariningo’rniniqoplaydi. Vakuumlimassajvagidromassajyumshatishvasurtishdaqo’llashmumkin.



4.Oyoqbilanmassaj

Bumassajshakliqadimdanhamomlardasharqmassajistlaritomonidanqo’llanilgan. Umushaktonusioshgansportchilardaqo’llanilganqo’lmassajikeraklisamarabermagandaqo’llanilishitavsiyaetiladi. Oyoqmassajikattatanavamushakvaznigaegabo’lgansog`lomodamlardao’tkazilishimumkin. Oyoqmassajijarohatlarda, tayanch-harakatapparatikasalliklarida, umurtqasilida, osteoporozda, bel-dumg`azaradikulitida, Bexterovkasalligida, miokardinfarktida, bronxialastmada, II – III darajaligipertoniyakasalligida, onkologikkasalliklardatavsiyaetilmaydi. Shuningdekyoshikattalargahamtavsiyaetilmaydi. Massajvaqtidaqabulqiluvchipoldayokigilamdayotishikerak. massajyumshatishvasurtishusullariniqo’llashbilanbiryokiikkalaoyoqlaryordamidao’tkaziladi. Orqasohamassajqilinayotgandamassajistikkalaoyog`ibilanqabulqiluvchiningorqasigachiqib, beldanbo’yinsohasitomonharakatqilibyumshatishusulinibajaradi. Oyoqlardayumshatisho’tkazilgandaharakatsondantizzatomonbo’ladi. Oyoqmassajidanso’nguqalanganhammasohadaqo’llaryordamidasilash, yumshatishvasurtishusullario’tkaziladi.


Download 2,15 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   37




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish