Kadrlar tayyorlash milliy dasturi ni amalga oshirish uzluksiz ta’lim tizimining tuzilmasi va mazmunini zamonaviy fan yutuqlari va ijtimoiy tajribaga tayangan holda tub islohotlarni ko’zda tutadi

Adenozintrifosfat – ATF. ATF molekulasi adenin, riboza va uchta fosfat
kislota qoldig‘idan tuzilgan. Fosfat kislota qoldiqlari orasida ikkita katta energiya saqlovchi bog‘lar mavjud.
ATF barcha tirik organizm hujayralari uchun universal energiya manbayidir. Oksidlanish, achish reaksiyalarida ajraladigan energiya ATFga to‘planadi. Hujayrada ATF sintezi ADFning fosforlanishi reaksiyalari orqali kechadi.
ADF + H3PO4 + energiya → ATF + H2O
Hujayradagi barcha biosintetik reaksiyalar, organ va to‘qimalar faoliyati, membrana orqali moddalarning aktiv transporti, endositoz, ekzositoz jarayonlari ATF energiyasi hisobiga sodir bo‘ladi.
ATF + H2O → ADF + H3PO4 + energya (40 kJ)
Polinukleotidlarning tuzilishi. Mononukleotidlar bir-biri bilan o‘zaro birikib polinukleotidlarni hosil qiladi. Polinukleotid zanjirida mononukleotidlar o‘zaro fosfodiefir bog‘i yordamida bog‘lanadi. Fosfat kislota qoldig‘i oldingi nukleotid pentozasining 3ґ uglerod atomi bilan, keyingisining 5ґ uglerod atomi bilan bog‘lanadi. Polinukleotid zanjirning bir uchi 5ґ– oxiri deyilsa, ikkinchi uchi 3ґ – oxiri deyiladi. Polinukleotidlarda mononukleotidlarning birin-ketin izchil joylashishi uning birlamchi tuzilmasini tashkil etadi. Har bir nukleotidning og’irligi 345 ga teng.

5-rasm. DNKning tuzilishi. 6-rasm. DNK.
DNKning tuzilishi. DNK molekulasi birgalikda o‘ng tarafga buralib, qo‘sh spiral hosil qiluvchi ikkita polinukleotid zanjirlardan iborat. Bu zanjirlar bir-biriga antiparallel bo‘lib, biri 3ґ uglevod bilan boshlanib 5ґ uglerod bilan tugallansa, ikkinchisi 5ґ uglerod bilan boshlanadi va 3ґ uglerod bilan tugallanadi. Purin va pirimidin asoslari spiral ichida joylashadi (5-rasm).Bir zanjirning purin asosi va ikkinchi zanjirning pirimidin asosi bir-biri bilan vodorod bog‘i orqali bog‘lanib komplementar juftlarni hosil qiladi. Adenin va timin o‘rtasida ikkita vodorod bog‘i hosil bo‘lsa, guanin va sitozin o‘rtasida uchta vodorod bog‘i hosil bo‘ladi (6-rasm).
Azotli asoslarning komplementarlik qonuniyatlari E.Chargaff qoidasida aks etgan:
1. Purin asoslarining soni pirimidin asoslari soniga teng.
2. Adeninlar soni timinlar soniga, guaninlar soni sitozinlar soniga teng: A=T, G=C
3. Adenin va guaninlar sonining yig‘in disi sitozinlar va timinlar sonining yig‘indisiga teng: A+G=T+C
Azotli asoslar komplementarligi DNK ning irsiy axborotni saqlash va nasldan naslga o‘tkazish vazifasining kimyoviy asosi hisoblanadi. Nukleotidlarning ketma-ketligi saqlan gandagina irsiy axborot nasldan naslga xatosiz o‘tkaziladi.