Кадрлар сиёсати ва кадрлар менежменти стратегияси

3.6. Малака ошириш учун сарфланадиган харажатларни ҳисоблаш услубиёти

Ҳозирги кунда малака ошириш учун ҳаражатларни ҳисоблаш услубиётини таҳлил қилиш ва ишлаб чиқариш бўйича ҳаракатлар қилинмоқда. Масалан, шундай услубиёт тавсия қилинадики, унга кўра тармоқнинг ўзининг бошқарув ходимларининг малакасини ошириш учун харажатларни қуйидаги формула билан ифодалаш мумкин:

Х = Хс + Хт + Хтш
бу ерда: Х – малака ошириш учун умумий харажатлар;
Хс – тармоқдаги малака ошириш институти ва унинг филиалларини сақлаш учун ажратмалар миқдори;
Хт – корхонанинг малака ошириш институтининг тингловчиларни сақлаш учун харажатлар;
Хтш – тармоқдан ташқари малака ошириш тизимида ўқитиш учун харажатлар.
Хс кўрсаткич доимо маълум, у вазирлик ва идоралар томонидан ҳар йили белгиланади. Хт кўрсаткич малака ошириш институтига бориш ва қайтиш учун ҳаражатлар, бориб-қайтиш ҳамда ўқиш пайтида бир сутка учун ҳақ, корхонада ўқиш пайтида илғор тажрибани ўрганиш ёки амалиётни ўташ учун тингловчиларни хизмат сафарига юбориш учун харажатларни ўз ичига олади, яъни:
Хт = Ст + Скун + Сих + Сх
Ст кўрсаткич амалдаги транспорт тарифлари асосида ҳисобланади. (Скун) ўқиш жойига узоқ маршрут билан (бир суткадан ортиқ) келган шахслар учун улар йўлда (бир суткадан ортиқ) бўлган вақт учун, биринчи ўқиш ойи учун эса малака ошириш институтида бўлган давомийлиги ва унинг ўртача иш ҳақидан келиб чиққан ҳолда (Сих киритилган стипендияни ҳисобга олган ҳолда) ҳисобланади. Худди шундай малака ошириш институти тингловчиларни амалиётни ўташ ва илғор тажрибани ўрганиш учун корхоналарга хизмат сафари учун харажатар (Сх) аниқланади, агар халқаро транспорт ва йўл босиш вақти бир суткадан ошиб кетадиган бўлса.
Мутахассисларнинг бир қисми бошқа вазирлик ва идорлардаги ўқув муассасаларида (тармоқдан ташқари малака ошириш тизимида) малака оширади. Уларни ўқитиш учун маблағ тармоқ, олий ўқув юрти, курси ва х.к. тегишли малака ошириш институти томнидан ўтказилади. Тармоқдан ташқари малака ошириш тизимида ўқиш учун харажатлар қуйидаги формула ёрдамида аниқланади:
Хтш = N З₁

бу ерда: N – бошқа вазирлик ва идоралардаги таълим муассасаларига ишлаб чиқаришдан ажралган ҳолда юборилган мутахассислар сони; 3₁ – битта мутахассисни ўқитиш учун ҳаражатлар.

Ҳар бир бирлашма, корхона, муассаса мазкур услубиёт ёрдамида кадрларни қайта тайёрлаш учун ўзининг харажатлари миқдорини ҳисоблаши ва кадрларнинг малакасини оширишни ташкил этиш борасида оптимал вариантларни қидириб топиши мумкин .