K. U. Sharifxodjayeva

Kredit baholash usullari va jarayoni

Berilgan qaror model xavlini baholash uchun nazariy asos- larini tavsiflab beradi. Faoliyat yurituvchi korxonalar tadbirkor- lik risklarini kamaytirish maqsadi da, risk koeffitsiyentini amq- lash orqali amalga oshiradi:
K_r = Z/S
Bunda: K_r— ri s к кое fli tsiye n t i;
Z — yuzaga kclishi mumkin bo‘lgan maksimal zarar, qiymati;
S — moliyaviy resurslar hajmi. Risklarni kamaytirish bo"yi- cha harakatlar dasturi ishlab chiqilishida qaro darning tuhiy to- monlari hisobga olinadi. Risk sharoitida qaror qabul qilish ruhiy jarayon hisoblanadi. Shuning uchun, qarorni matematik asosla- nish bilan bir qatorda, risk qarorlarini qabul qilish va amalga oshirishda yuzaga kcladigan. insonning ruhiy xususiyatlarini hi­sobga olish kcrak boladi: bu xususiyatlar — ishonchsizlik, ikkiia- nish, g’azablanish, mustaqillik, ekstroversiya, intro vcrsiya va boshqalar. Ekstroversiya — atrofdagi odamlar va hodisalarga yo‘- naltirilgan shaxs xususiyallari. Introversiya — shaxsning ichki his tuyg‘ulariga yolialtirilganlikni ifodalaydi. Krcdit riskini baho- iashning muhim bosqichi bu belgiiangan dastur bajarilishini na­zorat qilish, tanlangan risk qarori bajarilishi natijalarini tahlil elish va baholashdan iborat bolib hisoblanadi. Shuning uchun, biror yondashuv tolovlar amalga oshirish uchun emas, balki fir- ma (yoki shaxs)da ikki vaziyat boladi:

• 
  krcdit mukofot berilganda, xarajatlar kasb daromadi hi­soblanadi;
  
• 
  krcdit xavfi standart bolib oladi, agar xavf toliq yoki qisman yo'qotishga crishilganda, maqsadga muvofiqligini baho­lash mumkin.