К у р с н и н г у м у м и й м а с а л а л а р и д о н м а с с \ с и н и с \ Қ л \ ш в \ Қ а й г а и л л ш

8 3 . И л д и эм ев а л а р н и са ц л а ш д а в р и д а у л а р в азн ин и нг кам айиш м е ъ ёр л а р и
(С С С Р С авдо м и н и стр л н гп том о н ид ан та сд и ц л а н га н )
.4aH.iaii[, турп
Шолгом
Ойлар
омборлар турп
омборлар турп
сумъпи CODJ1- 
тиладигам
сопитплмай-
дпгап
ҳаплақлар
CVII'I.IIH сопм-
■1111 клали гап
совптмлмай-
лмган
С ентябрь
1,6
2.0
2,3
2,5
О к тя б р ь
1.)
1 3
1,5
1.8
2,2
Н о я б р ь
1,0
1.0
1.3
1 3
1,3
Д е ка бр ь
0.7
0,7
0.7
0.8
0.8
Я н ва р ь
0.6
0.6
0.5
0,7
0.7
Ф евраль
0 7
0.7
0,6
1,3
1.3
М а р т
1,0
1,2
0.7
14
1,6
Апрель
1,1
1.8
2,3
1 6
2,3
Мам
1.1
1,9
2,5
1.8
2,5
И ю н ь
12
2.0
—
1.9
--
К а р а м н н с а ц л а ш . К а р а м бош ц а са б за в о т
э к и н л а р и г а ц а р а - 
г а н д а ан ч а я х ш и с а ц л а н а д и . Б у н д а н т а ш ц а р и к а р а м т у р л и у с у л - 
л а р д а ц а й т а и ш л а ш у ч у н ц у л а й м а ҳ с у л о т ҳн со б л ан ад н .
К а р а м н н с а ц л а ш г а ч н д а м л и л н г и у н и н г бир ц атор 
х у с у с и я т -
л а р н г а , ж у м л а д а н н а и н н н г х о с с а л ар п г а, а г р о т е х н и к а ! а . к а р а м - 
н п н г зн ч л н г и га , к а с а л л н к л а р г а ч н д а м л и л и гн г а ч а м б а р ч а с боглиц. 
К а р а м н н н г т н н п м д ап рн у зо ц б у л г а н к о ч п п ш а р н а в л а р и
у зоц
м у д д а т га с а ц л а н а д и .
К а р а м боши к у р т а к л н н о я в а ж у д а куп б а р г л а р д а н иборат. 
] \ а р а м б о ш н н п aiipiiM ц и с м л а р н н н и г с а ц л а и н ш н г а ч н д а м л н л п гп
т у р л и ч а . У н д а к е ч а д и г а н б ар ч а ха ё т н н ж а р а ё н л а р н и бош кур- 
так- о р ц ал и б о ш ц а р и л а д и . Б о ш к у р т а к ц у л а н
ш а р о и т д а т и н и м
д ан р н н и утмаЛ дн. Б о ш к у р т а к
т а б а ц а л а н п ш
д ав р и д а
к а р а м
а н ч а я х ш и
с а ц л а н а д и . Б у д аи р н п п г
давомш'ьчнгн 
к а р а м н н н г
т у р л н х н л н а в л а р н д а т у р л н ч а булад н. Б о ш
1
<уртак т а б а ц а л а н п ш
д а в р и т у г а г а н н д а н с у п г к а р а м н н у зо ц с а ц л а б булмаЛ дн. Ч у н к и
к а р а м у с а бош лаЛ дн па 
н а т и ж а д а к а р а м боши ёр н л ад п .
К а р а м н н н г у з а к б а р г л а р н т а ш ц и ш а р о н т н н н г и о ц у л а н л н г н г а
па к а с а л л н к л а р г а б ар д о ш л н ҳ и с о б л а и а д н . Ш у саб аб л и , с а ц л а - 
н а д н г а н к а р а м ў з а к б а р г л а р н н н н г бир цн смн ва 
т о м и р н 2 
см 
ц и л и б ц о л д и р и л а д и .

---

С а ц л а н а д и г а н к а р а м н н а л б а т т а с а р а л а ш лозим, б у н д а м е х а -
пп к ш и к а с т л а и г а и л а р и , к а с а л л и к ва з а р а р к у н а н д а з а р а р л а п т п р -
г а н л а р и ҳ а м д а к и ч и к л а р и а ж р а т и л а д и .
Ў з в а ц т и д а у з и ш ҳам к а р а м н н н г с а ц л а ш г а
ч и д а м л и л и г и п и
т а ъ м и н л а й д и . Эрта у з и л г а н к а р а м м е х а н и к ш п к а с т л а н и ш г а мо- 
й и л б ўли б, я х ш и с а ц л а н м а й д н . К е ч у з и л г а и к а р а м эса к ў п и и ч а
е р и л н б к е т а д и ёки совуц урадп .
С аб завот о м б о р л а р и д а к а р а м м а х с у с т а г л и к л а р д а
в а п а н ж а -
р а л и с ў к ч а к л а р д а
сац л а п а д и . 
С ў к ч а к л а р г а
к а р а м
б о ш л а р и
5 — 7 ц а т о р ц и ли б ж о й л а н а д и . К а р а м т а х л а р и п и и г 2— 3 м б ўли б, 
у л а р о р а с и д а 3 0 —4 0 см м асо ф а ц о л д и р и л ад и .
К а р а м н н сацлатида 3 0 —4 0 к г л и к о н т е й и е р л а р д а н ҳ а м ф о й - 
д алан ииг м у м к и н . К а р а м н и т е ш и к л и п о л и э т и л е н ц о п л а р д а ҳ а м
с а ц л а ш я х ш п н а т и ж а беради. К а р а м
омборга 
ж о й л а н г а н д а н
кей и н омбор ҳ а р о р а т и а с т а -с е к и н 0 , — 1°С 
га т у ш п р и л а д и . Б у п -
д ай ҳ а р о р а т к а р а м н и у зо ц ва ц т с а ц л а ш у ч у й ц у л а й ҳ и с о б л а п а -
ди. К а р а м н н н г к у р т а г и ~1°С д ан п а с т ҳ ар о р а т д а
з а р а р л а н а д н
ва м а ҳ с у л о т н и п г с и ф а т и к еск п п б у зи л ад и .
К а р а м н и с а ц л а ш д а
ҳ а в о и и н г н а м л и г и
9 0 — 95 %
б ў л и ш и
у н и узок, м у д д а т с а ц л а ш н и т а ъ м и н л а й д и . Ц уруц м у ҳ и т д а с а ц л а ш
к а р а м д а н к у п сув б у ғ л а п и ш м г а олиб к е л а д и ва н а т и ж а д а барг- 
л а р п ц у р и б цолади.
К а р а м ҳ а п д а ц ёки у ю м д а 
с а ц л а н а д и . К а р а м
с а ц л а п а д п г а п
ҳ а н д а ц ш ш г ч у ц у р л и г и 4 0 — 50 см, эн и эса 6 0 — 70 см б ўлад и . 
У н г а т о з а л а и г а н к а р а м 2— 3 ц а т о р ц и ли б т е р и л а д и в а ҳ а р ц ат о- 
ри у с т и д а п н а м т у п р о ц т а ш л а п а д и . Ҳ а п д а ц п п п г у сти 3 0 — 40 см 
т у п р о ц б и л а н б е р к и т и л а д и . К а р а м н н
ч у ц у р л и г и
20 см, 
эн и
1 5 0 — 200 см л и у ю м д а ҳ а м с а ц л а ш м ум ки н. К а р а м ц а т о р т е р и - 
либ, ҳ а р ц а т о р о р аси г а н а м т у п р о ц т а ш л а н и б , 8 0 — 100 см г а ч а
к ў т а р и л а д и ва у н и н г уст и га 3 0 —4 0 см т у п р о ц т а ш л а н а д и .
К а р а м н и с а ц л а ш д а г аз м у ҳ и т и х ам м у ҳ и м ҳ и с о б л а н а д и . К а ­
р ам с а ц л а н а д и г а н ж о й л а р д а к а р б о н а т ан ги д р и д н и н г к о н ц е н т р а -
ц и я с п 2 — 3 % д ан о ш м а г а н б ў л и ш и ш арт.
А. Р а с у л о в н и и г олиб борган 
т а ж р и б а л а р и д а п , э р т а г п к а р а м -
п и ± 1 ° С ҳ а р о р а т д а п о л и э т и л е п ц о п л а р д а 80 к у н г а ч а с и ф а т и н и
б у з м а с д а н с а ц л а ш м у м к и н л и г и а п и ц л а п г а п ( 6 4 - ж а д в а л ) .
64. Ҳ ароратни ўзгариш ининг карамни сақлаш га таъсири
(А . Р а суло в м а ъ л ум о ти )
Саклаш ндншларшлпг турлари
Саклаш вацтида нобуд бў лг аш
(2 oil мобайнида)
- Г С да
3 - 6 ’С да
7 - 9 ’С да
К а та кл и п ш ик
Клеёнка қўй и л га н к а та кл и
12,3
50,2
57,1
я ш и к
7 8
45 0
59,5
Оғзи очиқ полиэтилен цоп
2,3
1 5 0
22,0
Оғзи ёпиқ полмэтилен қоп
0,7
30,5
51,0

---

O i l .тар
Т а б и и й к а м а й и ш
м с ъ У р л а р и
С а қ л а ш у с у л л а р и б у н и ч а т а б и и й к а м а й и ш
о м и о р л а
у ю у л л р л а
ҳ а и д а қ л а р д а
О ктяб р ь
4,0
_
_
Н о ябр ь
3.8
3.0
2,6
0.6
Д е ка бр ь
2,0
2 2
2,1
0,7
Я нварь
1.4
2.2
1.3
0.7
Ф евраль
1,4
2.5
1.5
0,9
М а р т
2,1
—
4.3
3,2
6 5 -ж а д в а л м а ъ л у м о т л а р н д а н к у р и п н б т у р н б д н к н , м а ҳ с у л о т -
11
IU
1
I' ra6iIиii к а м а й и ш м нц дорп х а и д а ц л а р да энг к а м булгап.
------Одди-н—к а р а м г з —ц а р я п г п д я гул к а р а м н и у зо ц м удд ат с а ц л а б
б у лм ай д и . М а х с у с му.чхоиаларда 
гул
к а р а м и » 2 “ ч гач а, п с л п зт п - 
• luii х а л т а ч а л а р д а эса 
1 2 — 15 к у н г а ч а , оддий у с у л д а 5 
к у н г а ч а
с а ц л а ш м ум ки н .
П ом ид орин с а ц л а ш . П ом и д ори н б о ш ц а с а б з а в о т л а р г а ц а р а - 
г а п д а с а ц л а ш а н ч а м у ш к у л . Ш уи д ай б ў лсад а, упп 2 — 3 ой с а ц л а ш
м ум ки н . П о м н д о р ш ш г GO— 70 г к с л а д п г а п ҳ осн лл арн , к и ч и к ҳо- 
силлп н а в л а р ш ш к п 35 — З О г л и л а р п я х ш п сац л а н а д и . Т а р к и б и д а
с у в миц дори куп б у л г а п п а в л а р н п н н г м еваси узоц в ацт с а ц л а н - 
майдн. П ом и д ор п у с т н н н п г к а л и п л п г п , м а г з н п и н г ц а т т н ц л н г н
ва ё р и л н п ш га ч н д а м л п л н г н у пи нг 
с а ц л а и у в ч а п л и г п п п
белгн- 
лай д п .
С ац л аш у ч у п т у л н ц ш а к л л а п г а н оч к у к помидор мова бап дп 
б п л а п торпладп . У л а р ш п к а с т л а н м а г а п , к а с а л л и к ва з а р а р к у н а н ­
д а з а р а р л а м а г а н ҳ а м д а у п ч а кпчпк б у л м а с л и г и лозим.
Помидор т у р л и хил 
нппппн д а р а ж а с н д а — т у л н ц
ц н з а р п б
п н ш га п , ч ал а п п ш г а н ( н у ш т и р а п г ва ц п з а р а б о ш л а г а н д ав р ) ва 
оч кук хам да кук р а н г л а р г а кнргап ва ц т д а торпб ол и н ад и .
П омидор о м б о р л а р д а я ш и к л а р г а с о л ш ш б с а ц л а н а д и . Б у н д а
я ш и к л а р эп п га п к к п цатор, т е п асн га 
саккн.ч — у п т а д а п
цилнб, 
у.чупаспга эса п с т а л г а п ч а ж о й л а п а д п . Т а х л а р о р аси д а 0.6 — 1,5 м 
л п й у л а к я ш и к л а р у р т а сн д а эса 5 — 10 см 
о р а л и ц
ц о л д п р п ш
т а и с п я этилади.
Ци.чн.ч р а н г п о м п д о р л а р и и 30 кун гача, думбу.чларнин 40 — 50 
куп , к у к и ш л а р и п н эса 80 к у н г а ч а с а к л а ш м у м к и н .
Оч 
кук п ом п дори п п г пи н ш б о т п л п ш и у ч у п ҳ а р о р а т 1 0 — 12°С 
б у л г а п п м а ъ ц у л . Б у п д а п юцорп 
.хароратда ном и дорнп нг 
пн- 
ш пб о т плпш п т о з л аш а д н , паст х а р о р а т д а эса тозда к а с а л л а п а д и . 
П и ш г а н п ом и дорин эса 0°С хам д а 1°С да 
совнтгич да 
с а ц л а ш
м у м к и н . Б у н д а .хавонинг нисбпй пам л п гн ПО— 05 % а т р о ф н д а
б у л и ш п корак.
П о м и д о р и н с у т к а с и г а 8 — 10 соат этнлоп газн б п л а и н ш л а ш
у п и н г пи ш и б о т п л н ш п п н 3 —4 м а р та т с з л а ш т н р а д н .

---

П о м и д о р с а ц л а ш м о б ай н и д а м у н т а з а м н а з о р а т ц и ли б
т у р и - 
л и ш и л о зи м .
Б о д р п н г и и с а ц л а ш . Б о д р и н г в и ҳ а м у зо ц
м у д д а т га
с а ц л а б
б у л м а й д и . У н и ц у л а й ш а р о и т д а 1 5 — 20 к у н г а ч а с а ц л а ш м у м к и н . 
Б а р р а б о д р и н гн и с а ц л а ш д а ҳ а в о ҳ а р о р а т и 8 — 10°С в а н а м л и г и
9 0 — 9 5 % б ў л и ш и лозим.
Б о д р и н г н и т е р и ш в а ц т и в а
т е р и ш
с и ф а т и у н и
с а ц л а ш д а
к а т т а а ҳ а м и я т г а эга. Т е р и ш т е х н о л о г и я с и н и н г б у з п л и ш и у н и н г
б а р р а л и г и т ез й ў ц о л и ш и г а, б у р и ш и б с а р г а й и ш и г а в а еб 
б ў л- 
м а й д и г а н
б ў ли б ц о л и ш и г а олиб к ел ад и . П и ш и б ўт и б к е т г а н
б о д р и н г н и н г у р у ғ и ва п ў с т и з и ч л а ш а д и , эти д а ғ а л л а ш а д и . Б о д ­
р и н г о д ат д а э р т а л а б , иссиц б о ш л а н г у н ч а териб о д и п и ш и л озим. 
К е ч к и б о д р и н г н и к у н б ў й и т е р и ш м у м к и н . У я ш и к л а р д а ёки
м а х с у с с а в а т л а р д а т а ш и л а д и .
С а р а л а ш ва ж о й л а ш э ҳ т и ё т л и к б и л а н салции б и и о л а р д а ў т к а - 
з и л а д и .
Б о д р и н г н и
с а ц л а ш д а ҳаво ҳ а р о р а т и н и п а с а й т и р и ш т а в с и я
э т и л м а й д и . П а с т ҳ а р о р а т д а б о д р и н г д а к е ч а д и г ан
ф и з и о л о г и к
ж а р а ё н л а р б у з и л а д и ва н а т и ж а д а у н и н г с и ф а т и п а с а я д и . Б о д -
р и и гн и п о л и э т и л е н ц о п л а р г а сол иб с а ц л а ш я х ш и н а т и ж а б еради.
П и ё з в а са р и м с о ц н и с а ц л а ш х у с у с и я т л а р и . С а б з а в о т л а р д а п
п и ё з ва с а р и м с о ц а л о ҳ и д а ў р и н н и э г а л л а й д и . У л а р н и н г т а р к и ­
б и д а у г л е в о д л а р , м и н е р а л т у з л а р , С ви т а м и н и в а
т у р л и
хи л
э ф и р м о д д а л а р м а в ж у д .
П и ё з т а р к и б и д а г и эф и р м о д д а л а р и н и н г м и ц д о р и г а ц а р а б а ч - 
чиц, я р и м а ч ч и ц в а ч у ч у к г у р у ҳ л а р г а б ў ли н а д и . У н и с а ц л а ш
м у д д а т и ц а й с и м а ц с а д л а р д а и ш л а т и л и ш и г а боғлиц. М а ъ л у м к и , 
п и ё з с а ц л а ш д а в р и д а биологик т и н и м д ав р и н и ўт ай д и . Б и о л о г и к
т и н и м д а в р и н и н г д а в о м и й л и г и у п и н г н ави га, а г р о т е х н и к а ва с а ц ­
л а ш ш а р о и т л а р п г а у з в и й боглиц. 
П и ё з н и с а ц л а ш г а ч и д а м л и л и -
ги ц о б и ги н и н г ц а в а т п г а ҳ а м боглиц.
О д ат д а б а ҳ о р д а ва кеч к у з д а э к и л г а н п и ё з л а р се н т я б р д а , 
апгустда э к п л г а п л а р и эса и ю л ь о й л а р и д а й и ги б-т ери б о л и н а д и . 
П и ё з п и ш г а н д а у ю м ш аб , к е й и н б ў й н и ц у р и й д и , б а р г л а р и с ў л и б
ерга ётиб цолад и . Ҳ о си л от ц ў ш и б
и ш л а т и л а д и г а н
к а в л а г и ч , 
п и ё з ц ў п о р ги ч ё к и Л К Г — 1,4 м а р к а л и м а ш и н а
б и л а н
ц ази б
о л и н а д и .
Ц у р и г а н п и ё з б а р г л а р и к е с и л а д и ва с о р т л а р г а а ж р а т и л а д и . 
Б а р г л а р н и п и ё з б о ш у ч и д а н 3 — 4 см 
ц о л д и р и б
к е с и ш
к е р а к . 
А г а р б а р г л а р п а с т д а н к еси лса, п и ё з б о ш н и н г и ч и г а б а к т е р и я л а р
к и р а д и ҳ а м д а с а ц л а ш в а ц т и д а п и ё з н и н г к у п и
ч и ц и т г а
ч ициб 
кетади .
П и ё з б о ш л а р с а р а л а ш д а у ч г у р у ҳ г а
а ж р а т и л а д и :
б и р и н ч и
г у р у ҳ г а т овар 
м а ҳ с у л о т и у ч у н п и ё з н и н г й и р и к ва ў р т а ч а л а р и
а ж р а т и л а д и , у л а р я х ш и е т и л а д и ва ц и ш д а
с а ц л а ш г а
я р о ц л и
б у л а д н ; и к к и н ч и г у р у ҳ г а ҳ а м п и ё з л а р
товар м а ҳ с у л о т и у ч у н
а ж р а т и л а д и , л е к и н б у л а р т ў л а е т и л м а га п , ш и к а с т л а н г а н сац-

---

/ If, 53 
/