K. Sh. Baltayeva, Sh. R. Aliyev

 
7.Sanitar-bakteriologik nazoratning ahamiyati 
Dorixona jihozlari, stol va stullar, idishlar, xodimlarning qo‗llari, 
sochiq va xalatlarning mikroblar bilan zararlanish darajasini tekshirib 
ko‗rish uchun tampon va yuvish usullardan foydalaniladi. Birinchi usul 
bo‗yicha tekshirilganda, paxta tamponlari sterilizatsiya qilib 0.1%li 
peptonli suv yoki natriy xloridning izotonik eritmasidan 2ml solingan 
probirkaga tiqiladi. Tampon probirka ichidagi eritmaga tegmay turishi, 

---

168 
uni bevosita namuna olishdan avval namlash kerak. Katta yuzalarni 
(stol) tekshirish uchun proba olishda sim yoki oq tunuka andozalardan 
foydalaniladi. Sim yoki oq tunukani sterillab, stol ustiga qo‗yiladi, 
namlangan tampon yoki sochiqcha bilan andoza bilan ajratib qo‗yilgan 
100 sm
2
yuza namlangan tampon yoki sochiqcha bilan artiladi. So‗ngra 
tamponni probirkaga solib, ustiga yuqoridagi aytilgan eritmadan yana 
8ml qo‗shiladi va yaxshilab chayqatiladi, tampon eritmani o‗ziga shimib 
olgach, uni siqish kerak. Tampon yuvilgan eritmadan 1ml ni GPA 
solingan petri kosachasiga ekib tekshirilayotgan buyumning mikroblar 
bilan zararlanish darajasi aniqlanadi. Ekma suvning mikrob sonini 
aniqlashda ko‗rsatilgan tartibda olinadi. 37
0
Cda issiqlikda bir sutka 
davomida o‗stirilgandan keyin, paydo bo‗lgan mikroorganizmlar 
koloniyalari hisoblab chiqiladi va muayyan obyektning mikroblar bilan 
zararlanish darajasi belgilanadi. Achitqi va zamburug`larni aniqlash 
uchun ekmalar Saburo muhiti yoki suslo-agarga ekilish kerak. Dorixona 
xodimlarning qo‗llarini tekshirish uchun steril tampon bilan qo‗l 
panjalari, kaft va qo‗l orqasi yaxshilab artiladi va ko‗rsatilgan tartibda 
yuviladi. Bunda mikroorganizmlar bilan zararlanishning umumiy 
darajasi emas, balki qo‗lning qanchalik fekaliy bilan zararlanish darajasi, 
dori-darmonlar va dorivor moddalar bilan ishlash ruxsat etiladigan 
tozalik darajasini aniqlash muhim ahamiyatga ega. Shu bois qo‗l artilgan 
tampon probirkaga solinadi, undan olingan namuna Kessler yoki Bulira 
muhitdan 5ml solingan Petri kosachasiga qo‗yiladi va 43
0
Cda 
issiqlikdagi termostatga joylashtiriladi. Bir kundan so‗ng kosachada 
mikroorganizmlar o‗sishi kuzatilsa, ekmadan ozginasini Endoning 
diffirensial-diagnostik muhitga ko‗chirib o‗tkazish kerak. Agar qoramtir-
qizil koloniyalar hosil bo‗lsa, undan surtma tayyorlab, mikroskopiya 
qilinadi va oksidaz sinama qo‗yiladi. Bu tajribalar asosida ichakning 
tayoqchasimon bakteriyalari borligi to‗g`risida xulosa chiqarish 
mumkin. Oltinsimon stafilokokklarni aniqlash uchun tampon yuvindisini 
tuxum sarig`idan qilingan tuzli agar solingan petri kosachasiga ilmoq 
yordamida shtrixlash usuli bo‗yicha ekish kerak. Bunday muhitda o‗sib 
chiqqan koloniyalar tarkibidagi oltinsimon stafilokokklarning xusu-
siyatlarini baholash tartib bo‗yicha olib boriladi.
Dorixona idishlarining mikroblar bilan zararlanish darajasini 
aniqlash uchun quyidagi usuldan foydalaniladi: kichkina dori idish yoki 
flakonchaga natriy xloridning izotonik eritmasidan 10ml solib, yaxshilab 
chayqatiladi va idishning ichki qismi chayib chiqiladi. Keyin ana shu 

---

169 
yuvilgan idish ichidagi eritmadan 1ml probani olib, GPA yoki suslo-agar 
solingan Petri kosachasiga yuqorida ko‗rsatilgan usul bo‗yicha ekiladi.