K. Sh. Baltayeva, Sh. R. Aliyev

3-laboratoriya ishi. Tuproqning perfringens-titrini aniqlash 
Tuproqning perfringens-titri tuproq tarkibidagi mikrorganizm-
larning eng kam miqdori. Tuproq tarkibidagi 
Cl. Perfringens
hujayralari 
bor-yo‗qligi temirsulfidli agar (Vilson-Bler muhiti) vositasida aniqla-
nadi. Koli-titrini aniqlash qo‗llanilgan usul bo‗yicha tuproq suspend-
ziyasining eritmalari tayyorlanadi. Lekin spora hosil qilmaydigan 
bakteriyalarning bu muhitda o‗sishiga yo‗l qo‗ymaslik uchun olingan 
suspenziyalar 10-15minut davomida 80
0
C gacha qizdiriladi. Shundan 
keyin tuproq suspenziyasi quyidagi usulda ekiladi: muayyan eritma-
lardan steril tomizg`ichda 1ml dan olib, Vilson-Blerning eritilgan muhiti 
bo‗lgan probirkaga solinadi. 
Tuproq suspenziyasi yaxshilab aralashtirilgach, 37-43
0
C issiq 
termostatga joylashtiriladi. Agar o‗rganilayotgan tuproq suspenziyasi 
tarkibida 
Cl.perfringens
hujayralari bo‗lsa, oradan 3-18 soat o‗tgandan 
keyin, muhitda unga xos o‗zgarishlar ro‗y berayotganligi ko‗zga 
tashlanadi. Agar muhitda bu mikroorganizmlar o‗sgan bo‗lsa, unda temir 
sulfide (FeS) hosil bo‗ladi. 
4-laboratoriya ishi. Suvning mikrob sonini aniqlash 
Suvning mikrob soni- bu 1ml suvdagi mikroorganizmlar 
miqdoridir. Oddiy vodoprovod suvini sanitariya-bakteriologik jihatdan 
o‗rganish uchun ko‗chadagi va xona ichidagi kranlardan suv olinadi. 
Kran og`zi kuydirilgach, uni to‗la ochib, 10minut davomida suv oqizib 
qo‗yiladi. Shundan keyin aseptik qoidalarga to‗la amal qilgan holda 
tekshirish uchun suvdan 0.5 l dan kam bo‗lmagan miqdorda namuna 
olinadi. Agar suv xlorlangan bo‗lsa, u holda tiosulfat natriyning 1,5% li 

---

171 
steril eritmasidan 2ml solingan kolbaga quyiladi. Toza Petri kosachasiga 
1ml suv solib, unga 10-12ml eritilgan GPA (45
0
C) qo‗shiladi va 
yaxshilab aralashtiriladi. GPA qotib qolgandan keyin idishni 37
0
C li 
issiq termostatga qo‗yib 24soat saqlanadi. 
Odatda suvning sinamasidan bir vaqtning o‗zida faqat GPA li 
kosachagagina emas, balki achitqi va zamburug`larning o‗sishini 
kuzatish maqsadida suslo-agarli kosachaga ham ekiladi. Bunda ekmalar 
24
0
C temperaturada 2-3 kun inkubatsiyalanadi. Suvning mikrob sonini 
o‗rganish va aniqlash tartibi 9-jadvalda ko‗rsatilgan: