K. Sh. Baltayeva, Sh. R. Aliyev

Tuproqda uchraydigan patogen mikroblar 
Tuproqda doimiy 
yashaydigan 
mikroblar 
Odam va hayvon chiqindilari bilan tuproqqa 
tushadigan mikroblar 
uzoq vaqt 
saqlanadigan 
mikroblar 
qisqa vaqt 
saqlanadigan 
mikroblar 
Botulizm 
qo‗zg`atuvchilari 
Patogen zamburug`lar 
Aktinomitsetlar 
Fitopatogen bakteriyalar 
Kuydirgi batsillalari 
Qoqshol 
qo‗zg`atuvchilari 
Gazli gangrena 
qo‗zg`atuvchilari 
Tif sal`monellalari va 
boshqa ichak 
infektsiyalarining 
qo‗zg`atuvchilari 
Brutsellalar 
Sil mikobakteriyalari 
Leptospiralar 
Viruslar 

---

159 
Birinchi guruhga doim tuproqda yashaydigan patogen mikroblar – 
botulizmning qo‗zg`atuvchilari, aktinomitsetlar, zamburug‗lar, ya‘ni 
mikozlarning qo‗zg`atuvchilari kiradi. Ikkinchi guruh sporali batsil-
lalardan iboratdir. Ular tuproqda uzoq vaqt saqlansa ham, lekin rivoj-
lanmaydi. Masalan, kuydirgi batsillalarining sporalari qoramol go‗ngi 
aralashgan tuproqda necha o‗n yillab saqlanib qoladi. Uchinchi guruhni 
pathogen mikroblar va viruslar tashkil etadi, ular odam va hayvon 
chiqindilari bilan tuproqqa tushib, bir necha soatdan to bir necha 
oygacha saqlanadi (7-jadval). Bu qo‗zg`atuvchilar paydo qilgan 
kasalliklarning tuproq orqali tarqalish xavfi ko‗p bo‗lmay, tuproqning 
mikroblar bilan ifloslanishiga bog`liq. Bir qator infeksion kasalliklar 
qo‗zg`atuvchilarining 
tuproqda 
saqlanish 
muddati 
7-jadvalda 
ko‗rsatilgan. 
 
7-jadval. 
Patogen mikroblarning tuproqda saqlanib qolishi 
 
Mikroblarning turlari 
Saqlanib qolish muddati 
Tif sal`monellalari 
Shigellar 
Vabo vibrioni 
Toun qo‗zg`atuvchisi 
Brutsellalar 
Difteriyaning 
korinebakteriyalari 
Tulyaremiya qo‗zg`atuvchisi 
Sil mikobakteriyalari 
12-50 kungacha 
10-20 
50 
30 
150 
25-30 
75 
1 yilgacha