K. P. Abdurahmanov, V. S. Xamidov, M. F. Raxmatullaeva

To‘lqin turlari

To‘lqin fronti yoki to‘lqin sirtlarining shakli, manba’larning joylashishi va muhitning xususiyatlariga qarab to‘lqinlar quyidagi turlarga bo‘linadilar:

- yassi to‘lqinlar, ular faqat bir xil yo‘nalishda tarqaladilar (ularning to‘lqin sirti tarqalish yo‘nalishiga perpendikulyardir);

- sferik to‘lqinlar – manba’dan barcha yo‘nalishlarda tarqaladilar (to‘lqin sirtlari konsentrik sferalardan iborat bo‘ladi);

- silindrik to‘lqinlar.

To‘lqin tarqalish yo‘nalishini ko‘rsatuvchi chiziq to‘lqin nuri deb ataladi. Izotrop muhitlarda to‘lqin nurlari to‘lqin sirtlariga normaldir.

Yassi to‘lqinlar, ular faqat bir xil yo‘nalishda tarqaladilar (ularning to‘lqin sirti tarqalish yo‘nalishiga perpendikulyar);
Sferik to‘qinlar – manbadan barcha yo‘nalishlarda tarqaladilar (to‘lqin sirtlari konsentrik sferalardan iborat bo‘ladi)

To‘lqin turlari

Muhitda hosil bo‘ladigan elastik deformatsiyalarning harakteriga qarab to‘lqinlarni quyidagi turlarga ajratish mumkin:

Bo‘ylama to‘lqinlar – muhitning zarrachalari to‘lqin tarqalish yo‘nalishi bo‘ylab tebranadi. Bo‘ylama to‘lqinlarning tarqalishi elastik muhitning siqilish va cho‘zilish deformatsiyalariga bog‘liq va barcha muhitlarda: suyuqlik, qattiq jism va gazlarda sodir bo‘ladi;

Ko‘ndalang to‘lqinlar – muhit zarrachalari to‘lqin tarqalish yo‘nalishiga perpendikulyar yo‘nalishda tebranadilar. Ko‘ndalang to‘lqinning tarqalishi siljish deformatsiyasiga bog‘liq bo‘ladi va u faqat qattiq jismlarda kuzatiladi.

Bo‘ylama to‘qinlarda muhitning zarrachalari to‘lqin tarqalish yo‘nalishi bo‘ylab tebranadilar.

Ko‘ndalang to‘lqinlarda muhit zarrachalari to‘lqin tarqalish yo‘nalishiga perpendikulyar yo‘nalishlarda tebranadilar.

Bo‘ylama to‘lqinlarning tarqalish tezligi