K o m p o z it s io n m a t e r ia L l a r t u z IL ish I 3- §. K om p ozitsion m ateriallar holati, tuzilishi va xom ashyosi

4-jadval
E-shisha tolasining asosiy hossalari 
____________
Zichlik,
g/sm 3
C ho‘ziluvchanlikga
m ustahkam lik
Y ung m oduli, 
G Pa
Term ik 
kengayish 
koeffisienti (K '1)
2,55
1.750
70
4 ,7 '10-6
Shisha strukturasida natriy ionlari kislorod bilan ion bog‘lanish orqali 
bog‘lanadi, lekin shisha struktura 
tarm oqqa ular to ‘g ‘ridan-to‘g ‘ri 
ulanmaydi. Boshqa metal oksidlarining qo‘shilishi (4-jadval) shisha to‘ri 
va 
bog‘lar tuzilishini 
o ‘zgartirishga 
va 
natijada 
xususiyatlarini 
o ‘zgartirishga xizm at qiladi. Shunda shishaning uch o ‘lchamli to‘rsimon 
tuzilishini izotropiyasiga aloxida e ’tibor qaratish lozim (10-rasm). Bu 
shisha tolalarning deyarli izotrop xususiyatlarini ta’m inlaydi, 
dem ak 
egiluvchanlik Y ung moduli va issiqlik kengayish koeffitsientlari tolalar 
o ‘qi bo‘ylab ham, unga perpendikulyar holda ham bir hil bo'ladi. Bu 
shisha tolalam i boshqa turdagi tolalardan asosiy farqi hisoblanadi, 
ulardan farqli aramid va uglerod kabi ko'plab tolalar kuchli anizotiop 
hossalam i namoyon etadi.
10-rasm . 
Shishaning am o rf strukturasi: 
a - kvarts shishasi strukturasi (faqat SiO?); b
 -
modifikatsiyalangan shisha strukturasi (natriy oksidi qoshilgan). Na
ionlari to 'm ing bo 'shliqlarida joylashadi.
E -sh ish alarn ing asosiy m exan ik xu susiyatlari: 
kichik zichlik, 
yuqori m ustahkam lik, Y ung m oduli - o ‘rta k o ‘rsatkichlarga ega. 
S hisha tolalar poliefir, epoksid, fenol sm olalar bilan birgalikda 
arm irovka kom ponenti sifatida q o 'llaniladi. Shisha tola ancha arzon va
3 3

---

turli ko‘rinishda ishlab chiqariladi (
1 1
-rasm ): aloxida tolalardan iborat 
uzluksiz ip; parallel iplardan tashkil topgan roving; qisqa tola - ipdan 
yoki 5-50 m m li qisqa rovnitsadan iborat, bundan tashqari shishatola 
to ‘qim a m ato yoki to ‘qilm agan m atlar k o ‘rinida ham
ishlab 
chiqariladi. Ishlab chiqarilayotgan shisha tolali m axsulotlar turlari 11- 
rasm da keltirilgan.