К. М. Рафиков – Ўзбекистон касаба уюшмалари Федерацияси раиси

Тартибга солинадиган меҳнат бозори.
Мазкур тизимда меҳнат 
бозори субъектлари ўртасидаги меҳнат муносабатлари қуйидаги кенг 
норматив базага асосланади: 
– меҳнат ва ижтимоий қонунчилик; 
– жамоа шартномалари; 
– меҳнат битимлари, шахсий контрактлар тизими; 
– арбитраж ва суд қарорлари, хўжалик юритувчи субъектлардаги 
ички тартиб-қоидалари орқали тартибга солиш. 
3. 
Пинҳона меҳнат бозори
пинҳона иқтисодиёт маҳсулидир. Меҳнат 
бозорининг бундай турида ёлланма ходимлар бирон-бир ижтимоий 
ҳимояга эга эмаслар. Шу билан бирга, муайян даражадаги юқори моддий 
рағбатлантириш ҳисобига ёлланма ходимлар, иш билан бандлик ҳамда 
меҳнат муҳофазаси кафолатлари бўлмаса ҳам, ишлашга тайёр бўладилар. 
4. 
Ташкилий меҳнат бозори
икки сифат хусусияти – 
институционал
ва 
таркибий
жиҳатлари билан ажралиб туради.
Институционал меҳнат бозорига: 
– касбга тайёргарлик, узлуксиз таълим тизими; 
– ишга вақтинча ёллаш тизими; 
– ишсизларни муҳофаза қилиш давлат дастурларининг мавжудлиги 
хосдир. 
Таркибий меҳнат бозорида
яхлит миллий меҳнат бозори доирасида 
касб-корлар, демографик, минтақавий ва бошқа хусусиятлар ҳисобга 
олинадиган алоҳида меҳнат бозорлари мавжуд бўлади.
Меҳнат бозорларининг демографик хусусиятлари
алоҳида аёллар 
учун (уларнинг фарзанд кўриши ва фарзандларни тарбиялаш даврларида 
узоқ муддат ишламасликлари) ёки алоҳида катта ёшдагилар учун 
(уларнинг меҳнат салоҳияти пасайиши, касб-корлари эскириб қолиши) 
меҳнат бозорлари мавжудлиги билан ажралиб туради.

---

108 
Иқтисодиёт фанида 
“меҳнат бозори конъюктураси”
тушунчаси ҳам 
мавжуд. У, асосан, 
уч турда
бўлиши мумкин: 
– ходимлар тақчиллиги. Бу ҳолда меҳнат бозорида иш кучи таклифи 
унга талабга нисбатан етарлича бўлмайди; 
– ишсизлик. Бу ҳолда меҳнат бозоридаги иш кучи таклифи унга 
бўлган талабга нисбатан ортиқча бўлади;
– мувозанат. Бу ҳолда меҳнат бозорида иш кучи таклифи билан талаб 
ўртасида мувозанат бўлади. 
Меҳнат бозоридаги рақобат даражасидан келиб чиққан ҳолда унинг