К. М. Рафиков – Ўзбекистон касаба уюшмалари Федерацияси раиси

 
 
18.1-расм. Ижтимоий-меҳнат муносабатларининг таркибий 
тузилмалари 
 
Ижтимоий-меҳнат муносабатларининг таркибий тузилмалари
 
Ижтимоий-меҳнат 
муносабатларининг 
субъектлари 
Ижтимоий-меҳнат 
муносабатларининг 
предмети
Ижтимоий-меҳнат 
муносабатларининг 
турлари
Ёлланма 
ходимлар 
Иш берувчилар 
Ёлланма 
ходимлар ва иш 
берувчиларнинг 
вакиллари 
Давлат 
Кадрлар сиёсати 
Ходимлар 
аттестацияси 
Меҳнат 
фаолиятининг 
назорати ва 
таҳлили 
Меҳнат 
фаолиятини 
баҳолаш ва 
рағбатлантириш 
Патернализм 
Шериклик 
Рақобат 
Бирдамлик 
Субсидарлик 
Камситиш 
Низо 

---

536 
Ёлланма ходим иш берувчи билан шартнома тузиши орқали ижти-
моий-меҳнат муносабатларига киришади. Ижтимоий-меҳнат муносабат-
ларининг субъекти сифатида эҳтиёжлари, манфаатлари ва қадриятлари 
муштарак бўлган ходимлар гуруҳи ҳам эътироф этилади. 
Ёлланма ходим
нинг ижтимоий-меҳнат муносабатларидаги мақоми 
унинг муайян сифатларга эга бўлиши кераклигини ҳам назарда тутади. 
Ходимнинг ушбу хислатлари унинг ёши, жинси, маълумоти ва малакаси-
нинг даражаси, мобиллигидан ташқари ижтимоий-меҳнат муносабатларида 
шахсан иштирок этишга тайёрлиги ва бунга қодирлигини ҳам қамраб олади. 
Ижтимоий-меҳнат муносабатларини ривожлантириш учун ходимлар 
номидан иш кўрадиган институционал тузилмалар - 
касаба уюшмалар
ҳам мавжуд бўлиши керак. Касаба уюшмалари ёлланма ходимларнинг 
иқтисодий манфаатларини ҳимоя қилиш учун тузилади. Ходимларнинг иш 
билан бандлигини ва меҳнатга муноситб ҳақ тўлашни таъминлаш касаба 
уюшмаларнинг энг муҳим вазифаси ҳисобланади. 
Халқаро таснифга кўра