К. М. Рафиков – Ўзбекистон касаба уюшмалари Федерацияси раиси

инглиз-
саксон модели 
ҳам бирлаштириб туради. Мазкур модель меҳнат ва 
фуқаролик ҳуқуқининг ривожланганлиги, иш билан бандликни 
бошқаришнинг ва ишсизликни тартибга солишнинг марказлаштирилган 
тизими мавжуд эмаслиги, иш берувчиларга ёлланма ходимларни ёллашда 
кенг ҳуқуқлар тақдим этилганлиги, корпоратив ва жамоавий шартнома 
1
Субсидарлик
(лотинча: “subsidiarius” –“ ёрдамчи”, “заҳира” сўзидан) - шахснинг, 
кичик гуруҳ ҳуқуқининг, манфаатларининг давлат, йирик бирлашмалар, жамоалар 
ҳуқуқи, манфаатларидан устунлиги принципи. 

---

539 
муносабатлари моделларининг амал этиши, айни пайтда тармоқлар ва 
минтақалар миқёсида бундай муносабатлар тартибга солинмаслиги, 
меҳнатга ҳақ тўлашда табақаланиш даражасининг юқорилиги, энг кам иш 
ҳақининг қонунчилик йўли билан мустаҳкамлаб қўйилмаганлиги билан 
ажралиб туради. 
Ижтимоий-меҳнат муносабатларининг яна бир - 
Шарқ модели
нинг 
хусусиятларини Япония мисолида кўриш мумкин. Маълумки, ушбу мамла-
катда ходимларнинг бир умрга ёллаш анъаналари сақланиб қолмоқда. Шу-
нинг учун ушбу моделда иш ҳақи ва ижтимоий тўловларнинг миқдори 
муайян бир фирмадаги иш стажига боғлиқ бўлади. Яна бир хусусият -
малакаси паст ва юқори малакали ходимларнинг иш ҳақи ўртасидаги фарқ-
нинг катта эмаслигидир. Шарқ анъанларига кўра, кунчиқар давлатида ўз 
корхонасига садоқат биринчи ўринга қўйилади. Шу билан бирга Японияда 
ишсизликнинг олдини олишга катта эътибор берилади. Бунинг учун кор-
хоналарда ходимларни бир фирмадан бошқасига ишга ўтказиш, қисқарти-
рилган иш куни ва иш ҳафтасига ўтиш усулларидан фойдаланилади. 
18.2.
 
Д
АВЛАТ
,
 ИШ БЕРУВЧИЛАР ВА ХОДИМЛАР 
ЎРТАСИДА ИЖТИМОИЙ ШЕРИКЛИК