К. М. Рафиков – Ўзбекистон касаба уюшмалари Федерацияси раиси

Диверсификация 
эса юқори қўшилган қиймат ўсиш динамикасини 
таъминлайдиган маҳсулот ва хизматлар ассортиментининг ошиш ва 
кенгайиш жараёнидир. Диверсификация жараёни иқтисодиёт тармоқларида 
олиб борилаётган модернизация ва таркибий ўзгаришлар билан бевосита 
уйғунлашган ҳодисасидир
1
. 
Ишлаб чиқаришни модернизация ва диверсификация қилиш асосида 
такомиллаштириш қуйидаги йўллар билан амалга оширилади: 
•
эскириб 
қолган 
ишлаб 
чиқариш 
воситаларини 
янги, 
унумлироқлилари билан алмаштириш, ишлаб чиқаришни механизациялаш 
ва автоматлаштириш
•
янги технологияларни, айниқса замонавий ахборот-коммуникация 
технологияларини ишлаб чиқаришга кенг жорий қилиш. 
Меҳнат унумдорлигини оширишнинг энг муҳим омилларидан бири 
ишлаб чиқаришнинг технологиясини такомиллаштириш ҳисобланади. Бу 
маҳсулот ишлаб чиқаришнинг техникавий усулларини, ишлаб чиқариш 
усулларини, техника оситаларидан фойдаланиш усулларини қамраб олади. 
Ҳозирги 
вақтда 
ишлаб 
чиқариш 
технологияларини 
такомиллаштиришнинг асосий йўналишлари сифатида қуйидагилар 
кўрсатилади: 
• ишлаб чиқариш даврийлигини камайтириш; 
• ишлаб чиқаришда меҳнат сиғимини камайтириш; 
• ишлаб чиқариш жараёнлари узвийлигини таъминлаш; 
• ишлаб чиқариш операцияларини бажариш вақтини камайтириш ва 
бошқалар. 
1
Иқтисодиёт тармоқлари ва корхоналарнинг техник модернизация ва диверсифи-
кация қилиш даражасини баҳолаш бўйича услубий тавсия / Ўзбекистон Республи-
каси Иқтисодиёт вазирлиги (№2-1-7/49, 22.09.2010 й.) ва Давлат статистика 
қўмитаси (№04-8, 14.09.2010 й.) томондан тасдиқланган // http: // www.lex.uz 

---

466 
Меҳнат унумдорлигини ошириш мақсадига йўналтирилган моддий-
техник омилларнинг иқтисодий самарадорлигини ҳисоблаб чиқиш мумкин. 
Жумладан, ишлаб чиқаришни модернизация ва диверсификация қилиш 
натижасида маҳсулот бирлигининг меҳнат сиғимининг ҳажми (Мс) 
камайтирилиши қуйидагича аниқланади: