К. М. Рафиков – Ўзбекистон касаба уюшмалари Федерацияси раиси

иш 
билан бандликнинг ностандарт 
шакллари пайдо бўлишига олиб келди 
(11.2-расм). 
 
11.2-расм. Иш билан бандликнинг ностандарт турлари 
Халқаро меҳнат ташкилоти (ХМТ) иш билан бандликнинг ностандарт 
шаклларининг меҳнат бозорига таъсирини тадқиқ этиб чиқди.
ХМТ томонидан эълон қилинган маърузада иш билан ностандарт 
бандликнинг айниқса тўрт шакли: вақтинчалик контрактлар, иш билан 
тўлиқ бўлмаган бандлик, иш жойидан ташқарида ишлаш, ишга ёллаш 
агентлигида вақтинча ишлаш ҳолатлари ортиб бораётганлиги таъкидланади. 
Иш билан ностандарт бандлик
нинг кенг кўламлиги товарлар ишлаб 
чиқариш, хизматлар кўрсатишдаги таркибий ўзгаришлар, меҳнат 
бозорининг эгилувчанлиги кучайиб бораётган вазиятда меҳнат ва 
тадбиркорликда ишлаб чиқариш муносабатларининг янги шакллари пайдо 
бўлишининг натижасидир. Айни пайтда ана шу ностандарт меҳнат 
муносабатларининг омиллари аҳолининг иш билан бандлигининг миқдор ва 
сифат кўрсаткичларига таъсир кўрсатмоқда (11.3-расм).
1
Голенкова Т., Голнусова Ю.В. Новые социальные группы в современных стратификацион-
ных системах глобального общества / Социологическая наука и социальная практика, 2013, 
№3. С.8.
Иш билан 
бандликнинг 
ностандарт 
турлари 
Пудрат шартномаси бўйича ишлаш 
Уй хўжалигида мустақил иш билан 
бандлик 
Масофада туриб ишлаш 
Шахсий тадбиркорлик 
Қисман иш билан бандлик 
Вақтинчалик иш билан бандлик 

---

342 
 
11.3-расм.Ностандарт меҳнат муносабатларининг омиллари 
 
Ностандарт меҳнат муносабатларида, айниқса 
иш билан 
бандликнинг беқарор шакллари 
кенг ўрин эгаллаган. Хусусан, тўлиқ 
бўлмаган иш куни тартибида ишлаш жаҳон бозорида тобора кенг 
оммалашмоқда. Статистика маълумотларига кўра, айниқса ривожланган 
мамлакатларда тўлиқ бўлмаган иш кунида меҳнат қилаётган ходимларнинг 
иш билан умумий бандликдаги улуши муттасил орти боряпти (11.4-расм).