К. М. Рафиков – Ўзбекистон касаба уюшмалари Федерацияси раиси

Анъанавий ҳисобланадиган меҳнат муносабатлари
ҳам ўз 
афзалликларига, ҳам камчиликларигаэга эди (11.1-жадвал). Ушбу тизимда 
ходим учун камроқ ишлаган ҳолда барқарор даромадга эга бўлиш (рамзий 
меҳнат фаолияти учун рамзий иш ҳақи олиш), таваккалчилик қилмаслик, 
хизмат вазифасида кафолатли кўтарилиб бориш ва ҳоказолар хос бўлган. 
Анъанавий ҳисобланадиган меҳнат муносабатлари учун 
иш билан 
бандликнинг анъанавий шакллари
учун қуйидагилар хос: 
1. Иқтисодий хусусиятлар. Бу ходимни олдиндан ишлаб чиқариш 
воситалари ва тадбиркорлик таваккалчиликларидан ажратишни назарда 
тутади. Ходим корхона фаолиятининг натижасидан қатъи назар меҳнати учун 
ўрнатилган иш ҳақини олади. Шу билан бирга у меҳнатнинг ижтимоий 
тақсимланишида иштирок этади ва ижтимоий маҳсулотдаги ўз улушини 
олади. 
2. Ҳуқуқий ҳусусиятлар. Бунда ходим иш берувчи билан расмий меҳнат 
шартномаси асосида ўзаро меҳнат муносабатларида бўлади. Меҳнат 
шартномаси ходимнинг иш берувчига нисбатан бўйсунишини ўрнатади 
(ходим иш берувчининг талабларини бажариши шарт). Шу билан бирга 
меҳнат шартномаси муддатсиз хусусиятга эга бўлиб, у ҳам ходим, ҳам иш 
берувчи ташаббуси бўйича бекор қилиниши мумкин. Айни пайтда ходимга 
иш билан тўла бандлик кафолатланади. 
3. Ташкилий хусусиятлар. Ходим айрим вазифани эмас, меҳнат 
мажбуриятларини бажариш учун жалб этилади. Ходим ушбу 
мажбуриятларини иш берувчи томонидан тақдим этилган иш жойида 
бажаради. Бунда унинг иш берувчи томонидан ўрнатилган иш вақти ва 
ички тартиб қоидалари мавжуд бўлади. Иш куни нг давомийлиги ҳам 
ўрнатилган бўлади. Ходимнинг малакаси, унинг меҳнат салоҳияти ишлаб 
чиқариш жараёни хусусиятларига мос бўлади.
 
 

---

339 
11.1-жадвал 
Меҳнат муносабатлари субъектларининг хусусиятлари