К. М. Рафиков – Ўзбекистон касаба уюшмалари Федерацияси раиси

8.2-расм. Аҳолининг иш билан бандлиги даражасини
яхшилаш йўналишлари 
 
Ташкилий жиҳатдан аҳолининг иш билан бандлиги стандарт ва 
ностандарт турларга бўлинади. Бундай бўлишнинг асосида турли шаклларга 
кирадиган меҳнат жараёнини ташкил қилишнинг ўзига хослиги ётади. 
Стандарт (меъёрий) иш билан бандлик – саккиз соатлик иш куни ва 40 
соатлик иш ҳафтасида доимий ишлаш назарда тутиладиган иш билан 
бандликдир. Ностандарт иш билан бандлик бу доирадан четга чиқади. 
Ностандарт иш билан бандликка уйда иш билан бандлик, иккиламчи иш 
Иш кучига талабнинг 
шаклланиш сиёсати 
Ишчи кучи 
таклифининг 
шаклланиш сиёсати 
Ишлаб турган 
корхоналарда иш 
ўринларини сақлаб 
қолиш ва ташкил этиш 
Тадбиркорликни 
ривожлантириш 
асосида янги иш 
ўринларини ташкил 
этиш 
Ҳақ тўланадиган 
жамоат ишларини 
ташкил этиш 
Меҳнат потенциалидан 
фойдаланиш имконияти 
чекланган шахслар учун 
иш ўринларини ташкил 
этиш 
Ходимларни ўқитиш 
ва қайта ўқитиш 
Мустақил 
шуғулланишни 
ривожлантириш 
Иш вақтининг давом 
этишини тартибга 
солиш 
Миграция 
жараёнларини 
тартибга солиш 
Иш кучи талаби ва 
таклифига мувозанатли 
таъсир кўрсатиш 
сиёсати 
Аҳолининг иш 
билан бандлиги 
даражасини 
ошириш 
йўналишлари 

---

278 
билан бандлик (ўриндошлик), хизмат сафарларида иш билан бандлик (вахта 
усули), вақтинчалик иш билан бандлик ва тасодифий ишлар киради. Баъзи 
иқтисодчилар иш билан бандликнинг ностандарт шаклларига иш вақтининг 
мослашувчан тартибларини ҳам киритадилар. 
Иқтисодиётда бозор қонунлари ва талабларига мувофиқ равишда рўй 
берадиган ўзгаришлар аҳолининг иш билан бандлиги концепциясининг 
ўзгаришини келтириб чиқаради. Мулкчилик муносабатлари бирламчидир. 
Улар иккиламчи ишлаб чиқариш муносабатлари сифатида намоён бўладиган 
иш билан бандлик муносабатларини белгилайди. Ҳозирги вақтда ишлаб 
чиқилаётган иш билан бандликнинг янги концепцияси уйда, уй хўжалигида 
бажариладиган меҳнат фаолияти шаклларини мутлақо қонуний ва ижтимоий 
эътироф этилган шакллар сифатида легаллаштиради. 
Шундай қилиб, ҳозирги пайтда Ўзбекистонда давлатнинг узоқ 
муддатли стратегияси мавжудлиги бозор иқтисодиётининг эҳтиёжларига 
жавоб берадиган иш билан бандлик замонавий парадигмасининг қарор 
топиши юз бермоқда.