K. J. Matkarimov b. J. Mahmudov a. A. Norqulov avtomobillarda ishlatiladigan ashyolar

Yeyilishga va  tirnalishga qarshi qo‘shilmalar. Detallarning 
ishchi yuzalarida mustahkam moy pardasini hosil bo‘lishini ta’min-
lash uchun moy yuqori moylash xususiyatiga va sirt aktivligiga ega 
bo‘lishi lozim. Moyning bu xususiyatini yaxshilashda foydalani-
ladigan qo‘shilmalar quyidagi turlarga bo‘iinadi: antifriksion, ye-
yilishga qarshi va tirnalishga qarshi. 
Antifriksion qo‘shilmalar sifatida quyidagi sirt-aktiv moddalar 
ishlatiladi: tabiiy yog‘lar, yog‘li kislotalar, ularning efirlari va smo-
lalari. 
Yeyilishga  qarshi  qo‘shilmalar  tarkibida harorat oshishi bilan 
ishqalanuvchi sirtlarning yopishib qolishiga qarshilik ko‘rsatuvchi 

---

118
pardalar hosil qiluvchi sirt-aktiv moddalar bo‘ladi. Bunday qo‘shil-
malar jumlasiga tarkibida passiv oltingugurt va fosfor kislotasi efiri 
bo‘lgan birikmalar kiradi. 
Tirnalishga qarshi qo‘shilmalar ishlatilganida, ularning parcha-
lanishidan hosil bo‘lgan mahsulot yuqori ishqalanish haroratida 
metallga ta’sir etadi. Natijada sof metallga nisbatan yemirilish-
ga qarshiligi kam, erish harorati past birikmalar hosil bo‘ladi va 
ishqalanayotgan sirtlarning bir-biriga yopishishining oldini oladi. 
Tirnalishga qarshi qo‘shilma sifatida oltingugurt, fosfor va xlordan 
foydalanish mumkin.