K. J. Matkarimov b. J. Mahmudov a. A. Norqulov avtomobillarda ishlatiladigan ashyolar

 Elektroizolatsion materiallar
Elektroizolatsion material deganda, elektr tokini o‘tkazmay-
digan material tushuniladi. Avtomobillarning elektr jihozlarini 
ta’mirlash uchun elektr izolatsiyalash materiallari ishlatiladi. Ular 
yuqori kuchlanishga bardosh berishi, yetarli darajada mustahkam 
bo‘lishi, shuningdek, issiqlik ta’siriga chidamli bo‘lishi (ba’zi bir 
issiq sharoitda ishlaydigan materiallar uchun) lozim. 
Bu talablarga ushbu kitobning oldingi boblarida ko‘rib o‘tilgan 
bir qator materiallar javob beradi: ko‘pgina plastmassalar (tekstolit, 
getinaks), rezina, ebonit, loklar (asfalt bitumli, gliftalli, kanifolli va 
hokazo loklar), asbest, fibra, karton va boshqalar, Bundan tashqari, 
elektroizolatsion material sifatida 500°С haroratgacha qizishga chi
-
day oladigan sluda va mikonit materiallaridan foydalaniladi. Sluda 
yupqa plastiklarga ajratsa bo‘ladigan shaffof mineral, mikonit esa 
gliltal smola bilan yelimlangan sludalar. 
Elektr izolatsiyalash material sitatida lakotkan (kembrik) ancha 
keng tarqalgan. Lakotkan elektr izolatsiyalash loklari shimdirilgan 
ip, shoyi gazlama yoki shisha to‘qimalardir. Ular o‘ramlar, listlar, 
trubalar ko‘rinishida chiqariladi. 
Ko‘pincha izolatsiyalash lentalaridan foydalanishga to‘g‘ri ke-
ladi. Bu lenta bir yoki ikki tomonga ham rezina aralashmasi shim-

---

312
dirilgan mitkaldan iborat. Lenta elektr simlarining ulangan joyla-
rini izolatsiyalashda ishlatiladi. Plastik plyonka materialga yelim 
qatlami surtib tayyorlangan yopishqoq izolatsion lentalar keng 
tarqalgan. 
12. 5. 
Yog‘och materiallar
Yog‘och materiallardan xalq xo‘jaligida, jumladan avtomobil-
sozlikda keng foydalaniladi. Chunki yog‘ochning mexanik mustah-
kamligi yaxshi, zichligi katta emas (suvga nisbatan 1,5–2 barobar 
yengil), vibratsion yuklanishlarga yaxshi bardosh beradi, issiqli-
kni sekin (po‘latga nisbatan uch barobar sekin) o‘tkazadi. Bundan 
tashqari, yog‘ochga oson ishlov berish va uni yelimlab yopish-
tirish mumkin. Shu bilan birga, yog‘och materiallar bir qator ka-
mchiliklarga ham ega: chiriydi, oson yonadi, ko‘ndalang kesimi 
bo‘yicha mexanik xossalari bir xil emas, namni osongina shimib 
oladi, o‘lchamlari va shaklini o‘zgartiradi. Bu kamchiliklari tufayli 
yog‘och materiallar zamonaviy avtomobillarda kam ishlatiladi. 
Konstruksion material sifatida yog‘ochning o‘ziga xos xususi-
yatlaridan biri uning namligidir.