K ibraхimov, Т. Kadirshayev, A. Sobirjonov, N. Mo’minjonov, S. Raхimberdiyev

Gaz tenglashtirish tizimi - 
rezervuar va avtotsisterna havo fazasini quyish va 
to’kish amallarini bajarishda ushlab turadi. Тizimning xavfsiz ishlashi uchun nafas 
olish apparaturasi, olov to’siqlar va boshqalar bilan butlanadi. 
Qaytaruvchi disklar
neft mahsulotlarining bug’ini atrof muhitga chiqishini 
kamaytirish uchun ishlatiladi. Ularni yerusti va yerosti metall rezervuarlarning nafas 
olish klapani o’rnatiladigan truba tagiga joylashtiriladi (4.1-rasm). 
Qaytaruvchi diskning ishlash tamoyili shundan iborat-ki, u rezervuarga kirib 
kelayotgan havo oqimining tik yo’nalishini gorizontal yo’nalishga buradi va natijada 
havo rezervuarning tubiga tarqalmaydi. Havoning benzin bug’i bilan aralashishi, 

---

136 
rezervuarning mahsulot yuzasidagi to’yingan bug’i bilan emas, balki to’yinganlik 
darajasi nisbatan kam bo’lgan yuqori qismida sodir bo’ladi. 
 
4.1 – rasm. Qaytaruvchi diskni o’rnatish 
shakli
: 
4- qaytaruvchi disk; D- truba diametri. 
Qaytaruvchi disklar tez – tez to’ldirilib va bo’shatilib turadigan rezervuarlarda 
yuqoriroq samara beradi, yilning issiq davrida «katta nafas olish» dan bo’ladigan 
yo’qotishlar 30...40 % ga kamayadi.
Nafas olish va saqlash apparaturalari
neft mahsulotlarini saqlashda 
atmosferani ifloslanishini oldini olish uchun ishlatiladi. Ushbu maqsadda 
birlashtirilgan mexanik va pnevmatik nafas olish hamda saqlash klapanlari 
qo’llaniladi. Har bir aniq holatda neft mahsuloti bilan isloflanish darajasi saqlash 
texnologik jarayonining mukammalligi va to’g’ri tashkil etilishi, saqlanadigan 
mahsulotning xususiyati va miqdori, nazorat va tartibga solish apparatlarning 
mavjudligiga bog’liq.
Havo basseyniga neft mahsulotlarining chiqishi, rezervuarning «katta» va 
«kichik» nafas olish va saqlash tizimlarining noto’g’ri sozlanganligi sababli 
ko’payadi.