К. Б. Уразов, Н. У худайбердиев, М. М. Ибрагимов, Д. К. Уразов

ҳисобот даври харажатлари - бу корхонанинг бевосита ҳисобот даври (чорак, ярим йил,тўққиз ой ва йил)га тегишли харажатларидир, улар ҳисобот даврида асосий ва асосий бўлмаган фаолиятга доир, таннархга киритиладиган ва унга киритилмайдиган барча харажатларидан иборат бўлади.

• 
  келгуси давр харажатлари - бу корхонанинг келгуси асосий фаолиятига доир, лекинда ҳисобот даврида амалга оширилган харажатлари. Бундай харажатларга олдиндан тўланган ижара ҳақлари, суғурта тўловлари, олдиндан тўланган хизмат ҳақлари ва бошқа тўловлар киради.
  
• 
  муддати узайтирилган харажатлар – бу корхонанинг келгуси асосий фаолиятига доир, лекинда муддати бир йил ва ундан кўп муддатга узайтирилган харажатлари киради.
  

Корхоналар харажатлари таркибида ишлаб чиқариш харажатлари муҳим ўрин тутади.
Ишлаб чиқариш харажатлари – бу бевосита маҳсулотларни (иш, хизматларни) ишлаб чиқаришга кетган, шунингдек уларнинг таннархини ташкил этувчи харажатлар.
Таннарх – бу маҳсулот (иш,хизмат) ларни ишлаб чиқаришга кетган барча харажатларнинг пулда ифодаланган мажмуаси.
Ишлаб чиқариш харажатларининг турлари ва таркиби республикамизда Вазирлар Маҳкамасининг 1999 йил 5 февралдаги 54- сон қарори билан тасдиқланган «Маҳсулот (иш, хизмат)ларни ишлаб чиқариш ва сотиш харажатлари таркиби ва молиявий натижаларни шакллантириш тартиби тўғрисида Низом» билан белгиланган.
Ушбу Низомга мувофиқ корхоналарнинг барча ишлаб чиқариш харажатлари турли белгилари бўйича таснифланади. Чунончи, ишлаб чиқариш жараёнидаги ролига қараб ишлаб чиқариш харажатлари асосий ишлаб чиқариш, ёрдамчи ишлаб чиқариш, умумишлаб чиқариш харажатларига бўлинади.
Иқтисодий моҳиятига кўра маҳсулот таннархига киритиладиган барча ишлаб чиқариш харажатлари «Маҳсулот (иш, хизмат)ларни ишлаб чиқариш ва сотиш харажатлари таркиби ва молиявий натижаларни шакллантириш тартиби тўғрисида Низом »га асосан қуйидаги элементларга бўлинади:

• 
  Ишлаб чиқаришга доир моддий харажатлар (қайтариладиган чиқиндилар қийматидан ташқари);
  

• 
  Ишлаб чиқариш характеридаги меҳнатга ҳақ тўлаш харажатлари;
  

• 
  Ишлаб чиқаришга тегишли бўлган ижтимоий суғуртага ажратмалар;
  
• 
  Ишлаб чиқаришга доир асосий воситалар ва номоддий активларнинг амортизацияси.
  
• 
  Ишлаб чиқаришга доир бошқа харажатлар.