K. B. Urazov buxgalteriya hisobi va audit o‘quv qo‘llanma toshkent «O‘qituvchi» -2004

+ Kelgusi davr	+	Majbu-	-
Operatsion		harajatlari-	riyatlarni		Amortiza-
harajatlar	Davr harajatlari	ning ko‘payishi	kamayishi		siya	va
bo‘yicha pul =	+	(+Kdx)	(-M )		boshqa
to‘lovlari	(Dx)	- Kelgusi	-	Majbu-	pulsiz
(Ptox)		davr harajat-	riyatlarni		harajat-
		larining	ko‘payishi		lar
		kamayishi	(+M)		(Apx)
		(-Kdx)

Misol uchun, davr harajatlari 1000 ming so‘m deylik, kelgusi davr harajatlari hisobot davr boshiga 60 ming so‘m, hisobot davr oxiriga 50 ming so‘mni, hisoblangan majburiyatlar hisobot davr boshiga 200 ming so‘m, hisobot davr oxiriga 100 ming so‘mni, amortizatsiya harajatlari 150 ming so‘mni tashkil etdi deylik. Ushbu misolda operatsion harajatlarga doir pul to‘lovlarining summasi moliyaviy natijalar to‘g‘risidagi hisobot va balans ma’lumotlarga ko‘ra 940 ming sumni ( 1000-10+100 -150) tashkil etadi.

4.Korxona foydasi (daromadi)dan olinadigan soliqlar bo‘yicha pul to‘lovlari summasini ( Pchs) topish uchun asos qilib foyda (daromad) va boshqa daromaddan olinadigan soliqlarning (infrastrukturani rivojlantirish solig‘i, yagona soliq, yalpi tushumdan soliq) moliyaviy natijalar to‘g‘risidagi hisobotda ko‘rsatilgan summalari (Sf) olinadi va ushbu summa balansning davr boshi va oxiridagi ushbu soliqlar bo‘yicha qarz (Qs) summalaridagi o‘zgarishlarga tuzatiladi, jumladan soliqlar bo‘yicha qarz summasini kamayishi (-Qs) pul chiqimlarini ko‘payishiga, qarz summasini ko‘payishi (+Qs) esa pul chiqimlarini kamayishiga olib keladi, ya’ni:

Foyda(daromad)dan	Foyda (daromad)dan	+Soliqlar bo‘yicha qarz-
olinadigan soliqlar	soliqlar	arning kamayishi (-Qs)
bo‘yicha pul to‘lovlari =	(Sf)	-Soliqlar bo‘yicha qarz-
(Pchs)		larning ko‘payishi (+Qs)

Misol uchun, foyda (daromad)dan olinadigan soliqlar moliyaviy natijalar to‘g‘risidagi hisobotga ko‘ra 300 ming so‘mni, ushbu soliqlar bo‘yicha qarz summasi hisobot davr boshiga 60 ming so‘m, hisobot davr oxiriga 50 ming so‘mni tashkil etdi deylik. Ushbu misolda foyda (daromad) dan olinadigan soliqlar bo‘yicha pul chiqimining summasi moliyaviy natijalar to‘g‘risidagi hisobot hisobot va balans ma’lumotlarga ko‘ra 310 ming sumni ( 300+10 ) tashkil etadi.

Bilvosita (egri) usul. Ushbu usulda ham bevosita (to‘g‘ri) usuldagi kabi pul oqimlarini hisoblashda moliyaviy natijalar to‘g‘risidagi hisobot asos qilib olinadi, lekin oldingi usuldan o‘laroq tuzatishlar hisobotning har bir moddasi bo‘yicha emas, balkim uning eng oxirgi ko‘rsatkichi bo‘lgan “sof foyda” bo‘yicha amalga oshiriladi. Jumladan pul oqimlari (kirim va chiqim) summasini topish uchun moliyaviy natijalar to‘g‘risidagi hisobotda aks ettirilgan sof foyda summasi quyidagilarga tuzatiladi:

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

224
Sof foyda

Qo‘shiladi

Asosiy vositalar bo‘yicha amortizatsiya harajatlari

Nomoddiy aktivlar va kechiktirilgan harajatlar bo‘yicha amortizatsiya summasi

Obligatsiyalar diskontining amortizatsiyasi

Muddati kechiktirilgan daromad solog‘i bo‘yicha majburiyatlarni oshishi

Aksiyalarga kiritilgan investitsiyalardan ko‘rilgan zararlar

Asosiy vositalarni sotishdan ko‘rilgan zararlar

Aktivlarni hisobdan chiqarishdan ko‘rilgan zararlar

Olinadigan schyotlarni kamayishi

TMZ larni kamayishi

Oldindan to‘langan harajatlarni kamayishi

To‘lanadigan schyotlarni ko‘payish

Hisoblangan majburiyatlarni Ko‘payishi

Ayiriladi

Obligatsiyalar bo‘yicha mukofatlarni amortizatsiyasi

Muddati kechiktirilgan daromad solog‘i bo‘yicha majburiyatlarni kamayishi

Aksiyalarga kiritilgan investitsiyalardan olingan foyda

Asosiy vositalarni sotishdan olingan foyda

Olinadigan schyotlarni ko‘payishi

TMZ larni ko‘payishi

Oldindan to‘langan harajatlarni ko‘payishi

To‘lanadigan schyotlarni kamayishi

Hisoblangan majburiyatlarni kamayishi