K arim a q osim ova

nutqni ohang jihatidan m a’lum bir tartibga solish vositalari ritm (bir-
biriga m onand kichik bo'laklarning izchil va bir m e ’yorda takrorlanib
kelishi) va qofiya (misralarning oxirida keladigan ohangdosh so'zlar)
hisob lan adi.16
S h e’rni o'qiganda kichik yoshdagi o'quvchilar tabiat va jam iyat
voqea-hodisalarining poetik tasviridan hayajonlanishlari m uhim aha­
miyatga ega. B oshlang'ich sinflarda sh e’r tarzida yozilgan hikoyalar,
ertaklar, ya’ni sh e’riy asarlar va lirik sh e’rlar o'qitiladi.
S h e ’riy hikoya, sh e’riy ertaklarda sujet, y a ’ni voqealar tizim i
va uning rivoji xarakteriidir. Lirik sh e’r „biror hayotiy voq ea-h od isa
ta ’sirida insonda tug'ilgan ruhiy kechinm a, fikr va tuyg'ular orqali
turm ushni aks ettiradi". Lirik sh e ’m ing xususiyati „kishining his-
tuyg'uga to'la hayajonli nutqini ta’sirliroq ifodalashda q o ‘1 keladi"17.
S h e ’rni o'qish darslarida asosiy ish turi ifodali o'qish hisoblanadi.
O 'quvchi sh e ’rning asosiy m azm unini tushunsagina, uni ifodali o'qiy
oladi.
S h e ’riy hikoyani tahlil qilishda, asosan, hikoya, ertak, masalni
tahlil qilishda qo'llangan ish turlaridan foydalanish mumkin.
^ H o m id iy H. va boshq. A d a b iy o tsh u n o slik te rm in la ri lu g 'a ti. — Т.: 
„ O 'q itu v c h i" , 1967. 9 2 -b e t.
17 O 's h a asar, 9 3 -b e t.

---

Lirik sh e’rni o'qish va tahlil qilish o'qituvchidan katta mahorat
talab qiladi. H olbuki, ko‘p hollarda sh e’rga od diy matn nuqtai naza­
ridan yondashiladi. Bunday holda sh e’riy san’at hissiyot bilan bog'liq
ekanligi unutiladi, sh e’r m a’nosining satrlar, so'zlar zam inida yashirin
berilishi anglab yetilmaydi. Buning oqibatida o'quvchilar sh e ’rdagi