К. Абдуназаров, А. Зайнуддинов умумий ер

4.1.2. Ернинг ташқи қобиқлари. 
 
Илгари айтганимиздек георафик қобиқда моддалар оғирлигига қараб 
қатлам-қатлам бўлиб жойлашган. Оғирроқ моддалар қуйи қатламни, 
ўртача оғирлиқдаги моддалар ўрта қатламни ва енгил моддалр юқори 
қатламни ташкил қилган. Ҳар бир қатлам ёки қобиқ нисбатан бир хил 
молддалардан тузилган. Литосфера қаттиқ моддалардан, атмофера 
газсимон моддалардан, гидросфера суюқ моддалардан, биосфера эса тирик 
моддалардан иборат. 
Қаттиқ моддалардан, яъни тоғ жинсларидан тузилган литосфера 
қуйида, ўртача зичликка эга бўлган гидросфера ўртада, газлардан иборат 
атмосфера юқорида, тирик организимлардан иборат биосфера эса уларнинг 
ичида жойлашган. 

---

80 
Демак, Ернинг ички қобиқлари ядро, мантия, ташқи қобиқларига эса 
Ер пўсти, гидросфера, атмосфера ва биосферадан иборат (20-расм). 
 
4.2. Литосфера. 
 
Литосфера (грекча литос-тош, сфера-қобиқ) Ернинг қаттиқ тош 
қобиғидир. Мантияни устида жойлашган ва уни ёпинчиқ сифатида ҳар 
томондан ўраб олган. Унинг қалинлиги 50-200 км. 
итосфера мантиянинг юқори қисмини ва Ер пўстини ўз ичига олади. 
Литосфера юқори мантиядаги юмшоқ, ёпишқоқ хамирга ўхшаган 
астеносфера қатлами устида жойланган. Литосфера астеносфера қатлами 
устида изостатик равишда мувозанатлашган, яъни литосфера бўлаклари 
оғирлиги ва зичлигига қараб Архимед қонунига биноан жойлашади. 
Литосферанинг қуйи қисмига юқори мантия қатламининг бир қисми 
ҳам киради. Мазкур қатлам Ер пўстидан Мохо чегараси билан бўлинган. 
Мазкур чегарада юқорида айтилганидек моддаларнинг зичлиги кескин 
ўзгаради (21-расм). 21-расмда астоносферага таъсир этадиган литосфера ва 
гидроферанинг учта устуни тасвирланган. Улар астеносферага бир хил 
босимда таъсир этади. Литосферанинг юқори қисмини Ер пўсти ташкил 
қилади.