К а р и м о в а. А., И с л о м о в ф. Р., А в л о қ у л о в а. З

Балансдан ташқари ҳисобварақлар 
— бу корхонага 
қарашли бўлмаган, лекин вақтинчалик тасарруфида 
бўлган, активларнинг мавжудлиги ва ҳаракати, шарт­
ли ҳуқуқлар ва мажбуриятлар ҳақидаги ахборотни умум- 
лаштиришга мўлжалланган ҳисобварақлар. Бу ҳисобва- 
рақлар бошқа ҳисобварақлар билан боғланмайди ва 
хўжалик юритувчи субъектнинг молиявий ҳисоботида 
акс эттирилмайди.
Янги ҳисобваракдар режаси 9 бўлимдан ташкил топ­
ган:
0110—0990 — узоқ муддатли активлар ҳисобварақ- 
лари — 1-бўлим,
1010-2990 — товар-моддий захиралар ҳисобварақ- 
лари — 2-бўлим,
3110—3290 — келгуси даврлар харажатлари ва муд­
дати узайтирилган (жорий) харажатлар — 3-бўлим, 
4010—4910 — олишга дойр жорий ҳисобварақлар 
(дебиторлар) — 4-бўлим,
5010—5910 — пул маблағлари ва бошқа активлар —
5-бўлим,
6010—6910 — жорий мажбуриятлар (кредиторлар) —
6-бўлим,
7010—7910 — узок, муддатли мажбуриятлар (креди­
торлар) — 7-бўлим,
8010—8910 — хусусий сармоя — 8-бўлим, 
9010—9900 — даромадлар ва харажатлар — 9-бўлим. 
Ҳисобварақлар режаси халқ хўжалиги тармоқлари- 
нинг, мулкчилик шаклидан қатъий назар, хўжалик 
ҳисобидаги корхоналар учун мажбурий ҳисобланади, 
бундан банк ва бюджет ташкилотлари мустасно, улар 
ўз ишларининг хусусиятлари ҳисобга олинган ҳисобва- 
рақларнинг махсус режаларига эгадир.

---

2.9. Бухгалтерия баланси
Бухгалтерия баланси молиявий ҳисоботнинг асосий 
шаклларидан бири хдсобланади. У корхона маблағларини 
гуруҳлаш ва таркибини пул баҳосида акс эттириш ҳамда 
пул маблағларини, уларни ҳосил этиш манбаларини 
муайян санага жойлаштириш усулидан иборат.
“
Баланс
” атамаси лотинча 
bis 
—
«икки марта», 
banx 
—
«тарози палласи» сўзларидан таркиб топган 
бўлиб, том маънода “икки палла” деган маънони анг­
латади ва тенглик, мувозанат тушунчаси сифатида иш­
латилади.
Бухгалтерия балансининг ҳар хил турлари мавжуд 
бўлиб, улар қуйидаги белгилари бўйича таснифланади:
♦ тузилиш вақтига кўра;
♦ ахборот ҳажмига кўра;
♦ мулкчилик шаклига кўра;
♦ акс эттириш объектига кўра;
♦ тозалаш усулига кўра.