К а р и м о в а. А., И с л о м о в ф. Р., А в л о қ у л о в а. З

усулларидир.

---

Инвентар усулда режалаштирилган маҳсулот ҳаж-
мига нисбатан ўрнатилган нормалар чегарасида цехга
қўйиб юборилган материаллар қайд қилинган бошлан-
ғич ҳужжатлар асосида бухгалтерия сарф қилинган ма­
териаллар қийматини ҳисоблаб чиқади. Бунда норма-
лардан четга чиқиш ҳисобга олинади.
Материалларни ҳисобга олишнинг инвентар усули
цехларда доим ой боши ёки охирига ишлатилмай қол-
ган материаллар қолдиғи мавжуд бўлса ишлатилади.
Бундан келиб чиққан ҳолда материаллар ҳақиқий сар­
фи ушбу материаллар қолдиғи чегирилиб ташланиб
ҳисобланади. Бунинг учун ҳар бир ҳисоб даври (смена,
ҳафта, ой) охирида ишлатилмай қолган материаллар
инвентаризацияси ўтказилади. Шундан сўнг материал­
лар харажати аникданади: бошланғич қолдиққа жўна-
тилган материаллар қўшилиб, охирги қолдиқ олиб таш-
ланади.
Материаллар сарфини ҳисобга олиш учун партион
усул ҳам қўлланилади, бунда улар ҳар бир очилган
материаллар партияси бўйича ҳисобга олинади.
Бозор иқтисодиётига ўтиш шароитида сарф килин­
ган материаллар қийматини ҳисобдан чиқаришнинг
бошқа усуллари ҳам қўлланилиши мумкин, бу инфля­
ция оқими билан боғлиқ.
ЛИФО усули — ўсиб бораётган инфляция шарои­
тида вақт бўйича охирги сотиб олинган материаллар
қийматидан келиб чиққан ҳолда ҳисобни юритиш;
ФИФО усули — камайиб бораётган инфляция ша­
роитида вақт бўйича биринчи сотиб олинган матери­
аллар қиймати бўйича қисобни олиб бориш.
АВЕКО усули — ўртача қиймат бўйича ҳисобни
олиб бориш.
Ишлаб чиқаришга сарфланган асосий материаллар
ва сотиб олинган тайёр маҳсулотларни бошланғич хуж­