К а р и м о в а. А., И с л о м о в ф. Р., А в л о қ у л о в а. З

♦ ҳисоб ишларини бажаришда компютерлардан кенг-
роқ фойдаланиш.
Фақатгина ана шу талаблар бажарилган қолларда-
гина ҳақиқий норматив усул ҳақида гапириш мумкин.
Норматив усулда маҳсулотнинг ҳақиқий таннархи
қуйидагича аникланади:
XT = М Т±М Ч + МУ,
бу ерда: XT — ҳақиқий таннарх; МТ — меъёрдаги
таннарх; МЧ — меъёрдан четга чиқиш; МУ — меъёр-
нинг ўзгариши.
Мисол.
Корхонада қуйидаги маълумотлар мавжуд:
♦ маҳсулот бирлигининг меъёрдаги таннархи — 200 сўм;
♦ ишлаб чиқарилган маҳсулот — 100 дона;
♦ ортиқча сарф-харажат — 180 сўм;
♦ тежалган харажат — 160 сўм;
♦ ой бошига тугалланмаган ишлаб чиқариш — 20 дона;
1 дона тугалланмаган ишлаб чиқаришнинг меъёрдаги тан­
нархи 210 сўм.
Норматив усул бўйича маҳсулотнинг ҳақиқий таннархи
Куйидагича аникланади:
1. Меъёрдаги таннарх 20000 сўм (200 сўм хЮО дона).
2. Меъёрдан оғишиш: тежалган 160 сўм, ортиқча сарф
180 сўм.

---

3. Норманинг ўзгариши +200 сўм, чунки тугалланмаган
ишлаб чиқариш эски меъёрлар бўйича 4200 сўм (210 сў м х 2 0
дона), янги меъёрлар бўйича 4000 сўм (200 сў м х 2 0 дона).
4. Ишлаб чиқарилган маҳсулотнинг қақиқий таннархи
20220 сўм (20000+180-160+ 200).
Калькуляция қилишнинг норматив усули ишлаб
чиқариш харажатлари устидан тезкор назорат олиб бо­
риш, корхона ички ишлаб чиқариш резервларини
аникдаш ва уларни ишга солиш имкониятини беради.
Шунинг учун бу усул энг долзарб ва илғор усул хисоб­
ланади.
6.6. Модций харажатларни ҳисобга олиш
Моддий харажатлар маҳсулот таннархида катта сал-