К а р и м о в а. А., И с л о м о в ф. Р., А в л о қ у л о в а. З

Харажатлар таркиби Узбекистон Республикасида
“Маҳсулот (иш ва хизмат)ларни ишлаб чиқариш ва
сотиш харажатларининг таркиби ҳамда молиявий на­
тижаларни шакллантириш тартиби тўғрисидаги Ни-
зом”да белгилаб қўйилган. Ушбу Низомга мувофиқ ха­
ражатлар икки гуруҳга бўлиниб ҳисобга олиниши бел­
гиланган:
1) маҳсулот таннархига киритиладиган харажатлар;
2) маҳсулот таннархига киритилмайдиган харажат­
лар.
Бундан ташқари, молиявий фаолият бўйича ҳамда
фавқулодда харажатлар алоҳида ҳисобга олинади.
Юқоридагилардан келиб чиқиб харажатларнинг гу-
руҳланиши қуйида келтирилади.
1. Маҳсулот ишлаб чицариш таннархига киритила­
диган харажатлар:
а) бевосита ва билвосита материал харажатлар;
б) бевосита ва билвосита меҳнат ҳақи харажатлари;
в) бошқа бевосита ва билвосита харажатлар, шу
жумладан ишлаб чиқариш хусусиятига эга бўлган ус­
тама харажатлар.
Бевосита харажатлар деб, маҳсулотнинг айрим тур­
лари таннархига тўғридан-тўғри, яъни бевосита ўтка-
зиладиган харажатларга айтилади. Билвосита, яъни эгри
харажатлар деб, ҳисобот ойи давомида йиғиб-тақсим-
ловчи қисобварақларда ҳисобга олиниб, таннархни
калькуляция қилишда, маҳсулотнинг айрим турлари
таннархига бирон-бир кўрсаткичга мутаносиб равишда
тақсимлаш йўли билан қўшиладиган харажатларга ай­
тилади.
2. Давр харажатлари (операцион харажатлар):
а) маҳсулот сотиш харажатлари;
б) маъмурий ёки бошқарув харажатлари;
в) бошқа операцион харажатлар ва зарарлар;
3. Молиявий фаолият бўйича харажатлар:
а) фоизларни тўлаш бўйича харажатлар;
б) хорижий валюта билан операциялар бўйича курс-