Jyul Vern, «O‘n besh yoshli kapitan». «Yangi asr avlodi»

81
«O‘n besh yoshli kapitan»
– Endi siz, Bat... siz ham xuddi shunday qiling! Ana 
shunday, ha, yaxshi! Endi torting! Torting deyapman 
sizga, Bat!
– Mana shundaymi?
– Ha, ha! Juda soz! Gerkules, navbat siz ga! Qani, bir 
zo‘r bering-chi, bu yerda kuch ke rak!
Ammo Gerkulesga «zo‘r bering!» deyish ehtiyotsizlik 
edi: pahlavonimiz arqonni zabt bilan bir tortgan edi, arqon 
uzilib ketishiga sal qoldi.
– Bunchalik qattiq tortmang-da, – deb qichqirdi Dik 
Send jilmayib. – Bunday qilsangiz machtani tagi bilan 
sug‘urib olasiz-ku.
– Men salgina tortuvdim-ku, – deb o‘zini oqladi Gerkules.
– «Salginasi shu bo‘lsa...» Bo‘lmasa shunday qiling, 
Gerkules, siz arqonni tortmang-u, faqat tortganday 
bo‘ling. Shunda tuzuk bo‘ladi. Diqqat, do‘stlar! Yana 
bo‘shatinglar arqonni... Salgina!.. Bo‘ldi... Endi bog‘lang-
lar! Balli! Soz bo‘ldi!
Kemadagi hamma yelkanlar shamolga qarab asta 
burildi. Shundan keyin yelkanlarga shamol kelib uril-
di, kema oldinga jilib ketdi. So‘ngra Dik kliver shkotini 
bo‘shatishni buyurdi.
– Juda bopladilaring, do‘stlarim! – deb maqtab qo‘ydi 
matroslarni Dik Send. – Endi grotmachtaga o‘tamiz. 
Lekin, Gerkules, ehtiyot bo‘ling, hech narsani uzmang.
– Xo‘p bo‘ladi, – deb qisqa javob bera qoldi pahlavon.
Bu ishni matroslar osonroq bajardilar. Og‘ma grot 
shamolga bopta qilib qo‘yildi. Unga ham darrov shamol 
ura boshladi, shundan keyin kemaning tezligi yana an-
cha ortdi.
Keyin og‘ma grotning tepasidagi topselni ko‘tarishdi. 
Bu yelkan tayyor ochiq edi, shuning uchun arqonni 
bo‘shatib, uni qaytadan bog‘lash bi lan ish tugadi. Ammo 
Gerkules bilan uning do‘sti Akteon va ularga yordam-
lashaman deb shkotga yopishgan kichkina Jek shunday 
zo‘r berib yuborishdiki, arqon uzilib ketib, uchalasi ham 

---

82
Jyul Vern
dumalab tushdi. Xayriyatki, hech kim zararlanmadi. 
Bolasi tushmagurning sevinchi ichiga sig‘mas edi.
– Zarari yo‘q, zarari óo‘q! – deb qichqirdi yosh kapi-
tan. – Arqonni ulanglar-da yana tortinglar, lekin unaqa 
qattiq tortmanglar!
Nihoyat, yelkanlar joy-joyiga o‘rnatildi. Dik Sendga 
shturval yonidan ketish uchun hojat ham bo‘lmadi. 
«Piligrim» sharq tomonga qarab bormoqda edi. Endi 
kemaning to‘g‘ri yo‘ldan chetga chiqmasligini kuzatib 
borishgina qolgandi, xolos. Buni qilish oson edi, chunki 
shamol mo‘tadil bo‘lib, ke ma «tentiramas» edi.
– Juda soz, og‘aynilar. Tezda sizlar tajribali matros 
bo‘lasizlar, – dedi Dik Send.
– Kuchimiz boricha harakat qilamiz, kapitan Send, – 
deb javob qaytardi hamma uchun keksa Tom.
Missis Ueldon ham o‘z navbatida g‘ayratli matroslarni 
maqtab qo‘ydi. Kichkina Jekni ham maqtashdi, chunki 
u ham qo‘lidan kelgancha yordamlashdi.
– Menimcha, arqonni sen uzding shekilli-da, Jek, – 
dedi kulib Gerkules. – Sen juda ham kuch li ekansan-ku! 
Sen bo‘lmaganingda biz nima qilardik-a!
Bola xursand bo‘lganidan loladay qizarib ketib, do‘sti-
ning qo‘lini mahkam qisib qo‘ydi.
Ammo «Piligrim»da hali ko‘tarilmagan yelkan lar ham 
bor edi; bular bramsel, bom-bramsel va stak sel yelkanlari 
edi. Holbuki ular ham ko‘tarilganda, «Piligrim» yana ham 
tez yurib ketgan bo‘lar edi.
Dik Send bu yelkanlarni ham ko‘tarishga qaror berdi.
Staksellarni ko‘p ham qiynalmasdan palubaning 
o‘zidan ko‘tarish mumkin bo‘lgan bo‘lsa ham, lekin 
oldingi machtadagi to‘g‘ri yelkanlarni ko‘tarish uchun 
yuqoridagi reyalarga chiqish zarur edi. Dik Send bu ishni 
o‘zining tajribasiz matroslariga topshirishni xavfliroq deb 
bilib, bunga o‘zi kirishdi.
U shturvalni Tomga topshirdi va kemani qanday bosh-
qarish kerakligini unga tushuntirdi. Keyin Gerkules, Bat, 

---