Jyul Vern, «O‘n besh yoshli kapitan». «Yangi asr avlodi»

Yettinchi bob
OVGA HOZIRLIK
Rostdan ham, dengizdagi qizil dog‘lar orasida su-
zib yurgan kit juda katta bo‘lib, «Piligrim» kemasidagi 
odamlarni hayajonga solganicha ham bor edi.
Uni qo‘lga tushirib, u bilan kemani to‘ldirish ju da soz 
ish bo‘lar edi. Kit ovchilari bunday ov oldida indamay 
tura olarmidilar?
Missis Ueldon kapitan Guldan, kit ovlash xatar li ish 
emasmi, deb so‘radi.
– Yo‘q, missis Ueldon, – deb javob qaytardi kapitan Gul. 
– Hech qanday xavf-xatar yo‘q. Kitni atigi bitta qayiq bilan 
ko‘p marta ov qilganman va doim maqsadimga yetardim. 
Takror aytaman: bizga, demak, sizga ham buning hech 
qanday xavf-xatarli joyi yo‘q.
Missis Ueldon xotirjam bo‘lib, boshqa surishtirib 
o‘tirmadi.
Kapitan Gul ola kitni ovlash uchun zarur bo‘lgan 
hamma tayyorgarliklarni ko‘rishga buyruq berdi. U, bu 
ovni juda qiyin deb hisoblardi, shuning uchun hamma 
ehtiyot choralarni ko‘rdi.
Kapitan Gul ola kitga qarshi odatdagicha uchta qayiq 
o‘rniga faqat bir qayiq yuborishga qodir edi. Ma’lumki, 
Yangi Zelandiyada matroslar bilan garpunchilar ishga 
olinar va ular ovchilik mavsumi vaqtida «Piligrim»dagi-
larga yordam berar edilar. Hozir bunday yordamchilar 
bo‘lmaganidan «Piligrim» kit oviga faqatgina besh mat-
rosdan iborat besh kishilik bittagina qayiq yuborishi 
mumkin edi. Tom bilan uning sheriklari, yordam qilamiz, 
deb tayyor turgan bo‘lsalar ham, kapitan Gul bunga rozi 
bo‘lmadi, chunki kit ovi vaqtida qayiqni eplash uchun 
juda usta dengizchi bo‘lish kerak. Qayiqning rulini jin-
dakkina bo‘lsa ham noto‘g‘ri burilsa yoki hujum paytida 
qayiqning eshkagini salgina bevaqt siltansa ham hamma 
halok bo‘lib ketishi mumkin.

---

57
«O‘n besh yoshli kapitan»
Bundan tashqari, kapitan Gul hech bo‘lmaganda bitta 
tajribali dengizchini kemada qoldirishi shart edi: chunki 
har qanaqa voqea yuz berishi mumkin.
Kit ovlash qayig‘i uchun baquvvat kishilar ke rak 
bo‘lganidan, kapitan Gul kemani noiloj Dik Sendga top-
shirib ketishi lozim bo‘ldi.
– Dik, – dedi kapitan Gul, – ovdan qaytib kelgunim-
cha mening o‘rinbosarim bo‘lib qolasan. Dengizda uzoq 
bo‘lmasak kerak.
– Xo‘p bo‘ladi, kapitan! – deb javob qaytardi Dik Send.
Dik Send ovga qatnashishni juda istardi, ammo qa-
yiqda tajribakor kit ovchisi bo‘lgani yaxshiroq ekanligini 
va «Piligrim»da kapitan Gul o‘rnida faqat o‘zigina qolishi 
mumkinligini juda yaxshi tushunar edi. Shuning uchun 
noiloj xo‘p deyishga majbur bo‘ldi.
Shunday qilib, «Piligrim»ning butun komandasi ovga 
jo‘nab ketmoqda edi. To‘rtta matros qayiqni haydash 
uchun eshkak tortishga o‘tirishadi. Botsman Govik esa 
rulning xizmatini o‘taydigan quyrug‘idagi eshkak yoniga 
o‘tirishi kerak edi. Qayiqlardagi rul qayiqni darrov u yoq 
bu yoqqa burishga imkon bermaydi. Basharti, ov vaqti-
da eshkaklar sinib qolsa, usta kishining qo‘liga tushgan 
quyruqdagi bitta eshkak ham qayiqni darg‘azab bo‘lgan 
kitdan olib qocha oladi.
Kapitan Gul garpunni o‘zi otadigan bo‘ldi, bu uning 
birinchi marta garpun otishi emas edi. U garpun otishi, 
bir uchi garpunga bog‘langan arqonning chuvalib chiqi-
shini kuzatishi va, nihoyat, yarador bo‘lgan kit dengiz 
ustiga qalqib chiqqan paytda unga nayza sanchishi 
lozim edi.
Ba’zan kit ovchilari zambarak ham ishlatadilar. Kema-
ga yoki qayiq burniga maxsus zambarak o‘rnatiladi. Bu 
zambarakdan yorilib parchalanuvchi snaryad yoki arqon 
bog‘langan garpun otiladi. Ammo «Piligrim» kemasida 
bunday zambarak yo‘q edi. O‘rni kelganda shuni ham 
aytish kerakki, dengizchilar bunday yangilikni ko‘pam 
yaxshi ko‘ravermaydilar, chunki bu asbob qimmatbaho 

---