‘Jahon ” axborot agentligi muassisini ayting.
88
2.2.6. KITOB VA KITOBNASHRIYOTLAR1
Jurnalistika tasnifida kitob va u nashr etiladigan kitob nashriyotlari
ham alohida o ‘rin egallaydi. Kitob garchi vaqtli jurnalistika turi boim asa-
da, umuman jurnalistika - bosma mahsulot ko ‘rinishi sifatida ommaviy
axborot vositalari tasnifiga taalluqlidir. Ya’ni, u so‘zni bosma usul bilan
ko ‘paytirish mahsuli sifatida jurnalistika tasnifiga kiradi va o ‘ziga xos,
alohida o ‘rin tutadi.
Kitob riima? Kitob so‘zi, arabcha b o iib , “yozilgan narsa”, “yozma
mahsulot” degan m a’noni bildiradi. Kitob-jamiyatning ijtimoiy-siyosiy,
iqtisodiy-ishlab chiqarish, madaniy-ma’naviy hayoti, insonlaming dunyo
haqidagi qarashlari, real voqelikni bilish borasidagi tajribalari, bilimlari,
his-tuyg‘ularini o ‘zida aks ettiruvchi jurnalistika turidir. Kitob -
insoniyatning buyuk kashfiyoti, uning aql - tafakkur rivojining bebaho
mevasi, bilim manbai, kishilik jamiyati madaniyatining buyuk tarkibiy
qismi, uni yanada taraqqiy ettiruvchi tengi yo‘q vositadir.
Inson o ‘z aqlini tanibdiki, ko‘rgan-bilganlari, boshdan kechirganlari,
tajriba va izlanishlari, dunyodan olgan hayrat va mushohadalari, orzu-
umidlari, ichki kechinmalari, quvonch va shodligi, dard - alamlarini yozuv
orqali bayon qiladi, kitob holida ko‘paytiradi va barcha insonlarga,
avlodlardan-avlodlarga yetkazadi. Inson kitob orqali olamni biladi, tadqiq
qiladi va unga o ‘z ta’sirini oikazadi. Kitob inson uchun bitmas-tuganmas
m a’naviy ozuqadir. Insoniyatning butun hayoti sekin-asta kitobga
ko ‘chganligi haqida yozgan edi rus mutafakkiri A.I.Gertsen. Uning
fikricha kishilar, qabilalar, davlatlar yo‘q b o iib ketadi, ammo kitob
qolaveradi. Kitob insoniyat bilan birga o ‘sadi, unda aqllarni hayratda
qoldirgan barcha taiim otlar, qalblarni larzaga solgan barcha ehtiroslar
kristallashadi.
Kitob paydo boiibdiki, insoniyatga xizmat qilgan, unga dunyoni
tushuntirgan, bilim bergan, kasb-hunar o'rgatgan, m a’naviyatini oshirgan.
Olimlaming kashf va ixtirolari, shoir va adiblarning badiiy asarlari,
daholarning taiim otlari insonlarga kitob holida yetib kelgan. Binobarin,
kitoblar har doim ilm-fan, madaniyat va m a’naviyat y o iid a, umuminsoniy
maqsadlar uchun xizmat qilgan. Shu boisdan ham kitoblarning aksariyati
umuminsoniy, umumbashariy xususiyatga ega. Bizga tarixdan meros
89
b o iib qolgan juda ko‘p ilmiy, badiiy, tarixiy, kasbiy kitoblar bunga misol
b o ia oladi. Shu bilan birgalikda, ayrim kitoblar muayyan mafkuraga,
ayrim shaxslar, tabaqalar va sinflarning manfaatlariga xizmat qiladi.
Masalan, feodal hukmronligi davrida ularning faoliyati madh etib, yozilgan,
ayrim diniy va boshqa taiim o tlar bayon etilgan kitoblar shular
jumlasidandir. Tarixdagi turli shaxslar, tabaqalar, sinflar kitobga turlicha
munosabatda boiganlar. Jaholatga berilgan ayrim feodal hukmronlar
kitobga salbiy tarzda qarab, o ‘z manfaatlariga zid deb topgan kitoblarni
yondirganlar, y o ‘q qilganlar. Keyinchalik hukmronlikni o ‘z q o iig a olgan
burjuaziya sinfi kitob nashr etishga katta ahamiyat berdi, chunki bu ish
unga ham iqtisodiy, ham siyosiy foyda keltirdi. Ishchilar sinfi va uning
Do'stlaringiz bilan baham: |