Jurnalistika fakulteti filologiya va

II BOB. RAVISHLARNING LEKSIK GRAMMATIK XUSUSIYATLARI
2.1.Ravishlarning darajalari
Sifatda bo'lganidek, ravishda ham belgini ifadalash hodisasi bor. Belgini darajalab ifodalash asosan, holat ravishlariga xos bo'lib, daraja ma'nosini sifat darajalaridagi vositalarning o'zi bilan ifodalanadi: TU -104 samolyoti IL -18 samolyotidan tezroq uchadi⁷. (qiyosiy daraja).
Raketa eng tez uchadigan apparatdir. (orttirma daraja).
Ravishlarda daraja, ravishlarning yasalishi, otlashishi, tuzilish turlari⁸
1. Ravishlardagi daraja kategoriyasi ma’lumot.
2. Ravishlardagi daraja turlari:
a)bosh daraja;
b) qiyosiy daraja;
d) orttirma daraja;
e) kuchaytirma daraja.
3. Ravishlarnng otlashishi.
4. Ravishlarning yasalishi.
Ravishlardagi daraja kategoriyasi
Ish-harakat belgisining boshqa shunday belgiga nisbatan ortiq -kamligining ifodalanishi ravish darajasi hisoblanadi: Turna ovozi unga juda ko'p narsalarni eslatib ketgan edi.⁹
Barcha ravishlar ham daraja ko`rsata olmaydi. Ravishlarning daraja ko`rsata olish-olmasligi quyidagicha aniqlanadi: - - roq qo`shimchasi qo`shila oladigan ravishlar daraja ko`rsata oladigan ravishlardir: - tez+roq = !!! (daraja ko`rsatadi); - bugun+ roq = ? ? (daraja ko`rsatmaydi);
Oddiy daraja Bu darajadagi ravishlar ifodalagan belgi me’yordagiday bo`ladi va boshqa belgiga qiyoslanmaydi. Bu darajaning maxsus qo`shimchasi mavjud emas:
1. Jannat xola ko'p o'yladi.
2. Keyin darmonsizlanib yana yonboshiga yiqildi.
3. Hammaning boshi quyi egilgan.
Qiyosiy daraja Bu darajadagi ravishlar bir harakat belgisini boshqa harakatga xos bo`lgan xuddi shunday belgiga qiyoslab, solishtirib ifodalaydi. Ko`pincha ravish asosga – roq qo`shimchasini qo`shish orqali yasaladi: O'tib ketdi-yu, nariroqqa borib u ham to'xtadi. Ba’zan qiyosiy darajadagi ravishdan oldin sal, yana, tobora kabi ravishlar keladi. Sal burunroq o‘tkazilsa, ancha bo‘y bergan bo‘ladi (Sh. Rashidov).
Orttirma daraja Bu darajadagi ravishlar ishharakat belgisining me’yordan ortiq ekanligini ifodalaydi:
1) U shu bir oyoqlab turgancha juda oz fursat ichida ko'p narsalarni o'yladi.
2) Juda uzoqlardan, ko'p qiyinchiliklar ko'rib kelgan bo'lsa kerak.