Jumamuratova iroda, 192-guruh “Ta’viz ul-oshiqin” devonining 2014-yilgi nashri bilan tanishish / 1

OGAHIYNING TARJIMONLIK MAHORATI / 7
Ogahiy - tarjimon. Ogahiy Xorazm tarjima maktabining asoschisidir. U o'n to'qqiz asarni fors tilidan o'zbek tiliga taijima qildi. Ularning salmoqli qismi badiiy va ta'limiy-axloqiy asarlar edi. Masalan, ular orasida Kaykovus ibn Vushmagirning

.Qobusnoma". Sa'diy Sheroziyning „GuIiston", Nizomiy

Ganjaviyning „Haft paykar" („Yetti go'zal"), Amir Xusrav

Dehlaviyning „Hasht behisht" („Sakkiz jannat"), Badriddin Hiloliyning „Shoh va gado", Husayn Voiz Koshifiyning „AxIoqi muhsiniy" („Yaxshi xulqlar) kabi Chiqish dunyosida mashhur dostonlar, pandnomalar bor edi. Bu asarlar nafaqat Sharq adabiyotida, jahon adabiyotida ham ma'lum mavqega ega. Chunonchi, „Qobusnoma" Kaspiy dengizi bo'yida maydonga kelgan Mozandaron davlqtining hukmdori Kaykovus ibn Vushmgirning 1183- yilda o'z o'g'li GilonShohgayozgan nasihatnomasi bo^llib, dunyoning juda ko^rp tillariga tarjima qilingan.

Sa'diy Sheroziy (1 189—1292)ning „Quliston" asari bir vaqtlar yosh

Alisherning ham sevimli kitoblaridan edi. U o'zining mashhur „Lison ut-tayr" dostonida bu asarni maktabda sevib o'qigan kitoblaridan biri sifatida xotirga oladi. Uni 1390-1391- yillarda Sayfi Saroyi ilk bor o'zbekchaga tarjima qilgan edi. Ogahiy uni 1862—1863- yillarda ikkinchi bo'lib tarjima qildi. XX asrda ham bu asar ikki marotaba (1909, 1968) o'zbek tiliga ag'darildi. Eng so'ngida ulkan shoir G'afur G'ulom unga qol urdi. Bu tarjimalar orasida Ogahiyniki ham alohida o'rin egallaydi.

Ogahiy o'z tarjimalari haqida ma'lumot berarkan, Nizomiyning „Haft paykar", Dehlaviyning „Hasht behisht", Jomiyning „SaIomon va Ibsol", „Bahoriston", „Yusuf va Zulayho" asarlarini ham o'zbekchaga o'girganini aytadi. Shoir ularni tarjima qilishda ancha erkin yondashdi, „Haft paykar"ga o'xshagan ayrim asarlarni nasriy bayon etish bilan kifoyalanadi.

Ogahiy tarjimalari orasida „Zafarnoma", „Tabaqoti Akbarshohiy" kabi tarixiy asarlar, „Zubdat ul-hikoyot" („Hikoyalar qaymog^li"), „Badoye ul-vaqoye" („Go'zal voqealar") kabi voqeiy hikoyalar majmualari ham bor edi. Ayniqsa, Zayniddin Vosifiyning XV asr adabiy-madaniy muhiti, buyuk shaxslari hayoti va ular bilan bog'liq qiziqarli hikoyatlarni o^lzida jamlagan „Badoye^I ulvaqoye"ning tarjima qilinishi Alisher Navoiy davrini o'rganish va anglashda muhim ahamiyatga ega edi.