6. Билимлер системасының ҳәм илимий исерликтиң элементлери
Т.с. түсиник, нызам, илимий теория, проблема, гипотеза, идея, мәселе.
7. Дөретиўшилик ҳәм интуиция
Т.с. сапалы жаңа, уқыплылық, талант, сананың структурасы, иррационаллық.
Интуиция бул дөретиўшиликтиң хызметиниң ишки субъектив тәрепи болып онда санасыз компонент билиў хызметиниң нәтийжелерин улыўмаластырыў ҳәм бирлестириў түсинип жетиўге бағдарланады. Соның менен бирге дөретиўшиликте саналықты ҳәм санасызлықтың интуициясының өз-ара тәсиринен тысқары әпиўыластырылып жибермеў керек. Бул жүдә қыйын процесс. Инсанның санасы асты тараўын билиў индуктив тараў деп аталады. Интуиция болса билиў объектиниң сол шәртлеринде басқа жол тийкарлап болмайтуғын усылларға туўры тәризде ҳақыйқый деп караў. Илимий дөретиўшиликте интуиция сезим ҳәм ақыл-ой хызметине қарсылық көрсетпейди. Бәлки, билиўдиң сезим ҳәм рационал тәреплери менен үзликсиз байланысып оларды толтырады. Инсанның билиўин ойлаўының, дөретиўшиликке умтылыўы, дөретиўшилик искерлиги илимий изертлеў мақсетин қойыўда илимий дөретиўшилик нәтийжелерин прогноз қылыўда, болжаўда сананың искерлиги нәзерде тутылады. Дөретиўшиликтиң бул инсан тәбият байлықларын саналы рәўиште өзлестириў процессинде жаңа материаллық руўхый байлықлар жаратыў сондай-ақ инсанның қәбилетлерин раўажландырыў процесси болып есапланады. Инсан дүньяны билиў субъекттиң обьект пенен өз-ара тәсирге кирисиўи процесси жүдә қурамалы ҳәм қарама-қарсылықлы процесс болып келеди. Инсанлық сана асты бөлегиниң билиў искерлиги индуктив билиў деп аталады. Интуиция болса бул билиў объектиниң белгили бир шәртлерди басқа жол менен тийкарлап болмайтуғын қәсийетлеринен тиккелей логикалық емес түрде ҳакыйқый деп караў болып есапланады. Саналық структурасы төрт белимнен турады.
1. Денелик сезиўлик компоненти. 2. Логикалық түсиниклер компоненти. 3. Эмоциялық компонент. 4. Бақлаў мотивациялық компонент.
8. Илим өндириўши күш сыпатында
Т.с. илим, өндирис, илимий-техникалық революция, адамның баҳалық ориентациясы, социаллық буйыртпа.
Илимий техника жамийетте илимниң, аўхалын онын, өндириске қатнасын өзгертеди, ҳәзирги заман илимий техникалық жоқарыдағы жағдайында бул процесс тағыда алдыға илгерилейди. Бул жерде өндирис түрлериниң, өзи илимниң жоқарылаўы нәтийжесинде пайда болады. Усы жағдайда өндирис илимниң жоқары негизги материяллык тийкары болып қалады, бирак бул жерде техникалық зәрүрлик илимниң, озып кетиўинен ибарат болады. Илимниң, тиккелей өндирис қатнасықлары характери өзгериўи күшлериниң
дәрежесине сәйкес келиў нызамы тек сол ондирис усылының, екиншиси менен алмасыўы зәрүрлигин белгилейди. Улыўма материяллык байлықларды өндириўде өндирис өзинше биртүрли ислемейди. Буның мәниси - *
1)Техникалык; процесс хам илимий билиудин, материяллык натийжеси.
2) Илимий билим өндирис процесси катнасыушысы мийнеткешлердиң хам билимлердиң зәрүрли компонентине айланады.
3) Процесслерди баскарыўдың, өзи илимди коллаўдың, нәтийжеси болып есапланады.
Do'stlaringiz bilan baham: |