Jo`rayeva A

9.3.Kreatinning sintezi va parchalanishi. 
Aminokislotalar ko`plab oqsil 
bo`lmagan azotli birikmalar: xolin, fosfatidlar, kreatin, mediatorlar (biogen aminlar 
ham), pigmentlar, vitaminlar, kofermentlar, porfirinlar, purin va pirimidin asoslari; 
o`simliklarda – alkaloidlar, mikroorganizmlarda antibiotiklar sintezi uchun 
ishlatiladi.
 
 
Odam va hayvon to`qimalaridagi kreatin uchta aminokislota – arginin, 
glitsin, metionindan sintezlanadi. Kreatin sintezi ikki bosqichda boradi. Birinchi 
bosqichda arginin va glitsindan glitsin-amidinotransferaza fermenti ishtirokida 
guanidinsirka kislota hosil bo`ladi: 
glitsin 
guanidinsirka L-ornitin 
kislota 
L-arginin 
Birinchi bosqich buyrak va oshqozon osti bezida faol boradi. Ikkinchi 
bosqichda guanidin-metiltransferaza ishtirokida metillanish amalga oshadi: 
NH
2
CH
2
COOH 
NH
2
C = NH 
NH + 
(CH
2
)
3 
HC 
– NH
2 
COOH 
NH
2
C = NH 
NH + 
CH
2
COOH 
NH
2
(CH
2
)
3 
HC NH
2 
COOH 

---

215 
Guanidin sirka Kreatin 
kislota 
Bu bosqich jigar va oshqozon osti bezida, ya’ni kreatin sintezi uchun kerakli 
fermentlar bo`lgan sharoitda amalga oshadi. Bu organlarda sintezlangan kreatin 
qon orqali boshqa organ va to`qimalar, bosh miya, skelet muskullari, yurakka 
tashiladi. Ammo kreatin almashinuvi bo`yicha ko`pgina tushunmovchiliklar 
mavjud. Jumladan, odam yuragi muskul to`qimalariga kreatin deyarli o`ta olmasa 
ham uning miqdori ko`p bo`ladi. Hujayrada kreatin ATF bilan qaytar – 
perefosforillanish yo`li orqali energiyaning o`tkazilishida ishtirok etadi. 
Kreatinning parchalanish mahsulotlaridan biri kreatinin hisoblanadi va fermentsiz 
yo`l bilan amalga oshadi: 
- H
2
O 
Kreatin Kreatinin 
Organizmdagi kreatinning taxminan 2% i kreatininga aylanadi. Qon 
plazmasida kreatin va kreatinin kam miqdorda bo`ladi. 
Kreatin siydik bilan faqat bolalarda ajraladi; kattalarda kreatinin siydik bilan 
bir sutkada 4,4 – 17,6 mmol/l ajraladi. Agar siydik bilan kreatin ajralsa, bu 
patologik holat ekanligini bildiradi.