Phyllon yuksak o‘simliklarning



Download 55,26 Kb.
Pdf ko'rish
Sana11.06.2022
Hajmi55,26 Kb.
#653337
Bog'liq
Barg - Vikipediya



Barg
Barg (
lot.
 folium, 
yun.
phyllon) — yuksak 
o‘simliklarning
asosiy vegetativ organlaridan biri,
fotosintez

transpiratsiya
va gaz almashinuvi vazifasini bajaradi. Ba’zi o‘simliklar barglari
evolyutsiya davomida yashash sharoiti ta’sirida shakli o‘zgarib, oziq yoki suv g‘amlash, himoya
qilish, ilashish kabi qo‘shimcha funksiyalarni bajarishga moslashgan. B.ning kattaligi turlicha,
odatda 3—10 sm, ayrim o‘simliklar (mas, 
palma

banan
) B. 20 m ga yetadi. B.ning plastinkasimon
kengaygan qismi yaproq, novdaga yopishish uchun xizmat qiladigan ingichka qismi B. bandi
deyiladi. Bir qancha o‘simliklar (
bug‘doydoshlar

ziradoshlar
) B. bandi kengayib, novdani o‘rab
turadigan qinni hosil qiladi. Ba’zi o‘simliklar (
yalpizdoshlar
)da B. bandi bo‘lmaydi, yaprog‘i
to‘g‘ridan-to‘g‘ri novdaga birlashadi. Bunday B. o‘troq deyiladi. B.ning fotosintez qiladigan sathi
yaproqning shakli va kattaligiga bog‘liq. Yaproqning yassi bo‘lishi B.ning fotosintez qiladigan
yuzasi sathini oshiradi.B. oddiy va murakkab bo‘ladi. Oddiy B. bandida bitta, murakkab B. bandida
bir necha yaproq bor. Oddiy B. yaprog‘ining shakliga ko‘ra yumaloq, tuxumsimon, nashtarsimon,
to‘g‘ri chiziqpi, ninasimon, yuraksimon, doirasimon va boshqa; qirrasining tuzilishiga ko‘ra tekis
qirrali, tishli, kungurali; i. 1 mm2 barg yuzasida og‘izchalar soni 40 dan 500 gacha, ba’zan undan
ham ko‘proq bo‘ladi. Og‘izchalar ayniqsa sernam joylarda o‘sadigan o‘simliklar bargi kutikula,
yog‘simon moddalar yoki tuklar bilan qoplangan, barg plastinkasi kichik, ko‘pincha etli; barg
orqali suvning ko‘p bug‘lanishiga imkon bermaydi. Epidermis ostida B. eti (mezofill) joylashgan. B.
eti ko‘pchilik o‘simliklarda ustki epidermis ostida joylashgan 1 — 2 qator hujayralardan iborat
ustunsimon to‘qima va uning ostidagi g‘ovak to‘qimadan tashkil topgan. B. eti hujayralari
(ayniqsa ustunsimon to‘qima) B.ga yashil rang beruvchi xloroplastlarga boy. Xloroplastlar
ishtirokida hujayralarda fotosintez sodir bo‘ladi. B. etidan tomirlar o‘tadi. Ular har xil shaklda
bo‘lib, sistematik ahamiyatga ega. Ikki pallali o‘simliklar B. to‘rsimon yoki patsimon, bir pallalilar
esa parallel yoki yoysimon tomirlangan. Tomirlar lub va yog‘ochlik tolalaridan hamda o‘tkazuvchi
va to‘rsimon naylardan iborat. Tomirlar yaproquchun tayanch sinch vazifasini o‘taydi. O‘tkazuvchi
naylar orqali suv va mineral oziq moddalar iddizdan barg mezofili hujayralariga to‘xtovsiz kelib
turadi. B. hujayralarida sintezlangan mahsulotlar tomirlardagi to‘rsimon naychalar orqali
o‘simlikning boshqa qismlari, ya’ni poya, ildiz, gul, mevalarga yetkazib beriladi. B. yuzasining keng


bo‘lishi uning karbonat angidridni faol qabul qilishi, ko‘p miqdorda suv bug‘latishi va kislorod
ishlab chiqarishiga sabab bo‘ladi. I ga maydondagi yashil o‘simliklar bir kecha-kunduzda 150 –
500 kg karbonat angidridni o‘zlashtirib, 60 – 400 kg kislorod ajratadi va 100 t gacha suv
bug‘latadi. Bu jarayonda B. 75 – 250 kg gacha organik modda hosil qiladi. B.ning yashash
muddati ham turlicha bo‘lib, ayrim o‘simliklar B. Bir necha hafta, boshqalari bir necha yilgacha
(mas, lavr bargi 3 —4 yil, Yevropa archasi bargi 8—10 yil, Shrenka archasi bargi 30 yil) yashaydi. B.
hayoti fotosintez va metabolitik jarayonlarning izchilligi bilan bog‘liq. Bu jarayonlar sekin
kechadigan ninabarglilarning bargi nisbatan uzoq yashaydi. B. cheklangan o‘sish xususiyatiga ega
bo‘lishi bilan boshqa o‘simlik organlaridan farq qiladi. Yaproqning o‘sishi cheklanganligi, biroq B.
bandning o‘sishi to‘xtovsiz davom etaverishi tufayli B. yaprog‘i yorug‘likka o‘girilish xususiyatiga
ega bo‘ladi.O‘ktam Pratov.www.ziyouz.com kutubxonasi 110
OʻzME
. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil
Ko‘proq o‘rganish
Ushbu maqolada 
Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi
 (2000-2005)
maʼlumotlaridan foydalanilgan.
Ushbu maqola 
chaladir
. Siz uni 
boyitib, (https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Barg&a
ction=edit)
 
Vikipediyaga
 yordam berishingiz mumkin. 
Bu andozani 
aniqrogʻiga
 almashtirish kerak.
"
https://uz.wikipedia.org/w/index
.php?title=Barg&oldid=2141054

dan olindi
Adabiyotlar


 
Soʻnggi tahrir 1 yil avval Malikxan tomonidan amalga oshirildi
Vikipediya

Download 55,26 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish