Joba : Gidrostatikaning tiykarǵı teńlemesi

2. Basımdı ólshew ásbapları. Suw hám sınap menen isleytuǵın ásbaplar.
Basım o'lshash ásbapları eki gruppaǵa ajraladi. Olar suyıqlıq hám mexanik ásbaplar bolıp tabıladı.
I. Suyıqlıq ásbapları :
a) pezometrler - ıdıs daǵı basım oǵan jalǵanǵan shıyshe nayshada tekserilip atırǵan suyıqlıqtıń eliriwine qaray anıqlanadı (2.7- súwret). Ídıs daǵı basımdıń úlken yamasa kisikligiga qaray pezometr (shıyshe naycha) de suwdiń júzesi hn biyiklikke kóteriledi. Tekserilip atırǵan A noqat daǵı basım pa ıdıs daǵı erkin júze degi basım menen odaǵı suw ústininiń basımı jıyındısına teń. Pezometr arqalı anıqlanǵanda ol gidrostatikaning tiykarǵı teńlemesi járdeminde tómendegisha anıqlanadı :
(2. 12)
Ol halda pezometrde suyıqlıq erkin júzesiniń bálentligi basım arqalı tómendegisha ańlatpalanadı :
hám ıdıs daǵı shegirma basımǵa tuwrı keletuǵın suyıqlıq ústininiń bálentligin kórsetedi. Bunday ásbaplar 0, 5 ati den joqarı bolmaǵan kisik chegirma basımlardı o'lshashda isletiledi. Rasında da 1 at ga teń bolǵan basım 10 m suw ústindiń bálentligine teń bolǵanı ushun joqarı basımlardı o'lshashda júdá uzın shıyshe nayshalar isletiwge tuwrı kelgen bo'lar edi.
b) Suyıqlıq Ol-simon manometrleri - basım tekserilip atırǵan suyıqlıq menen emes, sınap ústini járdeminde o'lshanadi (2. 8-súwret). Bul halda sınaplı shıyshe naysha ıdısqa Ol-simon naysha arqalı jalǵanadı. Bunda sınaptıń basımı o'lshanayotgan ıdısqa oqib ótiwine Ol- simon nayshadagi qarsılıq tosqınlıq etedi. Ol halda A noqat daǵı basım ıdıs tárepdegi bahalar arqalı tómendegisha anıqlanadı :

1. 3- súwret. Pezometr.

1. 4-súwret. Ol-simon manometr.

Sınaplı nayshadagi bahaları arqalı esa

Bul eki teńlikten p ni tabamız :
(2. 13)
Bunday manometrler de bir nesha atmosferadan artıq basımdı o'lshashga jaramaydı.
v) Differensial manometrler - eki ıdıs daǵı basımlar ayırmashılıǵın o'lshash ushun isletiledi (1. 5- súwret). Basımlardı hám ga teń bolǵan eki ıdıs sınapli Ol-simon naysha arqalı tutastirilgan. Bul halda S noqat daǵı basım birinshi ıdıstan basım arqalı tómendegisha ańlatpalanadı :


1. 5-súwret. Differensial manometr.

1. 6 - súwret. Mikromanometr

Ikkinshi ıdıs daǵı basım arqalı bolsa

Ol halda ıdıslar daǵı basımlar ayırmashılıǵı
(2. 14)
Eki ıdıs daǵı suyıqlıqlar júzesi teń bolǵanda bolsa h2 - h1 = h hám

g) Mikromanometrler - júdá kisik basımlardı o'lshash ushun isletiledi hám suyıqlıq júzesiniń ózgeriwi sezilerli bolıwı ushun suyıqlıq toldırılǵan ıdısqa shıyshe naysha qıya burshak astında jalǵanadı (1. 6 -súwret). Ol halda ıdıs daǵı shegirma basım tómendegisha anıqlanadı: bolǵanı ushun
(2. 16 )
shıyshe nayshaning qıyalıq burshagi  qansha kisik bolsa, basım shunsha anıq o'lshanadi. Kóbinese manometr shıyshe nayshasining qıyalıq burshagini ózgeruvshan etip islenedi. Bul halda mikromanometrlerdiń qollanıw shegarasi kengayadi.
d) vakuummetrler. Dúzilisi tap suyıqlıq Ol-simon manometrlerine uqsas bolıp, ıdıs daǵı siyrekleniw dárejesin anıqlaydı (1. 7-súwret). Gidrostatik basım teńlemesine tiykarınan

ol halda (2. 17)
sınap ústininiń tómenlewi ıdıs daǵı basım hám p_a arqalı tómendegisha ańlatpalanadı :
(2. 18)
II. Mexanik ásbaplar (úlken basımlardı o'lshash ushun isletiledi hám bunıń ushun túrli mexanik sistemalardan paydalanıladı):