Jámiyettiń barlıq ekonomikalıq hám sociallıq xızmetlerin úyreniw hám alıp barıwda fundamental mashqalalarǵa dus kelemiz

Taza eksport (Xn) = Eksport(Ex) – Import(Im)
Solay yetip JIÓ di qárejetler arqalı yesaplaw tiykarınan joqarıda kórsetip ótilgen 4 topar qárejetler arqalı alıp barıladı. JIÓ qárejetler boyınsha tómendegi formula menen anıqlanadı.
JIÓ = S + Ig + G + Xp.
JIÓ di óndiristiń barlıq dáramatları jıyındısı kórinisinde anıqlawda tiykarınan tómendegi kórsetkishlerden paydalanıladı:
Birinshiden, tutınılǵan kapital kólemi (TKK) yamasa amortizaciya, yaǵnıy hárekettegi jıldaǵı JIÓ di óndiris processinde tutınılǵan investiciya tovarların satıp alıwǵa mólsherlengen ajratpalardan ibarat.
Ekinshiden, bizneske iyri salıqlar (T) bul ónimniń bahasın kóteriwshi óndiris qárejetleri sanaladı. olar satıwdan alınatuǵın salıq, akcizler, múlk salıqları, licenziya tólewleri hám bajıxana bajıları.
Úshinshiden, jallanba jumısshılardıń miyet haqıları (W)-jeke menshikli hám mámleketlik kompaniyalardıń miynet haqıların tólewge jumsalǵan ulıwma qárejetleri (miynet haqı hám bir qatar qosımshalar; sociallıq qamsızlandırıwlar, pensiya, bándlik hám basqa sociallıq fondlarǵa ajıratpalar hámde tólemler).
Tórtinshiden, arenda haqı (R)-bul ekonomikanı múlk resursları menen támiyinlewshi úy xojalıqlarınıń dáramatları. Máselen, arendaǵa berilgan turarjaylar, binalar, áspap-úskeneler, jer hám basqalardan alınatuǵın dáramatlar.
Besinshiden, procentlik stavkaları yamasa procentli dáramatlar (I)-pul kapitalın jetkerip beriwshilerge jeke biznes dáramatlarınan pul tólemler.
Altınshıdan, múlkten keletuǵın dáramat yamasa payda (R)-múlk iyeleriniń dáramatları (P₁) hám korporaciyalardıń alǵan paydaları (P₂). óz náwbetinde korporaciyalardıń paydaları tómendegilerge bólinedi:
a) korporaciyalardıń alǵan paydasına salıq yamasa payda salıǵı;
b) akcionerler arasında bólinetuǵın dividentler;
v) bólistirilmegen payda.