Jizzax politexnika instituti «qurilish materiallari va konstruksiyalari»

      Eskirgan sement va asfaltbetonlarni qayta ishlash 
 
Maydalangan beton asosidagi to‘ldiruvchilar. Bino va inshootlarni buzish, 
shuningdek,  yig‘ma  temirbeton  koroxonalarida  konditsionlanmagan  (yaroqsiz) 
mahsulotlarning  to‘planib  qolishi  natijasida  katta  miqdorda  betonli  uyumlar  hosil 

---

bo‘ladi.  Ushbu  yaroqsiz  materiallar  qayta  ishlanib,  ulardan  beton  uchun 
to‘ldiruvchilar tayyorlanadi va po‘lat armaturalar chiqarib olinadi. 
Konditsionlanmagan  beton  va  temirbetonlarni  dastlabki  maydalash  turli  hil 
maydalagichlar  (jag‘li,  konusli  va  x.  k)  va  navlavchi  uskunalar  orqali  bajariladi. 
Uzunligi  12  m  gacha  bo‘lgan  temirbeton  konstruksiyalar  gidravlik  presslarda 
sindiriladi. 
Betondagi  armaturalar  magnitli  seperatorlar  orqali  chiqarib  olinadi.  So‘ngra 
beton  bo‘laklari  ikkilamchi  chaqiq  tosh  olish  uchun  jag‘li  maydalagichga 
yuboriladi. 
Beton  siniqlaridan  olinadigan  to‘ldiruvchilar  asosan  yo‘l  qoplamalarining 
asosiga  tekislovchi  qatlam  sifatida  ishlatiladi.  Ikkilamchi  to‘ldiruvchilarning 
fraksiyasi  o‘lchamlari  kichraysa  (2,5...10  mm),  bir  hil  sharoitda  ular  asosidagi 
betonlarning mustahkamligi ham sezilarli kamayadi. 
Ikkilamchi  to‘ldiruvchilarni  ishlatish  betonning  deformatsiyalanishini 
oshiradi. 
Betonning 
elastiklik 
moduli 
tabiiy 
to‘ldiruvchilar  asosidagi 
betonlarnikiga  nisbatan  10...18  %  gacha  kam  bo‘ladi.  Bunday  to‘ldiruvchilardan 
olinadigan betonlarning mustahkamlik va deformativ xossalarini yaxshilash uchun 
beton qorishmaga plastiklovchi qo‘shilmalar qo‘shish yoki yuqori markali sement 
ishlatish talab qilinadi. 
Beton  chiqindilaridan  olinadigan  yirik  to‘ldiruvchilar  tabiiy  kvars  qumlari 
bilan birgalikda qo‘llanilganda yaxshi samaraga erishiladi. Maydalangan betondan 
olinadigan  qumlarning  suv  shimuvchanligi  yuqori  bo‘ladi,  bu  esa  beton 
sovuqbardoshligining kamayishiga olib keladi. 
Maydalangan  beton  asosidagi  to‘ldiruvchilarning  sifatini  oshirish  uchun 
to‘ldiruvchi donalarini  faollashtirish lozim.  Ya’ni,  g‘ovakli donalarni  qo‘shimcha 
maydalash,  sement  toshi  qodiqlarini  chiqarib  yuborish,  fraksiya  tarkibini  boyitish 
va x. k. Natijada to‘ldiruvchilarning texnik tavsiflari yaxshilanadi.