Jizzax politexnika instituti «qurilish materiallari va konstruksiyalari»

7.1-rasm. Shahar xo‘jaligi chiqindilarining uyumlarda yig‘ilishi. 
 
Hosil  bo‘ladigan  qurilish  chiqindilari  og‘ir  va  yengil  beton  va  temirbeton, 
issiq  saqlovchi  materiallar,  sopol  siniqlari,  gipsbeton,  yog‘och,  karton, 
asbestotsement,  rezina,  polimerli  materiallar,  qorishmalar,  bitum,  asfalt  va  x.  k 
ikkilamchi materiallardan iborat bo‘ladi. 
Makulatura turli hil karton va qog‘ozli idishlar (karton qutilar, qog‘oz qoplar 
va sh.k.), sanoat va bosmoxona qog‘ozlari, shuningdek, ushbu yo‘nalishdagi ishlab 
chiqarish tarmoqlarining chiqindisifat qog‘ozlari asosida yig‘iladi. 
Polimer  materiallar  asosidagi  chiqindilar  shartli  ravishda  uch  guruhga 
bo‘linadi:  texnologik,  ishlab  chiqarish  talabidan  chiqarilgan  va  umumiy 
ishlatilishga yaroqsiz plastmassalar; 
Texnologik  chiqindilar  polimerlarni  sintez  qilish  va  plastmassalarni  qayta 
ishlashda hosil bo‘ladi. 
Ishlab chiqarish talabidan chiqarilgan chiqindisifat plastmassalar ishlatilishga 
yaroqsiz  bo‘lib  qolgan  polimerli  materiallar  asosida  to‘planadi.  Bu  guruhga 

---

yedirilgan  shinalar,  rezinotexnik  buyumlar,  ishlatilgan  mashina  va  mexanizm 
detallari,  ishlatilishga  yaroqsiz  plastmassa  konstruksiyalar,  quvurlar,  qishloq 
xo‘jalik plyonka chiqindilari va sh. k.lar kiradi. Ushbu chiqindilarning katta qismi 
ikkilamchi polimerli xom ashyo sifatida ishlatilishi mumkin. 
Umumiy  ishlatishga  yaroqsiz  plastmassa  mahsulotlarga  uy-joy  sharoitida 
ishlatilgan  buyumlar  (plastmassa  idishlar,  polbop  linoleumlar,  sintetik  gilamlar, 
polimer  plitkalar,  san-texnika  buyumlari,  devorbop  va  pardozbop  qoplama 
plastiklar va x. k.), oziq-ovqat mahsulotlari idishlari, radio-elektronika chiqindilari 
va  x.  k.lar  kiradi.  Ushbu  chiqindilar  umumiy  plastmassa  chiqindilarining  qariyib 
50 % ni tashkil qiladi va ular asosan shahar chiqindi uyumlarida to‘planib qoladi. 
Shisha  chiqindilari  siniq  idishlar,  eshik  va  deraza  hamda  boshqa  qurilish 
oynasi siniqlari shaklida hosil bo‘ladi. 
Uyumlarda  yig‘ilib  qolgan  turli  hil  shahar  chiqindilarini  kompleks  qayta 
ishlash orqali ulardan turli hil fraksiyadagi to‘ldiruvchilar, texnogen xom ashyolar, 
alternativ yoqilg‘ilar, faol qo‘shilmasifat kukunlar va mineral moddalar va sh.k. lar 
olinadi.  Chiqindilarni  alternativ  yoqilg‘iga  aylantirish  sxemasi  7.2-rasmda 
keltirilgan 
 
 
 
 
 
 
 
         1                                             2                                      
3