Jismoniy tarbiya va sport nazariyasi va metodologiyasi

Laboratoriya eksperimentida
shugullanuvchilar kundalik hayotiy sharoitda amaliyotida kam 
uchraydigan holatda tajriba o’tkazadi. Masalan, jismoniy tayyorgarligi teng ikki guruh olinib, 
ulardan birining mashguloti laboratoriyada, ikkinchi-siniki esa oddiy tabiiy sharoitda olib boriladi. 
Bu tajribaning qulayligi tajribaning laboratoriya sharoitida yangitdan takrorlay olish mumkin 
ekanligidadir. Usuliyatni salbiy tomoni tajriba o’tkazuvchining tajribada aynan ishti-roki bo’lib, 
ob’ektiv bo’lmagan yakuniy xulosalarga ham olib kelishi mumkin.
2.Matematik xisoblash ilmiy tadqiqot metodikasidan foydalaniladi haqida ma'lumotlarga ega 
qilish. 

---

84 
Keyingi yillarda biologiya va pedagogika fanlarida tadqiqotning matematik hisoblsh 
usuliyatlaridan keng foydala-nilmoqda. 
Hamma voqealarning, atrofimizni o’rab olgan har qanday jarayonlarning ikki tomoni 
–
sifat va 
miqdor tomoni bo’ladi. Ma’lumki, matematika voqelarning abstrakt shakldagi miqdor tomonini 
o’rganadi. Shuning uchun ham matematik usuliyatlardan foydalanishdan voz kechish tadqiqotchini 
masalaning faqatgina bir tomonini 
–
sifat tomoninigina o’rganishga, uni to’la o’rgana olmaslika 
mahkum etadi. Bunday yarim-yorti yondashish tadqiq etiladigan 
muammoni aniqlab tadqiqotni boshlanish etapida yo’l qo’yilishi mumkin xolos. Ilmiy 
tadqiqot hali aniqlnmagan taqdirdagina mumkin, lekin olib borishda voqealarning barcha 
tomonlarini, jumladan miqdor tomonla-rini ham tadqiq etish muammosi turadi. 
«Fan matematikadan foydalanishga muyassar bo’lgandagina takomiliga etadi»- degan edi 
Polp Lafarg. Shunga ko’ra jismoniy tarbiya nazariyasining tadqotlarida keyinga yillarda matematika 
fanlaridan foydalanilmoqda, lekin hozirgi paytda asosan matematik statistika ilmiy tadqiqot 
jarayoniga muhim ahamiyat kasb etmoqda. 
Matematik statistikadan biologiya masalalarini hal etishda o’ziga xos ravishda qo’llanilib 
bometriya yoki variatsion statistika orqali amalga oshiriladi.
Tadqiqot natijasida olingan materiallar tadqiqotning son va miqdor jihatlarini 
mujassamlashtiradi. Raqamlar, ko’rsatkichlarni aniqligi tadqiqotchiga matematik jihatdan to’gri va 
aniq fikrlar, mulohazalar chiqarishga, tadqiqot jarayoni bo’yicha taqqoslash, umumlashtirish, aniq 
xulosalar chiqarishga yordam beradi.
Agarda suzuvchilar yoxud basketbolchilarning eksperimental va kontrol guruhlarni yigib 
ularni kuch talab qiladigan mashqlar bilan shugllanish mashgulotlarining samaradorligi tadqiq 
qilinsa, shugullanuvchilarning jinsi, yoshi, sport maho-rati darajasiga qarab nazariy fikrlarni 
amaldagi holati haqida aniq ma’lumotlar tayyorlash mumkin. Shuning uchun matematika fanining 
matematik statistikasi jismoniy tarbiya nazariyasi va usuliyati hamda qator sport fanlarining 
nazariyasi va usuliyatida ilmiy amaliy masalalarni ijobiy hal qilish, o’quv tarbiya va sport 
trenirovkasi jarayoni takomil-lashtirishda muhim ahamiyat kasb etmoqda.
Ilmiy tadqiqot usuliyatlari doimiy bo’lmay ular o’z
o’rinlarini yangi va progressiv tadqiqot 
uslubiyatlariga bo’shatib beradi. Barcha fanlar qatori jismoniy tarbiya fanining rivoji ko’p jihatdan 
ilmiy tadqiqot usuliyatla-rining rivojlanganligi natijalariga bogliqdir.