Jismoniy tarbiya va sport nazariyasi va metodologiyasi

Vosita va uslublar tarkibidagi o’zgarishlar. 
Umumiy va maxsus tayyorgarlikning 
nisbati
.
Ikkinchi bosqichda tayyorgar-likning turli vositalarini qo’llashning o’rni va xarakteri 
quyidagi qonuniyatlar bilan belgilanadi. 
Birinchidan, maxsus mashg’ulot omili qanchalik tez - tez va kuchli (albatta, ma’lum 
fiziologik me’yorlarda) ta’sir ko’rsatsa, mashq bilan chiniqqanlik rivojining darajasi ham 
shunchalik yuqori bo’ladi. 
Ikkinchidan, mashq bildan chiniqqanlik o’sib borgan sari, uning turli xarakterdagi 
mashqlardan foydlanishga o’tish darajasi, aftidan, kamayib ketadi va bu o’tish ko’proq 
tanlana-digan bo’la boradi. 
Uchinchidan, salbiy ta’sir ko’rsatuvchi hodisalar bo’lmasa, shartli refleks aloqalarining 
har qanday tizimi tez va engil o’rnatiladigan bo’ladi; mazkur tizimni tashkil etish qanchalik 
murakkab va nozik bo’lsa, uning noadekvativ ta’sirlarga boshlang’ich chidamliligi shunchalik 
kam bo’ladi. 

---

118
Ikkinchi bosqichda bu qonuniyatlardan maxsus mashq bilan chiniqqanlik tez yuksalishini 
ta’minlash va sport formasining komponentlari o’rtasida o’zaro nozik aloqalarni yo’lga 
qo’yish uchun foydalniladi. Bu avvalo tanlangan musobaqa mashqlaridan va ularga juda yaqin 
bo’lgan maxsus - tayyorlov mashqlaridan ancha kengroq foydalanishda o’z ifodasini topadi. 
Tayyorlov davri tugallana borgan sayin ular tobora ko’proq o’rin oladi va mashg’u-lotning 
boshqa vositalarini qo’llashga yanada kuchliroq ta’sir ko’rsatadi. 
Ikkinchi bosqichda ma’lum maxsus - tayyorlov mashqlari muso-baqa mashqlari bilan 
«yaqinlashgandek» bo’ladi. 
Bu «yaqinlashish» ikki asosiy yo’ldan boradi. Xususiy harakatlarni yoki musobaqa 
mashqlarining ayrim funktsional xususiyatlarini o’z ichiga olgan mashqlardan asta - sekin 
sport musobaqalaridagi yaxlit faoliyatga o’tish yo’lidan (masalan, gimnastika kombinatsiyalar 
elementlaridan birikmalarga, keyin esa kombinatsiyalarning o’ziga o’tish; tanlangan masofa 
bo’laklarini qayta - qayta yugurib o’tishdan butun masofani yaxlit yugurib o’tish-ga);