Jismoniy tarbiya

Ishlab  chiqarish gimnastikasi
1.
 
Ishlab 
chiqarish  gimnastikasining  asosiy 
vazifasi 
charchoqni  chiqarish  hisobiga  ishchanlik  qobiliyatini  oshirish,  kuch- 
quvvatni tiklash jarayonlarini jadallashtirish.
2. 
Ish 
kuni 
tugashi 
bilanoq 
tiklanish 
jarayonlarini 
jadallashtiruvchi,  mehnat faoliyatini tugatgandan keyingi tiklanish.
3. 
Odam  organizmining  mehnat  jarayonidagi 
nom aqbul 
omillarga qarshilik ko'rsatishi (profilaktikasi).
4.  Jismoniy  va ruhiy  k o ‘nikma,  qobiliyatlarini  m a’lum  darajada 
saqlashga yoki o ‘stirishga qaratilgan kasbiy am aliy tayyorgarlik.
Agar  ishchilarning  faoliyatida  jism oniy  yuksalish  sezilarii 
darajada  katta  bo‘lsa,  ish  kunidan  keyingi  tiklash  tadbirlariga 
kiritiladigan  gimnastik  mashqlar  to ‘plami  m ushaklarni  bo‘shashtirishga 
yo‘naltirilishi  kerak.  Bu  mashqlar  tez  v a  to ‘la  dam   olishga. 
charchoqning tiklanishiga imkon beradi.
Agar  mehnat  katta  jismoniy  yuklanishni  talab  qilmasa,  unda 
jismoniy  mashqlar  katta mushaklar guruhini  nafas  olish  va  qon aylanish 
tarmog‘i 
faoliyatini 
faollashtirishga  qaratiladi. 
Ishlab 
chiqarish 
gimnastikasining  shakli  va  mazmunini  tanlashda  m ehnatning  aqliy

---

yuksalishi  ham   hisobga  olinadi,  bu   oliy  asab  faoliyatini  va  ruhiy 
jarayonlarni  ishga kirishish pog‘onasini ifodalaydi.
Bu  vazifani  hal  qilishda  jismoniy  m ashg‘ulotlarni  nomiga 
o 'tkazish  ham   foyda  keltiradi.  U ni  jonli,  ko‘tarinki  ruhda  o‘tkazilsa, 
natija  ju d a  yaxshi  b o ‘ladi.  Jism oniy  mashg'ulotlarda  boshqa  m a’lum 
usullardan suv bilan  davolash,  m usiqa jo ‘r bo‘lishidan foydalanish katta 
natija  beradi.  Ishlab  chiqarish  gimnastikasi  mashqlarining  shakl  va 
m azm unini tuzishda ishchi-xizm atchining ish paytidagi gavda  vaziyatini 
k o ‘proq  to ‘g ‘ri  tutishini  e ’tiborga  olish  kerak.  Ishchi  tik  turib  ishlasa, 
tiklanish  ham da  charchoqning  oldini  olish  mashg‘ulotlarini  o‘tirgan 
holda  bajarish tavsiya  qilinadi.  0 ‘tirib   ishlaydigan  ishchilar  uchun  faol 
dam olish,  m ehnat jarayonida  va ishdan keyin hamda toliqishning oldini 
olish  m ashg‘ulotlari  turgan  holda  bajarilsa  yaxshi  bo‘ladi.  M ajburan 
noqulay  vaziyatda  bajariladigan  ishd an so‘ng  m ashg‘ulotlar  o‘tirib  yoki 
turli  holda  bajariladi.  B unda  m ashqlarni  shunday  tanlash  kerakki,  ular 
ish  holatida  yuklanishda  bo ‘lgan  mushaklarni  iloji  boricha  bo‘shashtirib 
turishi kerak.
Ish  jarayonida  jism oniy  yuklanish  ta ’siri  mushaklarga  bir 
m e’yorda  taqsim lanm aydi.  A yrim   mushaklarga  asosiy  og‘irlik  tushsa, 
boshqalariga  kam roq  va  ayrim lariga  umuman  og‘irlik  tushmaydi. 
Jism oniy tarbiya  m ashqlarini tanlashda bulami  e’tiborga  olish zarur.  Ish 
kuni  davom ida  uzluksiz  jism oniy  yuklanish  jism oniy  harakatga 
sarflanganda  jism oniy  tarbiya  mashqlariga  chuqur  nafas  olish  bilan 
badanni bo'shashtirish m ashqlarini kiritish tavsiya etiladi.
M ehnat  sharoiti  va  uning  tashkil  etilishi  k o ‘pincha  toliqishning 
tasnifi  va  darajasini  belgilab  beradi.  Toliqish  turli  xilda  namoyon 
bo'lishi  mumkin.  D astlab  loqaydlik,  mudroq bosish hollari,  ishni  davom 
ettirishni xohlam aslik b o ‘lsa,  keyinchalik odam hayajonlangan holda  va 
serjahl holda harakat qilishi m um kin.  Shuning uchun tiklanish mashqlari 
ham  turli  xil  boMishi  kerak.  B irinchi  b o ‘lib charchoqning  oldini  olishda 
o ‘rta va yuqori tezlikda  bajariladigan badanni bo ‘shashtiruvchi  mashqlar 
bilan keng am plitudali  harakatli dinam ik mashqlar yordam beradi.
Jism oniy  tarbiya 
mashqlarini  tanlashda  ishlab 
chiqarish 
xususiyatlarini  hisobga  olish  zarur.  Ular  turli  xildagi  ishlab  chiqarish 
gimnastikasi  va  m axsus  m ashqlar  t a ’siriga berilish  mezonlarini belgilab 
beradi.
Ishlab  chiqarish  korxonalari  uchun jismoniy  tarbiya  mashqlari 
ro ‘yxatini 
tuzishda 
shugullanuvchilaming 
jismoniy 
holati 
va

---

rivojlanishiga  ham  e’tibor  berish  kerak,  bunda  jism oniy   m ashqlarni 
shunday  tanlash  kerakki,  ularni  hamma  shug‘ullanuvchilar  ham   bajara 
oladigan bo‘lsinlar.
Ishlab  chiqarish  muassasalarida  jism oniy 
m ashg‘ulotlarni 
rejalashtirishda  shug‘ullanuvchilaming jinsiga  e’tibor  berish  kerak.  Bu 
shak-shubhasiz  m ashg‘ulot  o‘tkazish  uslubini  yanada  to ‘g ‘ri  tanlashga 
yordam  beradi.  Ayollar  uchun  b a’zi  bir  raqs  elem entlari  kiritilgan 
harakatlar maqsadga muvofiqdir.  Erkaklarga esa kuchli,  keskin harakatli 
mashqlarni 
tavsiya 
etish 
afzalroqdir. 
B undan 
tashqari, 
shug‘ullanuvchilarning  yoshlariga  ham  alohida  e’tib o r  berish  tavsiya 
etiladi.  Katta  yoshdagi  odamlarga  nisbatan  yosh  ishchi  xizm atchilarga 
birmuncha  ko‘proq  jism oniy  kuch  sarflanadigan  m ashqlar  tanlanishi 
kerak.