Jismoniy tarbiya

Mehnatni ilmiy asosda tashkil qilishda jism oniy tarbiyaning o‘rni
Mehnatni ilmiy asosda tashkil qilish tizimida jismoniy 
tarbiyaning maqsad va vazifalari
0 ‘zbekiston  mustaqillikka  erishgan  kundan  boshlab  hozirgi 
zamon  iqtisodiyotiga  o ‘tish  davrida  korxona,  zavod  va  tashkilotlarni 
birin-ketin  kompyuter  bilan  jihozlab  kelayotgan  bir  paytda  ishchilar, 
olimlar,  idora  xodimlarida  jismoniy  tarbiya  va  sportga,  uning 
elementlariga  ehtiyoj  o‘sib  boryapti.  Taraqqiy  etgan  mamlakatlar

---

(A Q S h ,  Xitoy,  Yaponiya)  ning  sotsiologlari  to ‘plagan  m a’lumotlarga 
b in o a n   ishlab  chiqarish  gim nastikasi  muntazam  o'tkazilib  turiladigan, 
sp o rt 
inshootlari 
zamonaviy 
asbob-uskunalar 
bilan  jihozlangan 
m u a ssa sa ,  zavod,  korxona,  firm alarda  ishlab  chiqarish  unumdorligi 
b o sh q a   korxona-firmalarga  nisbatan  12-17  %  yuqori,  ishchilarning, 
x odim larning  kasallikka  chalinishi  va  kasallik  varaqasi  1 5 - 2 2   %  ham 
kam .
Mehnatni  ilmiy  asosda  tashkil  etish  MIAT  muntazam  ravishda 
ish lab   chiqarishga  tatbiq  qilinadigan  zamonaviy  fan  yutuqlariga  va 
ilg ‘o r  tajribaga asoslanadi.
Mehnatni  ilmiy  asosda  tashkil  etish  zamonaniy  texnikani  va 
o d am larn i  yagona  ishlab  chiqarish jarayonida  birlashtirishga  imkoniyat 
tu g ‘diradi.
Moddiy  va  m ehnat  resurslaridan  oqilona  foydalanish  ishlab 
c h iq a rish   unumdorligini  doimiy  ravishda  oshirishni  va  shu  vaqtning 
o ‘z id a   ishlab  chiqarilayotgan  mahsulotlarning  tannarxini  tushirishni 
t a ’m inlaydi.
Afsuski,  amalda  ko‘pgina  ishlab  chiqarish  korxonalarida 
jism oniy  tarbiya  tadbirlari  sust  tashkil  qilinadi  va  mehnatkashlarning 
m e h n a t  qilish  va  dam  olish  sharoitlarini  yaxshilash  imkoniyatlari 
kengaytirilm aydi.
MIAT  tarm og‘idagi  jism oniy  tarbiya  ikki  nuqtai  nazarni  o‘z 
ich ig a  oladi:
Birinchidan:  M IAT  tizim idagi  jismoniy  tarbiya  mehnatni  ilmiy 
aso sd a  uyushtirish  jarayonida  odamlarning  har  tomonlama,  y a’ni  ham 
jism o n a n ,  ham  aqliy  rivojlanishiga  qaratilgan  bo ‘ladi.  Yetarli  va kerakli 
tayyorgarlik,  shu  bilan  birga  mehnatga  muntazam  tayyorgarlikni 
saqlash,  ishlab  chiqarish  jam oasida  mehnatkashlarni  tarbiyalash  va 
m eh n at  unumdorligini  oshirish m aqsad  qilib olinadi.
Ikkinchidan:  M IAT  o ‘zining  moddiy-texnika  manbaiga,  nazariy 
dasturiga  ega bo‘lib,  maxsus tibbiy-biologik xizmat  imkoniyatlarini ham 
ishlab  chiqarishni  rivojlantirishga,  uning  barcha  tarm og‘idagi  ishlarni 
yana  ham   yaxshilashga  qaratadi.  Jismoniy  tarbiya  vositalarining  ishlab 
chiqarishga  va  mehnatni  ilmiy asosda  tashkil  qilish shakllariga  umumiy 
ta ’siri  kattadir.  Jismoniy  tarbiya  vositalari  ish jarayonida,  dam  olishda 
oqilona  qo‘llansa,  odam  organizm ini  zo‘r  g ‘ayrat  qilib  ishlashga 
tayyorlaydi,  uning  zo ‘riqishga  chidamliligini  oshirib,  shu  bilan  birga 
ishchanlik  va  mehnat  unum dorligining  tiklanishini  tezlashtiradi,

---

toliqishning  oldini  oladi,  umumiy  ish  qobiliyatini  o ‘stiradi,  ijtimoiy  va 
mehnat faoliyatining o ‘sishiga yordam beradi.
Mehnat  va  dam  olish  sharoitlarining  yaxshi  tashkil  qilinishi 
jismoniy tarbiya vositalarini  ishga solish im konini beradi.
Bunda  jism oniy  tarbiya  vositalari  odam ga  ikki  xil  gim nastika 
mashg‘ulotlari orqali ta ’sir ko‘rsatadi.
Birinchisi  -   shiddatli,  tez,  asosan  ishlab  chiqarish  gimnastikasi 
vositalari  tufayli,  yuqori  darajali  ish  unum dorligini  kun  b o ‘yi  saqlab 
qolish, toliqishni yengish omilidir.
Ikkinchisi  -   odam  organizmiga  tiklanish  davomida  paydo 
boMadigan jismoniy va ruhiy kuchlarning rivojlanishi  va takomillashishi 
bo‘lib,  u  sarf  qilingan  kuchni  faol  dam   olish  orqali  tiklaydi  va 
mashg'ulotlarni  odam  organizmiga  jism oniy  tarbiya  vositalari  orqali 
ta ’sir qilishini ta ’minlaydi.
Ushbu  yo‘nalishning  amalga  oshirilishi  psixik-asab  qisqarishin; 
o‘z ichiga oladi,  boshlangan harakatlarning  davom  etishini,  uning sonim 
oshirib,  ayrim  mehnat  turlariga  sarflanadigan  kuchni  tejab  borishn: 
nazarda tutadi.
Shunday  qilib, jism oniy  tarbiya  odam ning  ish jarayonida  to ‘g ‘ri 
fikr  yuritishini,  harakatlarini  ongli  ravishda  boshqarishini  ta ’minlaydi. 
Jismoniy  mashqlar  bir  m e’yorda  bajarilganda  odam ning  harakat 
faoliyatiga sarflanadigan kuch-quvvatini tejaydi.