Jismoniy tarbiya fani bo'yicha o'quv tarbiya jarayonini rejalashtirish texnologiyasining asoslari

Oliy o ‘quv muassasalarida kasbiy-amaliy jismoniy tayyorgarlik

(KAJT)ni tashkil qilish shakllari
Hamma oliy o ‘quv muassasalarida qabul qilingan jismoniy
tarbiya shakllari ichida KAJT vazifalarini qoMlash afzal hisoblanadi.
Jismoniy tarbiya darslarida KAJT. BoMajak
mutaxassislarning jismoniy tayyorgarligi jismoniy tarbiya darslarida
am alga oshiriladi. Dasturda asosan bu darslar to ‘rt guruhga bo‘lib
o'tilad i: asosiy, tayyorlov, maxsus tibbiy va sport guruhlari.
Oliygohlarning dasturiga yengil atletika, gimnastika, suzish, sayyohlik,
sport o ‘yinlari, otish b o ‘yicha nazariy va amaliy b o ‘limlar kiritilgan.
Talaba amaliy darslar jarayonida KAJT vazifalari jismoniy tarbiya va
sport turlarining qaysi amaliy qismlari bilan hal qilinishini bilishi kerak.
U hamma mashqlarni sinab ko‘rishi lozim.
Gimnastika darslari talabalarning harakat koordinatsiyasi,
q o ‘llarning chaqqonligi, bel, qorin, tana mushakllarining statik
chidamliligi, diqqat, emotsional turg‘unlik, tez fikr yuritish, mardlik
kabiusifatlarniutarbiyalashuuchunuqo‘llaniladi. Qo’lar epchilligi va koordinatsiyasi sport jihozlari; o ‘rtacha va kichik koptokchalar yordamida erkin mashqlar bajarish bilan rivojlantiriladi. Statik chidamlilik, kuch, statik va dinamik mashqlar bajarish yordamida
rivojlantiriladi. Maxsus kuchni tarbiyalash uchun trenajyorlarida mashq
bajarish maqsadga muvofiq bo‘ladi,
Emotsional turg‘unlik, mardlikni shakllantirish uchun yugurib
kelib, tayangan holda “yog‘och ot”dan sakrash, pastlikka va balandlikka
sakrash, “brusya”, “xalqalar” va yakka cho‘pdan sakrab tushish, batutda
sakrash mashqlaridan foydalaniladi.
Yengil atletika darslarida b o ‘lajak mutaxassislarning ruhiy va
jism oniy sifatlari shakllantiriladi. Buning uchun quyidagi vositalardan
foydalaniladi: yilning issiq va sovuq paytlarida o‘yingoh y o ‘laklarida va
joylarda uzoq to'xtamasdan yugurishga erishish, (yurak urishi, qon
aylanishi, nafas olish, issiqlik almashinuvi rivojlanib, tabiat omillariga
bardosh beradigan bo‘ladi), qisqa masofaga yugurish, estafetada
yugurish (tezkorlik reaksiyasi, qisqa muddat ichida o ‘ylash, tez filer
yuritish, emotsional turg‘unliklar rivojlanadi), balandlikka va pastlikka
sakrash (dovyuraklikni tarbiyalaydi) va yengil atletikaning boshqa
asosiy tayyorgarlik mashqlaridan foydalaniladi.
Suzish darslarida yurak-qon, nafas olish. issiqlik almashinuvi
faoliyati yaxshilanadi, umumiy chidamlilik shakllanadi. 30 daqiqagacha
suzish, 50 - 100 mga qayta-qayta suzish, uzoqqa va chuqurlikka
sho‘ng‘ish, 3 - 5metrlik tramplindan turli usulda sakrash chaqqonlik va
dovyuraklikni tarbiyalaydi.
Sayyohlik maxsus jismoniy tayyorgarlikni talab qiladigan
mashg‘ulot hisoblanadi: yuk bilan uzoq yurish va yugurish, gorizontal
va vertikal arqonga tirmashib chiqish, maxsus to ‘siqlardan oshib o ‘tish
lozim bo‘ladi.
Sport o ‘yinlari. Asab va yurak-qon tomir, mushak
tarmoqlarining mustahkamshiga ko'maklashadi, k o ‘rish va eshitish
analizatorlarining ishi yaxshilanadi, umumiy chidamlilik, chaqqonlik,
harakat koordinatsiyasi, chakqonlik, reaksiya tezligi, diqqatni
taqsimlash, tez fikr yuritish, emotsional turg‘unlik kabi sifatlarni ham
shakllantiradi.
Merganlik, Otish bo‘yicha darslarda b o ‘lajak mutaxassislar
uchun kerak bo‘lgan ruhiy va jismoniy sifatlar: k o ‘z bilan chamalash,
diqqat, emotsional turg‘unlik, sabr-toqat tarbiyalanadi.
Amaliy darslarda KAJT maqsadida maxsus to ‘siqlardan oshib
o‘tish jismoniy mashqlardan tuzilgan doiraviy mashg'ulotlar,
trenajyorlarda maxsus tayyorgarlik vaqtida keng q o ‘llaniladi. KAJT
bo‘yicha o ‘quv qo‘llanma har bir o‘quv bo‘limi mutaxassisligi,
sog‘liqning holati, talabalarning jinsi, umumiy jismoniy tayyorgarligini
hisobga olib tarbiyalaydi. KAJT bo‘yicha mashqlar hamma
mashg‘u!otlar tarkibiga kiritiladi.