Jismoniy madaniyat nazaryasi va uslubiyoti kafedrasi



Download 5,15 Mb.
Pdf ko'rish
bet39/112
Sana31.12.2021
Hajmi5,15 Mb.
#276114
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   ...   112
Bog'liq
gimnastika va uni oqitish metodikasi

Abu Ali ibn Sino 
(980-1037 yillar) 


haqidagi ta’limot bayon  qilinadi.  Keyin  odam  tanasining  «oddiy»  a’zolari– suyak,  tog’ay, 
asab,  arteriya,  vena,  pay,  mo’shaklar  haqida  qisqa  anatomik  ocherk  keltiriladi. 
Kasalliklarning kelib chiqish sabablari, ko’rinishlari, turkumlari hamda ularni davolashning 
umumiy  usullari  keltiriladi.  Ovqatlanish,  hayot  tarzi  va  hayotning  hamma  bosqichlarida 
sog’liqni saqlash haqidagi ta’limot batafsil bayon qilinadi. 
Ikkinchi  kitob-  o’sha  davr  tabobatida  qo’llanilgan  dori-darmonlar  haqida  zaruriy 
ma’lumotlar  bayon  qilingan  mukammal  majmuadir.  Unda  o’simlik,  hayvon  va 
ma’danlardan  olinadigan  800  dan  ortiq  dori-darmon  ta’rifi,  ularning  davolik  xususiyatlari 
va  qo’llanish  usullari  bayon  qilingan.  Muallif  O’rta  Osiyo  va  Yaqin  Sharq  hamda  O’rta 
Sharq  mamlakatlaridan  chiqadigan  –  dori-darmonlardan  tashqari  Hindiston,  Xitoy, 
Yunoniston,  Afrika,  O’rta  yer  dengizi  orollari  va  boshqa  joylardan  keltiriladigan  ko’plab 
dorivor moddalarni ham ko’rsatib o’tadi. 
Uchinchi  kitob  –  Inson  tanasining  boshidan  tovonigacha  bo’lgan  a’zolarida  yuz 
beradigan «Xususiy» yoki «Mahalliy» kasalliklar haqida ma’lumot beradi. Ya’ni, bu kitob 
xususiy patologiya va terapiyaga bag’ishlangan. Unda bosh, miya, ko’z, kuloq, burun, ogiz 
bo’shlig’i,  til,  tish,  milk,  lab,  tomoq,  o’pka,  yurak,  qizilo’ngach,  oshqozon  kasalliklari, 
so’ngra  jigar,  o’t  pufagi,  ichak,  buyrak,  qovuq,  jinsiy  a’zolar  kasalliklari  haqidagi 
ma’lumotlar keltirilgan. 
To’rtinchi kitob – inson a’zolarining birortasi xos bo’lmagan «umumiy» kasalliklarga 
bag’ishlangan.  Masalan,  turli  isitmalar  (buhronlar),  shishlar,  toshmalar,  yara-chaqalar, 
kuyish, suyak sinishi va chiqishi, turli jarohatlar kiritilgan. Shuningdek, mazkur asarda o’ta 
yuqumli  kasalliklar:  chechak,  qizamiq,  moxov,  vabo  va  quturish  haqid a  so’z  boradi. 
Toksikologiyaning ham asosiy masalalari bayon qilinadi. Kitobning maxsus bo’limi inson 
husni  va  chiroyini  saqlashga  va  pardoz-andoz  vositalariga  bag’ishlangan  sochni 
to’kilishdan  saqlaydigan,  haddan  tashqari  semirib  ketish  yoki  ozib  ketishning  oldini 
oladigan vositalar haqida so’z yuritilgan. 
Beshinchi  kitob  -  farmakopiya  bo’lib,  unda  murakkab  tartibli  dori  –  darmonlarni 
tayyorlash  va  ulardan  foydalanish  usullari  bayon  qilingan.  Kitobning  1 -qismida  turli 
taryoklar  (ziddi  –  zaharlar),  ma’junlar,  xabdori,  kulchadori,  elaki  dori,  sharbatlar, 
qaynatma, sharob, malham va boshqalar tavsifi berilsa, 2- qismida muayyan a’zolar – bosh, 
ko’z,  kulok,  tish,  tomoq,  ko’krak  qafasi  va  qorin  bo’shlig’i  a’zolari,  bo’g’imlar  va  teri 
kasalliklarini davolash uchun ishlatiladigan dori darmonlar keltiriladi. 
Xulosa  qilib  aytganda,  Abu  Ali  ibn  Sinoning  eng  mashhur  va  ulug’vor  kitoblaridan 
biri  «Kitob  al  –qonun  fit-tib»  hisoblanadi.  Bu  asar  o’z  zamonasidagi  tabobat  ilmlarining 
mufassal qomusi sifatida inson sog’lig’i  va kasalliklarga oid bo’lgan barcha muammolarni 
mantiqi tartibda to’la mujassam etgan. Buyuk olimning qilgan xizmatlarini, jahonning ilm 
ahli e’zozlaydi. 
Buyuk  bobokalonimiz  Abu  Ali  Ibn  Sino  sharafiga  mashhur  shved  tabiatshunosi  Karl 
Linney  (1707-1778)  tropik  mamlakatlarda  dengiz  suvida  ham  o’suvchi  va  doimo  yashil 
holda  qoladigan  daraxt  nomini  Avitsenna  deb  atagan.  Shuningdek,  1956  yil  yurtimizda 
topilgan yangi mineral ham ulug’ ajdodimiz sharafiga Avitsennit deb nomlangan. 

Download 5,15 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   ...   112




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish