|
Жисмоний тайёргарлик
Ёш футболчиларнинг тайёрлаш амалиётида жисмоний сифатни қуйидагиларга ажратиш мумкин: чаққонлик, тезкорлик-куч, тезкорлик, чидамлилик ва эгулувчанлик. Режалаштиришни ёшини ўзига хос хусусиятларига боғлиқ холда керакли даражага ғғғғғғғғғғғғғғ уларни кучайтириш мақсадида у ёки бу сифатни тарбиялашга акцент қилинади.
Кичик мактаб ёшидаги болаларда ривожланишига таъсир этишига йўналтирилганлиги энг авволо шундай сифатни худди чаққонлик, эгулувчанлик, тезкорлик, тезкорлик-кучларини, ривожлантиришга ёрдам беради; ўсмирлик ёшида эса юқорида қайд этилган сифатлардан ташқари, куч ва чидамлиликни тарбиялайди. Ўсмирни организми тикланиши учун унга етарли даражада танаффус берилган шароитда жисмоний юкламани бир мунча оширишга имконият беради.
Ўспиринлик ёш даврида жисмоний сифатни тарбиялаш методикаси имконияти кўпроқ катта ёшдаги юқори малакали спортчиларнинг методикасига яқинроқ бўлади. Бироқ ёшларни фунқционал имконияти тахминан катталарни имкониятларини 70-80% ташкил этади. Шунинг учун кучли ва чидамлиликни ривожлантиришга йўналтирилган машғулот, доимий равишда назорат асосида бўлиши керак.
Тезкорликни тарбиялаш
Футболчини тезкорлиги-бу уни қисқа вақт ичида минимал бўлишини тўп билан ва тўпсиз харакатлантирувчи харакатни бажариш қобилиятидир. Ўйинда ўйинчини тезкорлик қобилиятини, майдонда харакатланиши тезлиги, тезроқ фикрлаши ва тўп билан тез ишлаши билан аниқланади.
Бошланғич тайёргарлик ва бошланғич спорт ихтиссослиги босқичида тезкорлик чаққонлик билан чамбарчас боғликда тарбияланади, бу эса харакатланиш техникасини мақсадга мувофиқ мувоффақиятли эгаллаши учун зарур бўлган асосини яратади. 8-12 ёшда ёшлик диопозони югуришни максимал тезлигини кўпроқ ошириш тиббиёт равишда харакат тезлигини ошиши билан боғлиқ бўлади, 12-14 ёшда эса тезкорлик мушак кучини ва тезкорлик-кучланиши туфайли энг асосийси сифатида ошади.
Шунинг учун тезкорликни тарбиялашда катта мушак кучланишини ёки зўриқишини талаб қилмайдиган характ чассиотасини ва югуриш меъёрини максимал оширишга харакат қилиш керак. Бунда кўпроқ тиббий харакатга имконият бериш керак. Бу ерда спорт ва харакатли ўйинлар, машқлар, ўйин шаклиди ва мусобақа шаклида бажариладиганлари ёрдам бериши мумкин.
Футболчини харакатланиш техлиги у қачонки у бир неча марта тезкорликка ва етарли ллрлплг билса, стартдан кейин тез югуриб кела олса, лнангшд тезликни ошира олса, битта харакатда бошқасига тезда ўта олишига боғлиқ бўлади.
Футболчини старт олиши оддийсида қандай бўлса, худди шундай мураккаб ўйин вазиятига хам тўғри келади. Оддий вазиятдаги старт хаммадан кўра тез-тез “в стенка” ёки “жонли девор” қўйилганда, рақибдан тўпни юқоридан ёки пастдан ушлаб қолишда, тўпни шериги ташлаб бергандан кейин дарвозага зарбалар берганда, жаримадан ёки эркин зарба беришда бажарилади. Оддий вазиятда етарлиларни қайта ишлаш учун “ оёқни” портловчи кучини оширишга ёрдам берадиган машқ қўлланилади: қисқа бўлакчада тез рвенооео ва бир, икки оёқда депсиниб сакраш.
Мураккаб вазиятдаги старт оддий вазиятдаги стартдан шу билан фарқ қиладики, яъни футболчи бир нечта вазифани хал этгандан кейин харакатни бошлайди. Футболчи уни бажаришга оддий вазиятдаги стартга нисбатан бир неча марта кўп вақт сарф қилади. Масалан, уларни ўйин вазиятини бахолашдан кейин хужумини якунлаш учун ярим химоячини бўш жойга силтаниб чиқишидир.
Ўйин шароитида техник усулларнинг бажариш тезлиги нафақат футболчини харакатланиш тезлигига, бироқ ва шароитни тезда бахолаш қабилятига ва қарорни қабул қилишга боғлиқ бўлади. Шуни қайд этиш лозимки, тўп билан тезкорлик билан ишлаш, футболчини жисмоний сифатини ривожланиш даражасидан, худди шундай уни фикрлаш тезлигига ва битта харакатдан бошқасига тезда санашига ёки хисоблашига боғлиқ бўлади.
Ўргатишни бошланғич босқичида ва мутахассислигини тезкорликни тарбиялашни асосий воситаси футболдаги, енгил атлетика, харакатли ва спорт ўйинлари мақлари хисобланади.
Спорт такомиллаштириш босқичида эса бир мунча воситасини диапозони, тезкорликни ривожлантиришга йўналтирилган ва тезкорлик имкониятлари кенгайиб боради. Улар футболчиларнинг ўйин фаолиятига максимал яқинроқ бўлган, шароитда қўлланилади.
Тезкорликни тарбиялашни йўналтирилганлиги билан комплекс ёки бошқариш машғулотни асосий қисмини бошида қўллаш керак, кейин эса, шунингдек ушбу сифатни такомиллаштиришга ёрдам берадиган, ўйинни бериш керак. Ўйинлар ва ўйин машқларига мос келадиган куч характнридаги машққа бир мунча вақт камроқ ажратилади, шунингдек ўйин чидамлиликни намойиш этишни талаб этадиган, комплекс ўйинни берилади. Улар асосан машғулотни ўртасида ва охирида мос равишда ўтказилади.
Do'stlaringiz bilan baham: |
