Жисмоний маданият соҳасида илғор хорижий тажрибалар

Uchinchi guruhga o‘rgatish uslublariga quyidagilar kiradi:
- standart mashq uslubi - bu metod gimnastika mashg‘uloti sharoitida harakat ko‘nikmasini mustahkamlash maqsadida harakatni mustaqil bajarish bilan xarakterlanadi;
- o‘zgaruvchan mashq uslubi, u quyidagi qiyinlashtirilgan sharoitlar bilan bog‘liq bo‘ladi: atrofdagi sharoitning o‘zgarishi, ma'lum topshiriqni bajarish haqida kutilmagan ko‘rsatma berilishi, mashqni kombinatsiyalari joyi o‘zgarib qolishi, mashqni charchagan yoki ortiqcha hayajonlinib turib bajarish;
- o‘rgatishning o‘yin va musobaqa uslubi bolalarning o‘zaro raqobat qilishini yoki harakatdan muayyan natijaga erishish uchun mas'uliyat sezishni nazarda tutadi.
Mazkur o‘rgatish uslublari harakat ko‘nikmalari barqarorligiga erishish imkoniyatini beradi.
3.2. Mashqlarning meʼyorlanishi
Gimnastik mashqlarni o‘rgatishning uslubiy usullari nihoyatda xilma-xil. Quyidagilar eng samarali va o‘rgatish tajribasida ko‘p foydalaniladigan usullar qatoriga kiradi.
a) jismoniy tarbiya instruktori bolalar bilan nutq orqali munosabatda bo‘lishini so‘zlab berish, suhbatlashish, tushuntirish, muhokama qilish va boshqa shakllari har bir so‘z aniq va obrazli, iboralar esa qisqa va tushunarli bo‘lgan vaqtdagina ancha samarali va ta'sirli chiqadi; shunday holda jismoniy tarbiya instruktori bevosita yangi mashq o‘rganish oldidan kirish ishini mkvaffaqiyat bilan o‘tkazishi hamda o‘rgatish jarayonini boshqara olishi mumkin;
b) ko‘rgazmali qurollar ko‘rsatish, namoyish qiluvchi kishi mashqni bajarib ko‘rsatish;
v) harakat texnikasini vositalar yordamida harakatning ayrim parametrlarini qayta tasvirlab ko‘rsatish – bunda bolalar faoliyatini faollashtiradi va o‘rgatishning asosiy vazifasi bo‘lgan harakat ko‘nikmasi shakllanishini hal qilishga yordam beradi.
Ko‘maklashish va ehtiyotlash usullari. Jismoniy tarbiya instruktorining bolaga ko‘maklashishining xilma-xil usullari bor. Masalan, mashq ijrosi paytida nima qilishni aytib turish, harakat vazifasining natijasi yoki bajarish usuli haqida oldindan yo‘l – yo‘riq ko‘rsatish va hokazolar.
Ko‘maklashish va ehtiyotlash usullarining maxsus bir guruhi jismoniy tarbiya instruktori bilan bolalarning birgalikdagi faoliyati bilan bog‘liq. Masalan, bola harakat vazifasini amalda bajarishga kirishar ekan unga xatoni tuzatish, texnika detallarini aniqlash yoki xavfsizlikni ta'minlash uchun jismoniy ko‘mak zarur bo‘ladi. Shu maqsadda jismoniy tarbiya instruktori alohida bir turish holatini qayd etishda, harakatlar ketma – ketligini bafurja tayyorlashda, mashqni yaxlit taqlid qilib chiqishda bolaga yordam beradi. Bunda jismoniy tarbiya instruktori bolalarning harakatini sekinlatib, sun'iy qarshilik hosil qiladi, ehtiyotlashni ta'minlab turadi.
O‘rgatish vaqtida bu usullarni qo‘llanish samaradorligi ko‘p jihatdan jismoniy tarbiya instruktorining qobiliyatiga bog‘liq bo‘lib, u ayni shu paytda zarur bo‘lgan eng yaxshi usulni, bolalarning qaysi tomonidan turishni va birgalikdagi faoliyati usulini tanlay bilishi kerak. Shuning uchun jismoniy tarbiya instruktori o‘zining amaliy faoliyati davomida hamma usullarni maxsus o‘rganib, takomillashtirib borishi kerak.
Qo‘shimcha mo‘ljallar qo‘llanishi avvalo yangi gimnastika mashqlarining o‘zlashtirishni osonlashtiradi. Bunday mo‘ljallar sifatida, odatda, qo‘shimcha buyumlar (to‘plar, tayoqchalar, arg‘amchi va hokazolar), shuningdek, maxsus chizilgan belgilar.
Ayrim tovush signallar (qarsak, xushtak va hokazolar) harakatga jo‘r bo‘lib turishi yoki sur'at va ritmni belgilab turishi mumkin. Tovushli mo‘ljallar davom etish vaqti va kuchining o‘zgarib turishi bilan farq qiladi. Bu ulardan foydalanish imkonini kengaytiradi, e'tiborni harakatlarning signallar almashinishiga muvofiq bajarishga jalb qilish imkonini beradi.