Jinoyat huquqi va kriminologiya

 

 

                                                             

1

 Usmonaliyev M. Jazo tayinlash // O’quv qo’llanma. “Yangi asr avlodi”. Toshkent – 2003. 84-bet. 

---

53 

 

2.2. Bir necha jinoyatlar uchun jazo tayinlash qoidalarini takomillashtirish 

bo’yicha ayrim xorijiy davlatlar tajribasi 

 

Bir  necha  jinoyatlar  sodir  etish  va  ular  uchun  jazo  tayinlash  masalasi 

yuzasidan  ayrim  xorijiy  davlatlar  tajribasini  o’rganganimizda  guvoh  bo’ldikki, 

Ispaniya, Yaponiya, Germaniya kabi davlatlarda bu  masala jinoyat qonunchiligida 

jazoga  bag’ishlangan  bo’lim  doirasida,  Rossiya,  Qozog’iston,  Belarus  kabi 

davlatlarda  esa,  jazo  bilan  birgalikda  jinoyatga  bag’ishlangan  bo’lim  doirasida  

ham  tartibga  solingan.  Quyida  ushbu  davlatlar  qonunchiligining  bir  necha 

jinoyatlar  uchun  jazo  tayinlash  bo’yicha  o’ziga  xos  xususiyatlarini  qiyosiy-tahlil 

qilgan holda ko’rib chiqamiz.  

 

Yuqoridagi 

paragraflarda 

ham 

aytib 

o’tgan 

edikki, 

Rossiya 

Federatsiyasining  2003-yil  8-dekabrdagi  federal  qonuniga  muvofiq  bir  qancha 

jinoyatlarning  shakli  sifatida  takroran  jinoyat  sodir  etish  Jinoyat  kodeksidan 

chiqarib  tashlangan.  Hozirda  jinoyatlar  majmui  va  retsidiv  jinoyat  bir  qancha 

jinoyatlarning shakllari sifatida tan olinadi.  

 

Rossiya  Federatsiyasi  Jinoyat  kodeksi  10-bobida  “Jazo  tayinlash”  deb 

nomlanib,  unda  har  qaysi  jinoyat  uchun  alohida  holda  jazo  tayinlash  tartibi 

mustaqil  belgilangan.  Ya’ni  yengillashtiruvchi  holatlar  mavjud  bo’lganda  (62-

modda), jinoyat uchun qonunda ko’rsatilganidan ham yengilroq jazo tayinlash (64-

modda),  tamom  bo’lmagan  jinoyatlar  uchun  jazo  tayinlash  (66-modda); 

ishtirokchilikda  sodir  etilgan  jinoyat  uchun  jazo  tayinlash  (67-modda);  retsidiv 

jinoyat  uchun jazo  tayinlash   (68-modda);  jinoyatlar  majmui  uchun jazo  tayinlash 

(69-modda); hukmlar jami uchun jazo tayinlash (70-modda)

1

. 

 

Rossiya  Federatsiyasi  Jinoyat  kodeksining  69-  moddasining  2-qismida 

“Аgar  jinoyatlar  majmui  tariqasida  sodir  etilgan  jinoyatlar  uncha  og’ir  bo’lmagan 

yoki  ijtimoiy  xavfi  katta  bo’lmagan  jinoyatlar  bo’lsa,  yoki  og’ir  yoki  o’ta  og’ir 

jinoyatlarga  tayyorgarlik  bo’lsa,  yoxud  og’ir  yoki  o’ta  og’ir  jinoyatga  suiqasd 

qilingan bo’lsa,  yengilroq jazoni  og’irrog’i bilan  qoplab  yoxud to’la  yoki qisman 

qo’shish  yo’li  bilan    uzil-kesil  jazo  tayinlanadi.  Bunda  tayinlangan  uzil-kesil 

                                                             

1

 

http://www.consultant.ru/codes/russian/criminal3cn5%cna

    

---

54 

 

jazoning  muddati  yoki  miqdori  jinoyatlar  majmuiga  kiruvchi  sodir  etilgan 

jinoyatlarning eng og’iri uchun belgilangan maksimal  muddatning yarimidan ortiq 

bo’lishi mumkin emas.” 

 

Ushbu  moddaning  uchinchi  qismiga  ko’ra  esa,  agar  sodir  etilgan  jinoyatlar 

majmuiga  kiruvchi  jinoyatlardan  loaqal  biri  og’ir  yoki  o’ta  og’ir  jinoyat  bo’lsa, 

jazolarni  qisman  yoki  to’la  qo’shish  yo’li  bilan  uzil-kesil  jazo  tayinlanadi.  Bunda 

agar  ozodlikdan  mahrum  qilish  tariqasidagi  jazo  tayinlanadigan  bo’lsa,  uzil-kesil 

tayinlangan  jazo  jinoyatlar  majmuiga  kiruvchi  jinoyatlardan  eng  og’iri  uchun 

belgilangan maksimal muddatning yarmidan oshishi mumkin emas.  

 

Mazkur  moddaning  to’rtinchi  qismida  esa,  jinoyatlar  majmui  uchun 

qo’shimcha  jazolarni  qo’llash  tartibi  yoritilgan.  Unga  ko’ra,  tayinlangan 

qo’shimcha  jazolar  Jinoyat  kodeksi  Umumiy  qismida  ko’rsatilgan  maksimal 

muddat doirasida to’la yoki qisman qo’shiladi.  

 

Yuqoridagilardan  ko’rishimiz  mumkinki,  Rossiya  Federatsiya  jinoyat 

qonunchiligida  jinoyatlar  jami  bo’yicha  tayinlanadigan  uzil-kesil  jazo  muddati 

yoki miqdoriga cheklash qo’yilmoqda, ya’ni sodir etilgan jinoyatlarning eng og’iri 

uchun belgilangan eng ko’p muddatning yarmidan ortiq bo’lishi mumkin emas. 

 

Bu holat ham insonparvarlik va jinoiy jazolarni liberallashtirish siyosatining 

mazmun-mohiyatiga  mos keladi  va shu  nuqtayi  nazardan  ushbu  normalarni  milliy 

qonunchiligimizga joriy qilish masalasini ko’rib chiqish maqsadga  muvofiq bo’lar 

edi.  

 

Ispaniya  Jinoyat  kodeksining  tahlili  shuni  ko’rsatadiki,  bir  qancha 

jinoyatlarning  ikki  shakli  mavjud:  jinoyatlar  jami  va  retsidiv.  Jazo  tayinlash 

qoidalariga  bag’ishlangan  bobda  jinoyatlar  jami  xususida  so’z  boradi.  Mazkur  JK 

ning 73-moddasiga muvofiq, jinoyatlar jami deganda, aybdor tomonidan ikki yoki 

undan  ortiq  jinoyatlarni  yoki  ijtimoiy  xavfli  qilmisharni  sodir  etish  tushuniladi. 

Ispaniya  Jinoyat  kodeksi  shaxs  tomonidan  ikki  yoki  undan  ortiq  jinoyatlar  sodir 

etilganida,  uzil-kesil  yagona  jazo  tayinlash  qoidalarini    nazarda  tutmaydi.  Ushbu 

hollarda  Jinoyat  kodeksining  73-moddasiga  ko’ra,    jazolar  birgalikda  ijro  etish 

---

55 

 

uchun  tayinlanadi.  Аgar  u  yoki  bu  jazoni  birgalikda  ijro  etish  mumkin  bo’lmasa, 

ular ketma-ketlik bilan og’iridan yengiliga navbatida mustaqil ijro etiladi.  

 

Ispaniya  Jinoyat  kodeksining  76-moddasi  jinoyatlar  jami  bo’yicha  jazo 

tayinlashning  maksimal  chegarasini  belgilaydi.  Jinoyatlar  jami  bo’yicha 

tayinlangan  jazo  eng  og’ir  jazoning  uch  karrasidan  oshib  ketmasligi  kerak. 

Quyidagi holatlarda maksimal chegara:  

-

 

agar  shaxs  ikki  yoki  undan  ortiq  jinoyat  uchun  sudlanayotgan  bo’lsa  va 

ulardan  biri  uchun  20  yilgacha  ozodlikdan  mahrum  qilish  jazosi 

belgilangan bo’lsa, 25 yilni;  

-

 

agar  shaxs  ikki  yoki  undan  ortiq  jinoyat  uchun  sudlanayotgan  bo’lsa  va 

ulardan  biri  uchun  20  yildan  ortiq  ozodlikdan  mahrum  qilish  jazosi 

nazarda tutilgan bo’lsa, 30 yilni tashkil etadi. 

 

Ispaniya Jinoyat kodeksining 77-moddasida jinoyatlarning  ideal jami  uchun 

jazo tayinlash haqida so’z  boradi. Ushbu moddadagi qoida “bir harakat bilan ikki 

yoki  undan ortiq  huquqbuzarlikni sodir etish”  haqida  hisoblanadi,  ya’ni jinoyatlar 

ideal  jamiga  nisbatan  qo’llaniladi.  Bunda  tayinlanadigan  uzil-kesil  jazo  sodir 

etilgan jinoyatlarning og’irrog’i uchun  tayinlanadigan jazodan kelib chiqadi va bu 

holatda  jazo  jinoyatlar  uchun  alohida-alohida  jazo  tayinlashga  nisbatan  yengilroq 

bo’lishi kerak

1

.  

 

Shundan  kelib  chiqib,  aytishimiz  mumkinki,  Ispaniya  jinoyat  qonunchiligi 

bo’yicha jinoyatlar  ideal jami bo’yicha tayinlanadigan jazo jinoyatlar real  majmui 

bo’yicha tayinlanadigan jazoga nisbatan yengildir. 

 

Yuqoridagilardan  kelib  chiqqan  holda,  Ispaniya  jinoyat  qonunchiligining 

ijobiy jihatlari sifatida quyidagilarni ko’rsatib o’tishimiz mumkin:  

 

jinoyatlar ideal jamiga kodeksda ta’rif berilganligi va jinoyatlar ideal jami va 

jinoyatlar real jami uchun jazo tayinlashning alohida tartiblari belgilanganligi;  

 

jazolarni birgalikda ijro etishning imkoni bo’lmasa ularni og’iridan yengiliga 

navbatida ijro etish to’g’risida qoida belgilanganligi. 

                                                             

1

 

http://legislationline.org/ru/documents/section/criminal-codes/spain3cni8%

  

---

56 

 

 

Bitiruv-malakaviy ishining yuqoridagi paragraflarida bir necha jinoyat sodir 

etish shakllari sifatida jinoyatlar ideal jami va jinoyatlar real jamini ajratish hamda 

ular uchun jazo tayinlashning alohida tartiblarini ishlab chiqish to’g’risida takliflar 

berilgandi.  Bu  takliflar  mazmun  jihatidan  Ispaniya  jinoyat  qonunchiligiga 

monanddir.   

 

Yaponiya  Jinoyat  kodeksida  bir  necha  jinoyat  sodir  etishning  ikki  turi 

ko’rsatilgan:  jinoyatlar  majmui  va  retsidiv  jinoyat.    Jinoyat  kodeksining  9-bobi 

jinoyatlar  majmuiga  bag’ishlangan.  Jinoyat  kodeksining  45-moddasiga  muvofiq, 

jinoyatlar  majmui  –  bu,  hali  sud  qarori  chiqarilmagan  shaxs  tomonidan  bir  necha 

jinoyatlarni  sodir  etishdir.  Yaponiya  Jinoyat  kodeksining  54-moddasida 

jinoyatlarning  ideal  jami  tushunchasi  berilgan  va  shu  moddaga  asosan  “Аgar  bir 

qilmish bir necha jinoyat tarkiblariga to’g’ri kelsa yoki harakat  jinoyat sodir etish 

vositasi,  yoxud  uning  oqibati  bo’lib,  boshqa  jinoyat  tarkibiga  to’g’ri  kelsa, 

qonunda nazarda tutilgan jazolarning og’iri tayinlanadi”. 

 

Jinoyat  kodeksi  9-bobida  jinoyatlar  jami  uchun  jazo  tayinlash  qoidalari 

belgilangan.  Unga  ko’ra,  jinoyatlar  jamiga  kiruvchi  eng  og’ir  jinoyat  uchun 

og’irroq jazoni qo’llash usuli va jazolarni qoplash usullari qo’llaniladi.  

 

Yaponiya  Jinoyat  kodeksining  46-moddasiga  muvofiq,  “Agar  jinoyatlar 

jamiga  kiruvchi  jinoyatlardan  biri  uchun  o’lim  jazosi  belgilangan  bo’lsa,  boshqa 

jazo chorasi qo’llanilmaydi, mol-mulkni musodara qilish jazosi bundan istisno”.  

 

Jinoyatlar  jami  bo’yicha  jarima  va  boshqa  jazolar  birgalikda  qo’llanilishi 

mumkin.  Jinoyatlar  jamiga  kiruvchi  jazolar  uchun  o’lim  jazosi  belgilangan  hollar 

bundan mustasno

1

.  

 

Germaniya Federativ Respublikasida bir qancha jinoyatlar sodir etish va ular 

uchun jazo tayinlash bilan bog’liq jihatlar Jinoyat kodeksining uchinchi bo’limi 3-

bobida  berilgan  bo’lib,  “Qonunlarni  bir  necha  marta  buzganlik  uchun  jazo 

choralari”  deb  nomlanadi.  Ushbu  bobning  52-paragrafiga  ko’ra,  “agar  bir  yoki 

shunga  o’xshash  qilmish  bir  necha  jinoyat  qonunlari  bir  qonunni  ko’p  marotaba 

buzsa, bitta jazo  qo’llaniladi”. Ushbu paragraf  mazmuni tahlili shuni ko’rsatadiki, 

                                                             

1

 

http://legislationline.org/ru/documents/section/criminal-codes/japan62bscn3cni3%

  

---

57 

 

uning  mazmuni  Germaniya  Federativ  Respubikasi  Jinoyat  kodeksi  bo’yicha  bir 

qancha jinoyat sodir etish  haqida emas, bir necha qonunlarni  yoki bir qonunni bir 

necha marta buzish haqida boryapti.  

 

Agar bir necha jinoyat qonunlari buzilsa, og’ir jazo belgilangan qonun bilan 

jazo  tayinlanadi.  Bunda  boshqa  qo’llanilishi  mumkin  bo’lgan  qonunlarga 

qaraganda jazo yengilroq bo’lishi mumkin emas.  

 

Bu holatda gap jinoyatlarning ideal majmui haqida bormoqda. Germaniyada 

jinoyatlarning  ideal  majmui  yagona  jinoyat  sifatida  qaraladi  va  ushbu  yagona 

jinoyatga bitta asosiy jazo tayinlanadi.  

 

Germaniya  Jinoyat  kodeksining  ko’rib  chiqilayotgan  bobi  53-paragrafi 

qilmishlar jamiga bag’ishlangan. Garchi bu paragrafda qilmishlar jami tushunchasi 

ochib berilmasa-da, ushbu paragraf mazmunidan, shuningdek 55-paragrafdan kelib 

chiqib,  qilmishlar  jamini  quyidagicha  tushunish  mumkin:  shaxs  tomonidan 

sudlangunga qadar  bir qancha  jinoyatlar sodir etish. 53-paragrafning  1-moddasiga 

muvofiq,  agar  shaxsning  sodir  etgan  bir  qancha  jinoiy  qilmishi  uchun  bir  vaqtda 

bir  necha  hukmlar  chiqarilgan  bo’lsa,  uning  oqibatida  bir  necha  ozodlikdan 

mahrum qilish yoki bir necha jarima jazolari tayinlangan bo’lsa, unda yagona jazo 

qo’llaniladi. Ko’rinib turibdiki, jinoyatlar jami uchun jazo tayinlash ikki bosqichda 

amalga  oshiriladi:  birinchi  bosqichda  alohida  jinoyatlar  uchun  jazo  tayinlansa, 

ikkinchi  bosqichda  umumiy  uzil-kesil  jazo  tayinlanadi.  54-paragrafda  bayon 

etilgan  qoidaga  binoan,  umumiy  jazo  jinoyat  uchun  tayinlangan  maksimal  jazo 

ko’paytirish yo’li bilan belgilanadi.  

 

Umumiy jazo miqdori muddatli jazolarda – ozodlikdan mahrum qilish uchun 

o’n  besh  yildan,  mulkiy  jazolarda  shaxs  jami  mulkining  yarmidan,  jarimalarda  – 

720 kunlik jarima stavkalaridan oshmasligi kerak

1

.  

 

Germaniya  Federativ  Respublikasi  Jinoyat  kodeksida  jinoyatlar  jami  uchun 

jazo tayinlashning juda liberal qoidalari belgilangan: har bir sodir etilgan jinoyatlar 

uchun tayinlangan  jazolar to’liq qo’shilmaydi, ozodlikdan  mahrum  qilishning  eng 

ko’p muddati o’n besh yildan oshmasligi kerak.   

                                                             

1

 

http://www.juris.de/legislature/codes/criminal/djai3n2%.ji4

  

---

58 

 

 

GFR Jinoyat kodeksini tahlil qilish  natijasida quyidagi  xulosalar qilindi: bir 

necha jinoyat sodir etganlik uchunmas, balki qonunlarni bir necha marta buzganlik 

uchun  jazo  choralari  belgilangan;  ushbu  qoidalarda  JK  ning  jazo  tayinlash 

to’g’risidagi  bo’limida  berilgan  bo’lib,  bir  qancha  jinoyatlarga  bag’ishlangan 

alohida bob yoki bo’lim mavjud emas.  

 

Germaniya  Federativ  Respublikasi  jinoyat  qonunchiligining  e’tiborli  jihati 

shuki,  u  o’ta  liberal  xarakterga  ega.  Bu  avvalo,  ushbu  davlat  rivojlanishining 

yuksak darajada ekanligi bilan bog’liq. O’zbekiston Respublikasida ham mamlakat 

va  jamiyat  taraqqiyoti  bilan  hamohang  tarzda  jazolarni  liberallashtirish  siyosati 

davom ettirilmoqda.  

 

1999-yilning  2-iyunida  qabul  qilingan  Belarus  Respublikasi  Jinoyat 

kodeksida bir qancha jinoyatlar sodir etish haqidagi normalar mavjud. Kodeksning 

yettinchi  bobi  “Bir  qancha  jinoyatlar”  deb  nomlanib,  ushbu  bobda  bir  qancha 

jinoyatlarning  quyidagi  shakllari  qayd  etilgan:  takroriy  jinoyatlar,  jinoyatlar  jami 

va retsidiv jinoyat.  

 

Belarus  Respublikasi  Jinoyat  kodeksining  41-moddasiga  muvofiq,  Jinoyat 

kodeksi  Maxsus  qismi  bir  moddasida  ikki  yoki  undan  ortiq  jinoyatni  sodir  etish 

takroriy  jinoyat  deb  topiladi.  Belarus  Respublikasi  Jinoyat  kodeksining  10-bobi 

“Jazo  tayinlash”  deb  nomlanib,  uning  bitta  moddasida  jinoyatlar  jami  uchun  jazo 

tayinlash  tartibi  belgilangan.  Belarus  Respublikasi  Jinoyat  kodeksining  71-

moddasiga  muvofiq,  “agar  Kodeks  Maxsus  qismi  moddasining  turli  qismlarida 

nazarda tutilgan bir xil turdagi jinoyatlar takroran sodir etilsa yoki birinchi holatda 

tamomlangan  jinoyat,  ikkinchi  holatda  xuddi  shunday  tamomlanmagan  jinoyat 

sodir  etilsa  yoxud  birinchi  holatda  shaxs  bajaruvchi,  ikkinchi  holatda  xuddi 

shunday jinoyatning boshqa ishtirokchisi bo’lsa, har bir jinoyat alohida baholanadi. 

Ushbu  holatda  har  bir  jinoyat  uchun  alohida  jazo  tayinlanadi  va  yengilroq  jazoni 

og’irrog’i bilan  qoplash orqali uzil-kesil jazo tayinlanadi”. 

 

Belarus  Respublikasi  Jinoyat  kodeksi  42-moddasida  jinoyatlar  majmui 

tushunchasi  berilgan:  “Jinoyat  kodeksi  Maxsus  qismining  turli  moddalarida 

---

59 

 

nazarda  tutilgan  ikki  yoki  undan  ortiq  jinoyatlarni  sodir  etish,  jinoyatlar  jami  deb 

topiladi. 

 

“Jazo”  deb  nomlangan  bo’limda  jinoyatlar  jami  bo’yicha  jazo  tayinlash 

qoidalari belgilangan. Belarus Jinoyat kodeksi 72-moddasiga ko’ra, jinoyatlar jami 

yuzasidan  jazo  tayinlashda  sud  har  bir  jinoyat  uchun  asosiy  va  qo’shimcha 

jazolarni  tayinlab,  yengilroq  jazoni og’irrog’i bilan qoplash  yoki jazolarni qisman 

yoki to’liq qo’shish yo’li uzil-kesil jazoni tayinlaydi.  

 

Agar  jinoyatlar  jamiga  hech  bo’lmaganda  bitta  og’ir  jinoyat  kirsa,  unda 

Belarus Respublikasi Jinoyat kodeksi 72-moddasi uchinchi qismiga muvofiq, uzil-

kesil  jazo  jazolarni  qisman  yoki  to’liq  qo’shish  yo’li  bilan  tayinlanadi.  Bunda 

ozodlikdan  mahrum  qilish  jazosi  sifatida  uzil-kesil  jazo  yigirma  yildan  oshib 

ketmasligi kerak.  

 

Rossiya  Federatsiyasi  va  Belarus  Respublikasi  kabi  davlatlar  Jinoyat 

kodekslarining jazo tayinlash borasidagi o’izga  xos  xususiyatlari shundaki,  ularda 

retsidiv  jinoyatlar  uchun  jazo  tayinlashning  alohida  tartiblari  nazarda  tutilgan. 

Xususan,  Belarus  Respublikasi  Jinoyat  65-moddasida  retsidiv  jinoyat  sodir 

etilganda  jazo  tayinlash  qoidalari  belgilangan  bo’lib,  unga  ko’ra,  retsidiv  jinoyat 

uchun ushbu jinoyat uchun belgilangan og’irroq jazo miqdorining yarmidan, xavfi 

retsidiv uchun uchdan ikki qismidan, o’ta xavfli retsidiv jinoyat uchun to’rtdan uch 

qismidan kam bo’lmasligi kerak.  

 

Belarus  Respublikasi  Jinoyat  kodeksi  64-moddasida  retsidiv  jinoyat 

javobgarlikni og’irlashtiruvchi holat sifatida belgilangan

1

.  

 

Retsidiv  jinoyatlar  uchun  jazo  tayinlashning  alohida  tartibi  belgilash 

masalasi  Jiyanov  M.H.  ning  ilmiy  ishida  ham  ilgari  surilib,  O’zbekiston 

Respublikasi  Jinoyat  kodeksiga  59

1

-modda  kiritishni  taklif  qilgan.  E’tiborli  jihati, 

uning  taklifi  Belarus  Respublikasi  Jinoyat  kodeksi  65-moddasi  bilan  mazmunan 

deyarli bir xil

2

.    

                                                             

1

 

http://www.pravo.kulichki.com/vip/uk/indeks.htm/hs79ss%

  

2

 Qarang: Jiyanov M.H. Bir qancha jinoyat sodir etganlik uchun javobgarlik muammolari: 12.00.08-Jinoyat huquqi 

va kriminologiya; yuridik fanlar doktori ilmiy darajasini olish uchun yozilgan dissertatsiya / Ilmiy maslahatchi: 

M.H.Rustamboyev. – T., 2012. 251-bet. 

---

60 

 

 

Yuqoridagi  tahlillardan  ko’rishimiz  mumkinki,  rivojlangan  davlatlarning 

aksariyatida  bir  qancha  jinoyat  sodir  etishning  ikki  shakli  –  jinoyatlar  majmui  va 

restsidiv  jinoyat  nazarda  tutilgan.  Bu  holatning  ijobiy  jihat  ekanligini  yuqoridagi 

paragraflarda  asoslashga  harakat  qilgan  edik.  Shu  nuqtayi  nazardan,  bu  ijobiy 

jihatni  mamlakatimiz  jinoyat  qonunchiligiga  tadbiq  etsak,  bu  jinoyat-huquqiy 

liberallashtirish  siyosatining  mazmun-mohiyatiga  mos  kelardi  va  inson  va  fuqaro 

huquqlarining  ishonchli  kafolati  sifatida  odillik  va  insonparvarlik  prinsiplarining 

to’laroq ro’yobga chiqishi uchun xizmat qilardi, degan fikrdamiz.  

 

Shuningdek,  Ispaniya  jinoyat  qonunchligining  jinoyatlar  ideal  jami  va 

jinoyatlar  real  jami  uchun  jazo  tayinlashning  alohida  tartibini  belgilashdek,  ijobiy 

tomonini  ham  o’zlashtirish  zarur.  Zero,  jinoyatlar  ideal  jami  va  jinoyatlar  real 

jamining  ijtimoiy  xavflilik  xususiyatlar  bir-biridan  ma’lum  darajada  farq  qiladi. 

Shuningdek,  retsidiv  jinoyat  uchun  ham  jazo  tayinlashning  alohida  tartibi 

belgilansa, maqsadga muvofiq bo’lar edi.